Moorden op Braziliaanse jongeren met 346 procent gestegen

In 2010 werden 8686 jongeren, jonger dan negentien, vermoord teruggevonden in Brazilië. Het cijfermateriaal dat de Latijns-Amerikaanse School voor Sociale Wetenschappen (FLASCO) verzamelde, komt van het ministerie van Volksgezondheid. Dit gaat dus enkel over geregistreerde doden en niet de vele in de marge levende jongeren die verdwijnen of gedood worden zonder dat iemand daar melding van maakt. “Dit gaat over de top van een ijsberg,” beseffen de onderzoekers zelf.

De Argentijnse socioloog Julio Jacobo Waiselfisz, die het onderzoek leidde, heeft het over “een epidemie. Eens er per 100.000 inwoners tien doden zijn, noemen we geweld epidemisch.” In 1980 werden per 100.000 inwoners 3,1 jongeren slachtoffer van moord. Tien jaar later waren dat er 7,7 en in 2010 verdubbelde het bijna tot 13,8. In dertig jaar tijd is dit een toename met 346,4 procent.

Geweld regeert

176.044 vermoorde jongeren in dertig jaar tijd. “Het is zorgwekkend,” aldus Waiselfisz, “dat de kans dat een Braziliaanse jongere geen natuurlijke maar een gewelddadige dood sterft, elk jaar groter wordt.” Ze halen de twintig niet, net op het moment dat Brazilië erin geslaagd is om de sterfte van kinderen jonger dan vijf jaar sterk terug te dringen.

“We leven in een cultuur van geweld.” Sociologe Miriam Abramovay en coördinator voor Jeugdbeleid bij de FLASCO, verklaart de cijfers. “Wie geweld uitoefent krijgt aandacht in deze maatschappij. Zo werkt onze machocultuur. Praat maar eens met jongeren over jongerenbendes of geweld op school: ze hebben het over spektakel, geweld. Wapens hebben een erg belangrijke symbolische waarde voor hen. Want zo kunnen ze tonen dat ze sterk zijn en macht hebben.” Abramovay ziet vele oorzaken voor het geweld: drughandel en druggebruik horen daar bij, maar ook illegaal politiegeweld.

Geen stedelijk fenomeen meer

Merkwaardige vaststelling in deze studie is dat niet de grootsteden de hoogste dodencijfers tonen. Het cijfer voor Rio de Janeiro ligt nog boven het gemiddelde (17,2 dode jongeren per 100.000 inwoners), maar de voorbije tien jaar is het cijfer sterk gedaald. In São Paulo is het aantal moorden op jongeren zelfs met driekwart gezakt.

“In 2000 heeft de overheid heel veel geld besteed aan de strijd tegen de criminaliteit in de miljoenensteden,” zegt Waiselfisz, “daardoor heeft het geweld zich gedecentraliseerd. Het is van de grote naar de kleinere steden en het platteland verhuisd.”

Op dit moment is het risico voor jongeren het grootst in het noordoosten van Brazilië, in de deelstaat Alagoas: daar zijn in 2010 per 100.000 inwoners 34,8 jongeren vermoord. Drie keer meer dan tien jaar eerder.

Op een lijst van geweld in 92 landen, prijkt Brazilië op de vierde plaats waar het gaat om moorden op jongeren. El Salvador, Venezuela en Trinidad en Tobago doen het nog slechter.