Rwanda, op eigen houtje herstellen van een genocide

Achterop een mototaxi rij ik door de Rwandese hoofdstad Kigali. Dag en nacht rijden hier duizenden van die moto’s rond. Je zwaait met je arm en binnen een paar minuten krijg je een helm aangereikt en zit je achterop. Hier zie je niemand zonder helm, iedereen houdt zich keurig aan de regels en rijdt gedisciplineerd.

In 1994 stierven een miljoen mensen tijdens de genocide.

Niet verwonderlijk want op elke hoek, bij elke splitsing, om de paar honderd meter staat een politieagent met machinegeweer in de hand.

In april 1994 stierven ongeveer een miljoen mensen tijdens de genocide. Iedereen die vandaag eenentwintig jaar of ouder is, maakte het mee. Iedereen, van welke leeftijd dan ook, houdt er diepe sporen aan over.

Niet iedereen wil praten, maar als je in gesprek gaat, hoor je verhalen waar je moeilijk onbewogen naar kunt luisteren.

Paulin

Toen Paulin drie jaar oud was verloor hij z’n vader aan de genocide. Zes jaar later stierf ook z’n moeder. De overgebleven kinderen, vier broers en een zusje, probeerden zich zonder hun ouders te redden. Dat ging met moeite, tot ook de oudste broer stierf.

Nu was het de beurt aan de één na oudste om de verantwoordelijkheid voor de familie te nemen. Zwaar getraumatiseerd door de gebeurtenissen begon die z’n jongere broers en zus te terroriseren Als Paulin iets vroeg, beet hij hem bits toe: ‘Vraag het aan je vader’. Op z’n vijftiende liet Paulin wat nog restte van het gezin achter.

Vandaag is Paulin vierentwintig. Hij heeft geen vast werk. Zoals velen leeft hij van het ene klusje naar het andere. Toen hij me vorige week zag lopen in een jongerencentrum was hij nieuwsgierig naar m’n fototoestel.

Hij wil zelf ook iets leren over fotografie en video, allemaal om op de website van de Foundation te zetten. Hij vertelde me over ‘A Brighter Future Foundation Rwanda’, de ngo die hij samen met een paar anderen oprichtte en nodigde me uit bij hen langs te komen.

Gelijkspel

In een klasje zit een twintigtal kinderen, bijna allemaal zijn het wezen. Om de beurt staan ze keurig recht en zeggen ze hun naam. Sommigen zijn zichtbaar geïntimideerd door mijn aanwezigheid en Paulin spoort hen aan hun naam duidelijk te herhalen.

Een van de oudere meisjes wordt aangeduid om luidop voor te bidden. De anderen bidden in stilte mee; rechtopstaand, de ogen gesloten, het hoofd gebogen. 

Na het gebed neemt één van de vrijwilligers een gitaar en wordt er gezongen en gedanst. Ik heb de beslissende stem in een danswedstrijd en laat het in gelijkspel eindigen. 

De vrijwilligers zijn de enige sponsors van de organisatie. Paulin vertelt me dat ze geen enkele vorm van subsidie krijgen. Ze ontfermen zich over vijfendertig kinderen. Een peulschil, ze zouden er veel meer willen helpen. Het lokaaltje waar ik de kinderen ontmoet, mogen ze gebruiken van een school.

‘We need everything’, zegt Paulin. ‘Dus ook kleertjes voor de kinderen?’, vraag ik. ‘Yes, everything!’ Er flikkert hoop in z’n ogen.

Rode lolly’s

Of ik nog een groepsfoto zou kunnen maken, vraagt hij me. Ik ga op zoek naar een geschikte plek. De kindjes komen naar me toe gewandeld, mooi in een rij, hand in hand. Ze hebben allemaal een bloedrode lolly gekregen. Sommigen denken duidelijk dat ze dat aan mij te danken hebben.

Ik kijk naar een bescheiden held. Samen met de andere vrijwilligers probeert Paulin deze kinderen te geven wat hij zelf nooit had; een veilige omgeving om in op te groeien.

Tom Vantorre is cameraman en fotograaf en maakt momenteel samen met andere vrijwilligers een website voor ‘A Brighter Future Foundation Rwanda’. Iedereen die Paulin en deze kinderen wil helpen, mag hem rechtstreeks contacteren. Alle beelden © Tom Vantorre.