Beeldvorming

Mike Jempson: ‘Slechte journalistiek kan maatschappelijke gezondheid schaden’

Britain here we come, kopte de Britse tabloid Daily Express op 20 januari 2004. Het verhaal en de foto’s toonden een Slovaakse Roma-familie die klaar stond om af te reizen naar het Verenigd Koninkrijk, om daar te genieten van uitkeringen en andere vormen van sociale zekerheid. Dat Binnenlandse Zaken in Londen het jaar voordien maar 21 van de 133.000 Oost-Europese arbeiders in Groot-Brittannië geregistreerd had voor uitkeringen, werd uiteraard niet vermeld. Erger nog was dat het hele verhaal niet klopte. Dat bleek toen de mensen van de ngo MediaWise op zoek gingen naar de geportretteerde familie. Het ware verhaal zou door The Guardian gepubliceerd worden, maar toen Daily Express dreigde met een rechtszaak liet The Guardian de zaak vallen.
Mike Jempson van MediaWise heeft een hele reeks voorbeelden waarin kranten de aanwezige xenofobie exploiteren én voeden. Op 4 juli 2003 pakte The Sun uit met een voorpagina die beweerde dat asielzoekers de zwanen van de koningin stalen om er een barbecue mee te organiseren. Het artikel verwees naar een officieel politierapport, citeerde ambtenaren met naam en toenaam… maar het hele verhaal bleek verzonnen. Reden te over, vindt Jempson, om een alerte mediawatch te organiseren die de voornaamste mediaspelers in de gaten houdt. ‘Persvrijheid is immers een verantwoordelijkheid die journalisten uitoefenen in naam van het publiek’, zegt hij.
1297 kranten, 1245 magazines, 617 radiostations en 350 televisiekanalen vormen gezamenlijk “de Britse media”. Jempson ambieert niet dat hele veld te monitoren. Hij wil liefst een zelfregulerende media, ondersteund door degelijke regelgeving vanuit de overheid. ‘Een degelijk publiek debat moet niet alleen accessible zijn voor een breed publiek, het moet ook assessable zijn door dat publiek.’ Mensen moeten niet alleen het debat kunnen volgen, ze moeten ook kunnen oordelen over de opinies en gegevens die erin gebruikt worden. Dat is volgens Jempson de grote uitdaging voor de media vandaag: het transparant maken van de berichtgeving voor de lezer, de luisteraar, de kijker. Zodat leugens, halve waarheden en opgeklopte titels meteen ontmaskerd worden. (gg)
>> www.mediawise.org.uk

Reynald Blion: ‘Etnische media versterken de integratie’

Tijdschriften zoals Amina, Cité Black, Culture Femme, Divas, Gazelle, Haïti Tribune, Pilibo Mag, Respect Magazine; lokale radio’s als Beur FM, Radio Orient, Radio Rencontre, Radio Pluriel; websites als Afrik.com en Saphirnews.com; tv-zenders als Berbère TV: samen vormen ze een groeiende trend in het medialandschap van Frankrijk. In de Angelsaksische literatuur worden ze ethnic media genoemd, in Frankrijk spreekt men liever over les médias de la diversité. Reynald Blion van de internationale media-ngo Panos (Parijs) vindt de strijd om de juiste term minder belangrijk dan de vaststelling dat er intussen al zo’n honderdtal tijdschriften zijn die ontstonden vanuit allochtone gemeenschappen, bedoeld voor een allochtoon publiek. En een kwart van de lokale radio’s in de Parijse regio richten zich uitdrukkelijk tot allochtone luisteraars en gemeenschappen. ‘
Deze media slagen erin een stem te geven aan de diversiteit die de huidige Europese samenleving kenmerkt’, zegt Blion. Inhoudelijk richten deze media zich vooral op thema’s die te maken hebben met migratie, de rechten van vreemdelingen, cultuur, integratie, burgerschap, werk, huisvesting of gezondheidszorg. Ze dragen bij tot een positief zelfbeeld door ruimte te maken voor allochtone ondernemers, mediafiguren, sporters en andere personaliteiten die slagen in hun ambities.
Ook de samenstelling van redacties en besturen is anders: in de mainstreammedia blijven die behoorlijk wit, in de médias de la diversité vertegenwoordigen ze veel meer de reëel aanwezige diversiteit of het beoogde etnisch-culturele doelpubliek. Vormen aparte media geen belemmering voor een volwaardige integratie? ‘Integendeel’, zegt Blion, ‘ze versterken de band tussen nieuwe inwoners en hun onthaalland. De initiatiefnemers zijn ook bijna nooit mensen die pleiten voor een afwijzing van de Europese samenleving, al hebben ze er natuurlijk ook wel kritiek op. Uiteindelijk is zo’n eigen tijdschrift niet het enige medium dat mensen lezen, het is eerder aanvullend op de mainstreammedia. Een noodzakelijke aanvulling, zo blijkt.’ (gg)
>> www.panosparis.org

Charles Ramirez Berg: ‘Diversiteit doet verkopen’

‘Nieuws en duiding dragen bij tot de beeldvorming over allochtonen of migranten, maar ze zijn niet noodzakelijk de doorslaggevende factoren. Soaps, spelletjes, presentatoren én reclamespots zijn minstens even belangrijk.’ Dat is de mening van Charles Ramirez Berg, mediaprof aan de universiteit van Austin, Texas. ‘En als de reclame-industrie het wil, kan ze bijzonder efficiënt zijn in het doorbreken van de negatieve stereotypen over etnische minderheden.’
Bij British Telecom (BT) zijn ze ook die mening toegedaan. ‘De Britse bevolking is niet meer homogeen’, schrijft BT in een evaluatie van een reclamecampagne die sterk inzette op diversiteit. ‘4 procent van de Britten zijn Aziatisch, 2 procent is zwart, 0,4 procent is Chinees en 1,2 procent zegt dat ze van gemengde afkomst zijn. Dat betekent dat er meer dan 4 miljoen Britten zijn van een etnische minderheid. Dit zijn bovendien de snelst groeiende gemeenschappen.
Dit zijn onze toekomstige klanten. En belangrijker nog: dit zijn vandaag al onze klanten.’ BT zorgde er met de campagne Bringing People Together wel voor dat het niet zomaar een zwart gezichtje toevoegde aan een ongewijzigde aanpak. ‘We wilden de etnische diversiteit weergeven door mensen uit minderheden in het verhaal een plaats te geven die overeenkomt met de plaats die ze innemen in de samenleving. We willen geen ideale wereld tonen, maar reële, lokale gemeenschappen.’ BT gaat zelfs een stap verder en adverteert nu ook in lokale of etnische media in de moedertaal van het doelpubliek.
James Miller van BT: ‘Je mag in dit soort zaken geen half werk afleveren. Als je je tot mensen richt in hun moedertaal, dan moet je ook zorgen voor een gelijkwaardige follow-up. BT heeft nu een klantendienst waar mensen terechtkunnen in het Engels, Hindi, Gujurati, Urdu, Punjabi en Bengali. Meer dan 2500 telefoontjes per week worden op die manier behandeld.’ (gg)
Mike Jempson, Reynald Blion en Charles Ramirez Berg waren sprekers op Them and us: moving beyond the clichés, een studiedag die op 26 juni georganiseerd werd door de Université Libre de Bruxelles, de Katholieke Universiteit Leuven en de University of Southern California. Gulle sponsor van het initiatief was de VS-ambassade in België, die eind vorig jaar ook al een flink budget vrijmaakte voor een tweedaagse trans-Atlantische dialoog tussen Amerikaanse en Belgische moslims. (gg)