Waar kinderen leren balanceren in het leven

Waar kleur het bruin doorbreekt

Wie door de wijk loopt waar Sirkhane zijn thuisbasis heeft, zou de circus­school makkelijk kunnen missen. Tussen de bruine huizen en spelende kinderen lijkt ze goed verstopt. Maar als je eenmaal naast het gebouw staat, valt het meteen op. Je ziet geschilder­de muren en de naam van de school staat in gekleurde letters op de gevel. Binnen zie je foto’s, hangen de doeken nog in de lucht en klinkt het gelach van de kinderen.

Pinar Demiral, de oprichtster van Sirkhane, vertelt aan de telefoon over haar inspiratie om Sirkhane uit de grond te stampen. ‘Toen ik Mardin voor het eerst bezocht, in 2009, schrok ik van de omstandigheden waarin kinderen leefden.’

Vooral op het platteland in de gelijknamige provincie zag Demiral hoe groot de armoede was: ‘Kinderen hadden nauwelijks toegang tot spel of onderwijs. Maar hun ogen zaten vol liefde en potentieel. Ik wist dat er iets kan groeien als ze zich gezien voelen. Het raakte me diep.’

Door de oorlog in Syrië kwamen er in 2014 nieuwe kinderen bij, die onder moeilijke omstandigheden leefden. Volgens Unicef vluchtten bijna 3,6 mil­joen mensen van Syrië naar Turkije. Een deel van hen vond hun weg naar Mardin, vooral in de wijk Istasyon. Demiral: ‘Families liepen af en aan in ons gebouw. Ze kookten terwijl hun kinderen speelden. ‘Het was toen dat we samen met de kinderen besloten de plek Sirkhane te noemen.’

Volgens cijfers van het Turkse ministe­rie van Binnenlandse Zaken zijn er in 2025 nog zo’n 45.685 Syrische vluchte­lingen geregistreerd in de provincie Mardin. De meeste kinderen die Sirkhane bezoeken, dragen dan ook de sporen van de oorlog en het verlies van hun thuis met zich mee.

‘Contact maken met de kinderen gaat moeizaam’, zegt Halit. ‘Ze hebben een muur om zich heen. Maar ik weet wat ze voelen. Daarom probeer ik een vriend te zijn, niet alleen instructeur. Soms moet je gewoon meegaan in het spel en hun wereld even binnenglip­pen.’

Demiral vult aan: ‘In een onbeken­de omgeving is gemeenschap nodig. Circus is fysiek werk, maar het is ook expressie en applaus krijgen op een podium. Dat geeft kracht en identiteit. Het kan de start zijn van heling.’

Wanneer kinderen extra hulp nodig hebben, schakelen de medewer­kers van Sirkhane professionele hulp­verleners in. ‘Sommigen dragen trau­ma’s die groter zijn dan wij kunnen dragen’, vertelt Demiral.

Het dorp in met magie

Het bleef voor Sirkhane niet bij één vaste plek in Istasyon. Met mobiele eenheden reist het team ook naar afgelegen dorpen in de provincie. Daar groeien kinderen op in armoede, zegt Demiral. Het zijn traditionele gemeenschappen, waar kindhuwelij­ken, kinderarbeid en huiselijk geweld kunnen voorkomen.

‘We beginnen met onderzoek te voeren’, legt Demiral uit. ‘Wat is er nodig? Waarom gaan kinderen niet naar school? Hoe kunnen we hun dro­men aanwakkeren? We bouwen een band op met de gemeenschap en vragen of ze hun kinderen willen laten deelnemen aan activiteiten.

Bij die mobiele projecten hoort bijvoorbeeld de Vliegende Bibliotheek: een mobiele eenheid vol boeken en knutselmateriaal die minstens een jaar op elke locatie blijft. Daarna reist ze door naar de volgende plek, waar de nood het grootst is. Het doel is niet alleen om kinderen te bereiken maar ook om de gemeenschap te versterken met leerzame en artistieke middelen.

‘Het contact met ouders verloopt goed’, zegt Demiral. ‘Natuurlijk moe­ten we voorzichtig zijn. We vragen naar de kledingcode en tonen respect voor de cultuur van de samenleving.’ Halit beaamt: ‘Het contact is over het algemeen goed, maar ook moeizaam. Je weet, het is een Midden-Oosterse samenleving. We moeten de ouders respecteren. Als een moeder nee zegt, dan is het nee.’ (lacht)

Waar dromen vliegen

Sirkhane begon van nul, legt Pinar Demiral uit. ‘We moesten zoeken naar fondsen, vrijwilligers organiseerden alles. Maar al snel beseften we: dit werkt, dit heeft effect.’

Inmiddels is de circusschool uitge­groeid tot een organisatie die sinds 2012 een half miljoen kinderen bereikte, met vaste en mobiele projecten en evene­menten. Zoals het Flying Carpet Festival, waar internationale vrijwilligers samen met kinderen werken aan creatieve optredens. Halit: ‘We reisden samen met de kinderen naar het noorden van Turkije voor het festival. Het was een geweldi­ge ervaring voor de gemeenschap.’

Op dit moment staat het team van Sirkhane aan het begin van een nieuwe fase. Demiral vertelt: ‘Door de jaren heen waren veel subsidies nodig om Sirkhane op te bouwen en te laten groeien. Werken met fondsen bracht ook bureaucratie met zich mee. Eindeloze e-mails, formulieren en administratieve verplichtingen. Dat trok ons weg van de echte kern: vrij­willige, flexibele betrokkenheid bij de kinderen.’

Humanitaire hulpfondsen sturen volgens Demiral vooral op cijfers en kortetermijnprojecten, en er zit een hele bureaucratische en cijfergedre­ven machine achter. Dat staat haaks op de visie van Sirkhane. ‘Sirkhane is op een natuurlijke manier ontstaan, het is gegroeid door de nood die er was. We willen op die manier door­gaan, zonder vast te blijven zitten in de industrie.’

Daarom besloot het team de subsi­dies stop te zetten. Demiral: ‘We hou­den ons centrum in Istasyon en willen het Flying Carpet Festival blijven orga­niseren. Maar we kijken ook vooruit, naar nieuwe plekken, nieuwe gemeen­schappen, nieuwe noden. Misschien zelfs in Syrië.’

Ze besluit: ‘We hebben zoveel ervaring opgedaan en willen dat nu vertalen naar nieuwe magische dingen. Risico’s nemen hoort erbij. De wereld is gek, maar dat weerhoudt ons niet om trouw te blijven aan de ziel van wat we doen.’

Wanneer ik samen met Halit, Sevin en Rebecca, een vrijwilligster, de bus neem naar het centrum van de stad Mardin, blijft Rebecca’s opmerking hangen: ‘We zien al die kinderen hier opbloeien. Ze komen verlegen binnen, maar groeien echt. Wat deze kinderen kunnen, zie je soms niet bij grote cir­cusscholen met meer geld.’

Ik zie het ook tussen Halit en Sevin: hun vriendschap, hun gelach, hun stevige aanwezigheid. Ze dragen niet alleen hun eigen verhaal, maar ook een kracht die duidelijk voelbaar is. Terwijl de bus over de stoffige wegen rijdt, besef ik hoe bijzonder deze plek is. Een plek waar kinderen niet alleen leren balanceren op een koord, maar ook in het leven.