Seks in de sloppenwijken is als verstoppertje spelen

Je woont in een constructie van golfplaten van tien vierkante meter, met je geliefde en een paar kinderen, van wie sommige tieners. Bijna alle huizen ‘kijken elkaar aan’. Wat zou je doen, als je de liefde wilt bedrijven? Het is een heel gedoe en het gaat niet altijd goed. ‘Ik kon de schaamte niet verdragen en ben verhuisd.’

In de gangen van informele nederzettingen bevinden zich de geheimen van de liefde. Als de muren konden spreken, zouden ze een bekentenis afleggen over de strijd die geliefden voeren als ze intiem willen zijn binnen de grenzen van hun huis.

Niet iedereen zal het als een groot probleem zien, maar voor de bewoners hier is het een hele uitdaging. En het is een onderwerp dat velen vermijden.

‘Onze woningen zijn verschrikkelijk. Je kunt niet van seks genieten zoals je dat zou willen.’

Voor de meesten is seks intiem, iets tussen twee personen. Ik wil meer weten over seks in sloppenwijken dus trek ik eropuit, op zoek naar mannen en vrouwen die stoutmoedig genoeg zijn erover te praten.

Het duurt bijna twee uur om op mijn bestemming te geraken: Kahawa Soweto, aan de rand van Nairobi, Kenia.

Doordat ik onbekend ben in dit gebied, moet ik nog eens twintig minuten wachten op mijn gids Susan. We begeven ons snel naar de sloppenwijk, naar het huis van meneer Mwangi, een vader van vier die buiten zit. Nog voordat we ons goed en wel hebben voorgesteld, komen er twee mannen bij, vrienden van hem.

Ik wil zeker weten dat hij het nog steeds goed vindt het interview te geven, waarop hij grapt dat deze twee heren nog beter geïnformeerd zijn over seks dan hij. We moeten erom lachen, het ijs is gebroken.

Welke opoffering het vergt om in een sloppenwijk seks te hebben met je partner? Mwangi: ‘Onze woningen zijn verschrikkelijk. Je kunt niet van seks genieten zoals je dat zou willen. Kun je je voorstellen hoe beschamend het zou zijn als mijn dochter, die naar de basisschool gaat, me zou zien terwijl ik seks met haar moeder heb? Ze zou ons zelfs kunnen nadoen!’

Hij moet wachten tot de kinderen slapen, zegt hij. ‘Meestal is dat rond middernacht, maar dan is het tenminste zeker dat de kust veilig is. Als je in een huis zoals het onze woont, is er soms schaamte om de geluiden die we maken als we bezig zijn. En je kunt zelfs de radio niet aanzetten om dat te overstemmen, want het is midden in de nacht.’ Hij kijkt er bezorgd bij.

Mwangi uitte zijn ongenoegen bij de overheid: om de slechte huisvesting en om de slechte behandeling van sloppenwijkbewoners. ‘Door mijn kleine inkomen kan ik me geen beter huis veroorloven. Het weinige dat ik krijg, spendeer ik aan de huur, aan eten en schoolgeld, plus lopende rekeningen. En natuurlijk moeten mijn vrouw en ik seks hebben, dat is normaal, dus wat kan ik anders doen?’

Zijn grootste angst is om een van zijn kinderen of iemand uit de buurt in dezelfde situatie te zien als waarin hij zich bevindt. Daarom werkt hij extra hard, om ervoor te zorgen dat zijn kinderen een beter leven krijgen dan hij.

Hij is ervan overtuigd dat seks privé moet zijn en in het geheim moet gebeuren, met niemand anders dan jij en je partner in die ene kamer. Denkt hij eraan nog een kind te maken? ‘Nee, nooit!’ antwoordt hij snel, ons allemaal de slappe lach bezorgend.

Patrick, een van de mannen die erbij is gekomen, vertelt over een beschamende en vreselijke beproeving die ervoor zorgde dat zijn vriendin wegging en nooit meer terugkwam.

‘Ik herinner me die ene keer,’ zegt hij, ‘toen ik mijn vriendin overdag meenam naar huis. Ze woonde ver weg en omdat ik toen bij mijn broer woonde, kon ze niet blijven slapen. Ik was die dag heel opgewonden, om voor de hand liggende redenen. Ik wist dat ze me gelukkig zou maken voordat ze wegging.

‘In alle opwinding vergat ik het raam te sluiten. Tot vandaag weet ik nog steeds niet hoe de kinderen in de buurt te weten kwamen wat er zich binnen afspeelde, maar ze kwámen het te weten. Het duurde niet lang voordat ze naar binnen keken en zelfs hun vrienden riepen om ook te komen kijken.’

‘Wat me het meest kwaad maakt is dat er buiten vrouwen zaten die om het hele spektakel lachten, in plaats van de kinderen weg te jagen. Al snel stond heel het erf vol giechelende kinderen en vrouwen die huilden van het lachen. Ik ben nog nooit in mijn leven zo beschaamd geweest als toen. We waren erna zelfs bang om nog naar buiten te gaan.’

‘Kun je het je inbeelden, dat een kind jou en je vriendin naakt bezig ziet? Ik kon de schaamte niet verdragen, daarom ben ik naar hier verhuisd. Wat het incident nog pijnlijker maakt, is dat het even later gedaan was tussen ons.’

‘Het minste wat ze konden doen was op de deur kloppen en ons waarschuwen, maar ze kozen ervoor van “de voorstelling” te genieten, ten koste van ons.’ Hij eindigt met te zeggen dat seks zoeter is dan honing, maar op die specifieke dag bitterder dan gal.

Grace Kamau, een voorvechtster en mentor van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten in Kahawa Soweto, legt uit: ‘Seks is als verstoppertje spelen en het is aan jou om te kiezen waar je je verstopt. Willekeurige seks is wijdverspreid en ontrouw is aan de orde van de dag. Het kan de mensen simpelweg niet schelen.’

‘De pandemie heeft de situatie nog verergerd met een toename van gendergerelateerd geweld.’

‘Hoe erg het ook mag klinken: er is geen gezonde manier om hier seks te hebben, in de sloppen. Kinderen zijn op zeer kwetsbare leeftijd al seksueel actief, wat resulteert in kinderen die zelf bevallen van kinderen. Het leidt tot een toename van seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals hiv en aids. Het gevolg: een verdere stijging van de armoede.’

‘Als twee geliefden overdag intiem willen zijn in een informele nederzetting, zullen ze doorgaans kinderen die in de buurt zijn wegjagen. Het gaat niet per se over man en vrouw: een jongen die een meisje uitnodigt kan ook. Anderen maakt het niet uit of er kinderen dichtbij zijn, ze beginnen er gewoon aan – en op hun beurt zullen de kinderen nadoen wat ze zien.’

‘Dat leidde tot een grote stijging in vroege zwangerschappen, en dàt zorgde dan weer voor meer onveilige abortussen. Veel van deze kinderen sterven jong. De pandemie heeft de situatie nog verergerd met een toename van gendergerelateerd geweld. Meestal gaat het om gevallen van verkrachting binnen het huwelijk of koppels van wie de een de ander vermoordt.’

Ze zegt dat kinderen uit sloppenwijken vroeger blootgesteld worden aan seks dan kinderen in welgestelde wijken. Sommige kinderen praten zelfs openlijk over wat ze hun ouders of oudere broers en zussen zagen doen.

‘In hoeken vind je gebruikte condooms, achteloos weggegooid, een duidelijke indicatie dat twee geliefden – waarschijnlijk minderjarig – plezier hebben gehad. Of een slechter scenario: dat iemand verkracht werd in die hoek. In deze sloppenwijken is seks niets waard.’

‘Hoewel er verschillende uitdagingen zijn als het aankomt op de liefde bedrijven, zijn er toch nog steeds mensen met meer discipline. Ze hebben respect, niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de mensen om hen heen, wanneer ze intiem willen zijn. Het zijn de koppels die het nooit zullen doen als de kinderen nog niet slapen, of ze er nooit voor zouden wegjagen.’

Ze riep de kerk op voorlichting over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten op scholen te steunen en zich niet langer achter de preekstoel te verschuilen. Het is helder dat kinderen zich bezighouden met seks: ‘Het is hoog tijd een kat een kat te noemen’, zegt ze tot slot.

Is er een ideaal moment om seks te hebben? Volgens sommige studies is dat om drie uur ’s middags of om half acht ’s morgens. Die studies stellen dat ochtendseks de bloeddruk verlaagt en stress vermindert. Je kunt je afvragen welke demografische steekproef aan deze studies ten grondslag ligt.

Is er ooit een enquête gehouden in de sloppenwijken? En zo ja: wat is daar het beste moment volgens de bewoners zelf? In informele nederzettingen is seks om half acht of om drie uur net heel problematisch, nog meer voor koppels met kinderen.

Hier is er simpelweg geen specifiek moment voor seks door een totaal gebrek aan privacy. Daardoor is het veranderd in verstoppertje spelen. Er zijn vele technieken die koppels in zo’n situatie toepassen: het gebruik van kussens of het spelen van heel luide muziek.

Er wordt vaak gezegd dat seks begint aan de eettafel, figuurlijk natuurlijk. Maar dat is praktisch niet mogelijk op zulke plaatsen, waar een hele familie één kamer deelt.

Jammer genoeg zijn het de vrouwen die het meest benadeeld worden. Ik spreek met een vrouw met twee kinderen, die haar naam liever voor zich houdt. Ze vertelt dat haar man zelfs midden op de dag van het werk naar huis kan komen om seks op te eisen.

Ze geeft toe dat ze zich soms gereduceerd voelt tot niets méér dan een seksobject. Het is nog erger wanneer de kinderen in de buurt zijn. ‘Ik voel me dan geïrriteerd en zelfs beschaamd, maar er is niets dat ik eraan kan doen. Voor mijn ouders is mijn man een tweede god. Ik voel me gevangen en tot slaaf gemaakt.’

Het is slechts het topje van de ijsberg als het over de droevige realiteit van seks in de informele nederzettingen gaat. Sommigen zijn er zo aan gewend geraakt dat ze er niets ongewoons of vreemds aan vinden.

Als jij seks in deze omstandigheden zou moeten hebben, hoe zou jij dat dan doen?

Dit artikel verscheen eerder in het zomernummer van Vice Versa.