De spannende boeken van 2011

GEORGANISEERDE MISDAAD

De Britse journalist Misha Glenny, auteur van het standaardwerk McMafia over de georganiseerde misdaadinternationale, analyseert in zijn nieuwste boek Dark Market het fenomeen cybercriminaliteit. Hij bericht over virussen, online fraude met kredietkaarten, phishing en spammail. Het boek is gebaseerd op meer dan 200 uren interviews met hackers en cybermisdaadbestrijders.

Twee boeken over wapenhandel zijn verschenen onder nagenoeg dezelfde titel: Handelaar des doods door de Belgische journalist Willy Van Damme en Handelaren des doods van de hand van de Zuid-Afrikaanse onderzoeker Andrew Feinstein.

Van Damme brengt het levensverhaal van de Vlaming Jacques Monsieur, de beruchte wapenhandelaar die oorlogstuig leverde aan Irak, Iran, Congo-Brazzaville en Joegoslavië. Monsieur was tevens spion voor onder meer de Belgische en Amerikaanse veiligheidsdiensten en wordt beschuldigd van witwassen, spionage, wapenhandel, samenzwering en smokkel.

Feinstein, een voormalig Zuid-Afrikaans parlementslid, onthult in zijn boek de corruptie en de stiekeme afspraken achter de grootste wapendeals uit de geschiedenis, van Saoedi-Arabië over Tanzania tot Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. Op uitnodiging van het Vlaams Vredesinstituut gaf Feinstein eind september in het Vlaams parlement een lezing over wapentrafiek. ‘Elk jaar wordt gemiddeld 235 dollar per inwoner op aarde gespendeerd aan militaire uitgaven’, zei Feinstein. ‘Terwijl er géén middelen waren voor de straid tegen aids, gaf Zuid-Afrika wel enorm veel geld uit aan wapens.’ In een omstreden wapendeal rond de aankoop van 24 militaire vliegtuigen betaalde de groep Saab/BAE volgens Feinstein 115 miljoen pond smeergeld aan de ANC-partij. Elf van de 24 vliegtuigen zijn tot op de dag van vandaag nooit gebruikt. Feinstein startte een parlementair onderzoek naar de zaak, maar werd teruggefloten.

Ook Francesco Forgione putte voor zijn boek Maffia Export uit parlementair onderzoek. Forgione is de voormalig voorzitter van de Italiaanse parlementaire onderzoekscommissie naar de maffia. In Maffia Export geeft hij een overzicht van de internationale verspreiding van de Italiaanse misdaadsyndicaten –tot en met het Limburgse Genk. Hij beschrijft hoe de Cosa Nostra, de Camorra en de ’Ndrangheta een bloeiende internationale drugshandel hebben opgebouwd. Forgione toont hoe hun invloed zich soms uitstrekt tot de hoogste regionen van politiek en bedrijfsleven.

De Mexicaanse onderzoeksjournaliste Lydia Cacho –laureate van de Unesco-prijs voor persvrijheid in 2008– dook een jaar lang onder de wereld van seksuele uitbuiting en mensenhandel. Voor Slavinnen van de macht bezocht ze red light districts in verschillende landen en sprak ze met ex-hoertjes, agenten, douaniers en mensenrechtenactivisten. De sombere conclusie? Elk jaar worden 1,39 miljoen mensen over de hele wereld –het gros vrouwen en kinderen– onderworpen aan seksuele slavernij.

TERRORISME

Drie terrorismeveroordeelden, drie boeken. De Syrische Koerd Al Janko Abdul Rahim Razak beschrijft in Van het vagevuur in de hel zijn wedervaren in de Amerikaanse gevangenis Guantanamo. Razak werd in 2000, tijdens een verblijf in Afghanistan, eerst gevangengenomen door de taliban en vervolgens door de CIA. Tweemaal pech dus. Maar liefst zeven jaar zat hij vast in Guantanamo. Momenteel woont Razak onder een schuilnaam in België.

Ook Razaks ex-medegevangene Moessa Zemmouri bericht in Onschuldig in Guantanamo over zijn nachtmerrie op het Cubaanse eiland. Antwerpenaar Zemmouri werd in 2001 in Pakistan gekidnapt en door de Amerikanen gearresteerd op verdenking van terrorisme. Hij werd overgebracht naar Guantanamo, waar hij meer dan drie jaar werd vastgehouden, gefolterd, ondervraagd, vernederd. Na zijn vrijlating werd ook Zemmouri aan België overgedragen.

Yehya Kaddouri is dan weer Nederlands eerste veroordeelde moslimterrorist. In Lach met de duivel beschrijft Kaddouri hoe hij als zeventienjarige uit de klas werd gehaald door de Nederlandse recherche, en veroordeeld werd tot twee jaar gevangenis wegens voorbereidingen voor een terroristische aanslag. Kaddouri blikt terug op zijn radicaliseringsparcours voorafgaand aan de arrestatie.

WIKILEAKS

Guantanamo zorgde de voorbije jaren herhaaldelijk voor opschudding, ondermeer nadat een intern document –een gevangenishandboek– uitlekte op de klokkenluiderswebsite Wikileaks. Als er iemand het wereldje van staatsgeheimen op zijn grondvesten deed daveren, dan wel Julian Assange, de Australische journalist-hacker-programmeur die in 2006 Wikileaks lanceerde. Assange zette onder meer tienduizenden Amerikaanse diplomatieke telexen online, en gooide ook ophefmakende documenten over de oorlogen in Irak en Afghanistan op het publieke forum. Als persoon is hij niet minder controversieel, niet alleen omdat hij beschuldigd wordt van aanranding, maar ook gezien zijn moeilijke relatie met een aantal vroegere compagnons de route. Meer dan stof genoeg dus voor meerdere boeken.

De ondertitel van Julian Assange. De ongeautoriseerde biografie roept uiteraard vragen op. Hoezo ‘ongeautoriseerd’? Nadat zijn ghostwriter het manuscript van Assanges autobiografie inleverde bij uitgeverij Canongate, toonde Assange zich misnoegd over de tekst, vandaar. Ook twee journalisten van Der Spiegel –Holger Stark en Marcel Rosenbach– bogen zich over het leven en werk van Julian Assange. In Staatsvijand nummer 1 beschrijven ze ‘hoe een groep internetactivisten de machtigste naties ter wereld uitdaagt’.

GEHEIME DIENSTEN

 Ex-VRT-journalist Guy Bouten is al een hele tijd gefascineerd door de loden jaren tachtig. Bouten is er bovendien op gebrand een oplossing te vinden voor enkele roemruchte dossiers uit die woelige periode. In De bende van Nijvel en de CIA ontwaart Bouten direkte linken tussen de Bende van Nijvel en de Amerikaanse geheime dienst CIA, maar ook een hele reeks andere draden komen volgens Bouten samen in een intrigerend web van schimmige figuren en organisaties.

Veel helderder is het vuistdikke boek Big Brother in Europa door Raf Jespers van het Progress Lawyers Network. ‘Overheid, bedrijven, reclamejongens: ze weten uw vermeende privéleven te vinden’, schrijft Jespers. ‘Met surveillance, bewaking, controle. Waar en wanneer u naar wie belt, sms’t of mailt, welke websites u in het holst van de nacht bezoekt: het blijft allemaal in databanken bewaard. RFID-chips, observatiecamera’s, afluistersatellieten, websnuffelaars, scanners, DNA-kits, spyware, databanken,… het dagelijkse leven is ervan vergeven.’ Een manifest voor de bescherming van het privé-leven.

Marian Husken en Harry Lensink, journalisten bij Vrij Nederland, reconstrueren in Spion in de onderwereld de levenswandel van geheim agent Paul Herrie. Die laatste infiltreerde gedurende twee decennia voor de Nederlandse geheime dienst BVD (nu AIVD) bij communisten en linkse activisten, ontmaskerde IRA-terroristen en hield contacten met de Amsterdamse onderwereld. Herrie haalde een paar jaar geleden de voorpagina’s bij onze noorderburen nadat hij veroordeeld werd voor het ontvreemden van geclassificeerde documenten.

Bestsellerauteur Gordon Thomas is dé internationale autoriteit met betrekking tot de Mossad, Israëls buitenlandse inlichtingendienst. Eindelijk is nu ook Thomas’ klepper Operatie Mossad in het Nederlands vertaald. Voor het boek sprak Thomas met functionarissen en voormalige medewerkers van de Israëlische geheime dienst. Hij schrijft onder meer over de bemoeienis van de Mossad bij het fatale ongeluk van de Britse prinses Diana en de ingewikkelde verstandhouding met de regering-Bush en de strijd tegen het internationale terrorisme.

28 mei 1998. Pakistan doet eerste kernproeven uit zijn geschiedenis en de islamitische atoombom is een feit. Met dank aan Abdul Qadeer Khan, de vader van de Pakistaanse atoombom, die nog aan de K.U. Leuven heeft gestudeerd. Khan zou de geschiedenisboeken ingaan als de grootste atoomspion aller tijden. In 2004 lekte bovendien uit dat hij via een uitgebreid ondergronds netwerk ook Iran, Noord-Korea en Libië aan nucleaire technologie had geholpen. Onderzoeksjournalisten Catherine Collins en Douglas Frantz beschrijven in De Khan-code hoe geheime diensten wel op de hoogte waren van die handel en wandel, maar te laat ingrepen. Toen de CIA in 2003 Khans netwerk eindelijk oprolde, was Pakistan een kernmacht en Teheran al bijna in staat een kernwapen te bouwen.