Tech zkt vluchteling: ‘Dit is een win-winsituatie’

Ik bevind me in Be.Central, een digitale hub in Brussel, op de afstudeeravond van de programmeerschool HackYourFuture. Die school richt zich specifiek op vluchtelingen, en dat staat in contrast met de sfeer buiten de “schoolmuren.” De Mars Tegen Marrakech vindt dat weekend plaats, en de Brusselse overheid wil de “bruine mars” verbieden. Tegen die donkere achtergrond vormt HackYourFuture een atypisch alternatief.

‘Toen ik begon, kende ik zelfs geen HTML en CSS’, lacht Mohammed Radwan enthousiast. ‘Aanvankelijk is programmeren echt overweldigend. Maar na verloop van tijd bouw je dingen die je je enkele lessen daarvoor niet kon inbeelden.’

Mohammed Radwan, die me vertelt wat hij leerde op het gebied van JavaScript, HTML en CSS, vluchtte uit Pakistan, en is sinds 2016 in ons land. ‘Ik kan de organisatoren en de mentoren niet genoeg bedanken’, vertelt hij. ‘Dit helpt me echt vooruit en met deze opleiding hoop ik nu echt bij te dragen aan België.’

Win-win

HackYourFuture maakt deel uit van een bredere tendens waarbij de de technologiesector zich solidair verklaart met vluchtelingen. De sector is doorgaans progressief ingesteld, en kampt daarnaast nog eens met een tekort aan geschoolde programmeurs. Daarom ontstaan allerhande opleidings- en solidariteitsinitiatieven voor vluchtelingen rond de sector. Niettemin is die solidariteit ook complex, en zeker op globaal niveau nemen technologiebedrijven vaak een ambigue positie in tegenover migratie.

‘Vluchtelingen krijgen weinig kansen op de arbeidsmarkt. Tegelijk is er een enorm tekort aan programmeurs.

Daarin schuilt een win-win’

Programmeren en vluchtelingen lijken alvast een goede match. ‘Vluchtelingen krijgen weinig kansen op de arbeidsmarkt. Maar tegelijk is er een enorm tekort aan programmeurs. En daar schuilt een enorme win-win in’, vertelt Dries Van Ransbeeck, project coordinator bij Open Knowledge Belgium, de organisatie achter HackYourFuture.

Anderzijds zorgen vluchtelingen ook voor meer diversiteit in de technologiesector die nog steeds gedomineerd wordt door blanke mannen. ‘Programmeren moet niet het terrein zijn van de blanke man’, vertelt een open-source ontwikkelaar. ‘Programmeren is een universele taal die iedereen kan spreken. En met die universele taal kan je dingen bouwen die erg veel mensen zullen gebruiken. Daarom is het ook belangrijk dat programmeurs divers zijn.’

Niettemin bestaan er al een reeks cursussen om in een sneltempo te leren programmeren, ook wel bootcamps genoemd. Maar die passen niet altijd bij een doelgroep van vluchtelingen. ‘Daarom vinden onze lessen op zondag plaats’, verklaart Van Ransbeeck. ‘Doorgaans hebben onze leerlingen tijdens de week andere verplichtingen, ze moeten misschien taallessen volgen of ze hebben al een andere job. Zo kunnen ze niet altijd voltijdse opleidingen volgen.’

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen. 

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

Eigen tool

HackYourFuture is een concept dat overgewaaid is uit Nederland, waar het al twee jaar bestaat. Succes bleef alvast niet uit, meer dan 90 procent van de Nederlandse leerlingen vindt snel na afstuderen een job. ‘We zagen dat migratie een realiteit was’, vertelt Gijs Corstens, medeoprichter van de Nederlandse afdeling, tijdens de afstudeeravond in Brussel. ‘Dus maakten we daar een opportuniteit van.’

Ondertussen kreeg het concept al voet aan wal in meer dan vijf landen, onder meer in België waar de eerste klas na zes maanden les net afstudeerde. De tweede lichting is al volop bezig om de geheimen van webdesign te leren.

‘Er ontstaat echt een ecosysteem rond de opleiding’, vertelt Van Ransbeeck. ‘Lokale programmeurs geven vrijwillig les aan onze leerlingen, en een hele hoop bedrijven ondersteunen wat we doen. Mensen uit de technologiesector zien de nood, en we bouwen duurzame oplossingen. Je geeft mensen echt de tools om zichzelf te ontwikkelen.’

Meraki Academy

Een ander Belgisch initiatief is Meraki Academy, een project vanuit de Cronos Groep, een groot Belgisch tech-bedrijf. ‘De studenten volgen één schooljaar lang een opleiding front-end webdevelopment. Ze krijgen drie dagen in de week les IT, en de andere twee dagen volgen ze les Nederlands’, vertelt Askim Kintziger, oprichter van Meraki Academy. Zij richtte het initiatief twee jaar geleden op en 95 procent van hun studenten zijn vluchtelingen.

‘Deelnemers zijn natuurlijk niet verplicht om bij ons te komen werken. Maar van de eerste lichting is iedereen nu aan het werk bij sub-bedrijven van de Cronos Groep’

‘Ik had interesse in sociaal ondernemerschap, dus Meraki Academy ontstond uit die filosofie. Daarnaast is het altijd interessant dat Cronos meer developers kan aantrekken’, vertelt Kintziger.

VDAB erkende de opleiding en organiseert mee de preselecties van kandidaten. Cronos bekostigt daarnaast de opleiding zelf. Opnieuw blijkt de vraag naar programmerende vluchtelingen groot. ‘De eerste klas studeerde dit jaar af’, vertelt Kintziger. ‘Ze zijn natuurlijk niet verplicht om bij ons te komen werken. Maar van de eerste lichting is iedereen nu aan het werk bij sub-bedrijven van de Cronos Groep.’

Maar er zijn ook problemen met ongelijkheid. De eerste klas van zowel HackYourFuture als Meraki Academy bleken enkel mannelijke studenten te hebben. Het probleem? Ze kregen amper inschrijvingen van vrouwen. Niettemin kan je met gerichte acties dit onevenwicht corrigeren.

‘Voor de tweede lichting hebben we taster classes georganiseerd’, vertelt Van Ransbeeck. ‘Een soort initiaties specifiek gericht op vrouwelijke vluchtelingen, om hen op een laagdrempelige manier te laten proeven van programmeren. Onze tweede klas heeft nu 50 procent vrouwen, en internationale afdelingen van HackYourFuture hebben die praktijk overgenomen.’

Paradoxale relatie

Dit soort initiatieven staan alvast niet geïsoleerd. Mike Butcher, technologiejournalist bij de site TechCrunch richtte enkele jaren geleden zo nog het globale netwerk Techfugees op dat een hele resem van dit soort initiatieven verenigt.

Met de verkiezing van president Trump in 2016 kreeg dit in de Verenigde Staten ook een politieke dimensie. Protest tegen het strenge immigratiebeleid van de Amerikaanse president is bijvoorbeeld scherp in Silicon Valley. Toen Trump in 2017 zijn zogenaamde Muslim Ban uitvaardigde die migratie uit moslimlanden blokkeerde, kwam zelfs Sergey Brin, mede-oprichter van Google, mee protesteren.

Maar die solidariteit is complex. ‘De maatregelen die Trump er wou doorduwen zouden ervoor zorgen dat sommige hoogopgeleide werknemers van techbedrijven de Verenigde Staten niet meer konden betreden’, reageert Ben Caudron technologiesocioloog aan de Erasmushogeschool van Brussel. ‘Als je de etnische samenstelling van Silicon Valley bekijkt, dan zie je dat die aardig divers is. Daar zitten hoogopgeleide mensen van overal ter wereld.’

Maar hier zit ook een tegenstelling in. Achter de schermen blijven grote Amerikaanse techbedrijven nog altijd technologie leveren om een strenger migratiebeleid mogelijk te maken. ‘De relatie tussen de technologiesector en vluchtelingen is paradoxaal’, vertelt Caudron. ‘Het is natuurlijk een goede mogelijkheid voor hen om aan public relations te doen. Maar een bedrijf als Amazon wil bijvoorbeeld ook achter de schermen gezichtsherkenningstechnologie leveren aan Amerikaanse overheidsdiensten zoals ICE, die instaat voor het strenge migratiebeleid van het land.’

En het gaat ook dieper. ‘Silicon Valley is altijd libertair geweest’, vertelt Caudron. ‘Maar het links-libertair denken van de jaren 70 heeft er ondertussen plaats gemaakt voor meer rechts denken. Zo heb je bijvoorbeeld Peter Thiel, een techmiljardair die onder andere Paypal mee oprichtte en die vandaag actief investeert en achter heel wat bedrijven zit. Zijn denken ligt dicht bij dat van Trump.’

Open Source

Ondertussen worden techwerknemers in Silicon Valley mondiger. De laatste maanden kwamen werknemers van Google nog in opstand tegen dat het bedrijf software ontwikkelde voor drones van het Amerikaanse leger, dat de zoekmachine zichzelf wil censureren om op de Chinese markt te gaan en deden ze zelfs een heuse walkout waar tienduizenden werknemers aan deelnamen nadat het bedrijf zwak reageerde op interne claims van seksuele intimidatie. En ook binnen Amazon kwam er protest op de mogelijke samenwerking met ICE.

‘Met HackYourFuture nemen we een open stelling in bij uitdagingen van migratie en vluchtelingen. Onze inspiratiebronnen zijn maar in beperkte mate Amerikaans’

‘Ik vrees dat dit vooral een symbolische waarde heeft’, nuanceert Caudron. ‘Ik denk dat het weinig effect zal hebben. Maar ze klagen wel problematische acties van Silicon Valley aan.’

Bij HackYourFuture kijken ze minder naar die Amerikaanse context. ‘Ons referentiekader is meer Europees’, reageert Van Ransbeeck. ‘Met HackYourFuture nemen we een open stelling in -ons curriculum is Open Source- bij de uitdagingen van migratie en vluchtelingen. Onze inspiratiebronnen zijn maar in beperkte mate Amerikaans.’

Voor Mohammed Radwan betekent het einde van de opleiding ook het begin van zijn zoektocht naar een job. ‘Ik leef vandaag van sociale zekerheid, maar daar ben ik niet zo blij over’, vertelt hij. ‘Dus ik ben volop aan het solliciteren en aan het netwerken. Ik kijk hoopvol naar de toekomst.’