Venezuela kampt met tekorten aan melk

Leonardo Gonzalez verdient een fatsoenlijk salaris, maar toch kan hij vaak geen melk kopen in Venezuela. Ook andere basisproducten zoals suiker en eieren zijn vaak niet beschikbaar.

“Vroeger was er genoeg melk”, zegt Gonzalez, inkoopmanager bij Kromi Market, een supermarkt. “Nu moet je het doen met wat er beschikbaar is.”  De Wereldbank rekent Venezuela tot de middeninkomenslanden, landen die doorgaans niet geassocieerd worden met voedseltekorten. Maar een combinatie van prijsbeheersing, onteigeningen en mogelijk  “hamstergedrag” door sommige bedrijven, draagt bij aan de schaarste van sommige producten.

“Het probleem is ongeveer vijf jaar geleden begonnen. Soms is het een tijdje beter, soms is het een ramp”, zegt Jose Quevedo, een werknemer van Bakkerij Cotoperi in Valencia, de op twee na grootste stad van Venezuela. “Vroeger kregen we zes of zeven pakken melk per dag. Nu meestal maar één of twee, en dan vaak van onbekende merken.”

Melk is niet het enige basisproduct dat ontbreekt op de schappen. Harina Pan, een soort meel dat gebruikt wordt om arepas te maken, een lokaal ontbijt, is vaak niet voorradig. Hugo Chavez, de populistische president van Venezuela die in oktober werd herkozen, heeft beloofd de problemen aan te pakken.

Meer vraag

Overheidswoordvoerders beweren dat de vraag naar melk is gegroeid sinds Chavez voor het eerst de verkiezingen won, veertien jaar geleden. “De productie is toegenomen, maar de vraag is sterker gegroeid”, zegt Paulo Ulloa, namens de overheid verantwoordelijk voor de distributie in de staat Carabobo. “Mensen kopen soms tien dozen tegelijk en daardoor ontstaan tekorten.”

Anderen wijten de tekorten eerder aan het overheidsbeleid dan aan dorstige consumenten. “De regulering van de melkprijs is het fundamentele probleem”, beweert Rafael Araque, woordvoerder van de Nationale Federatie van Fokkers, een groep die de industrie vertegenwoordigt. Producenten krijgen volgens hem 0,66 euro per liter melk, terwijl de kostprijs 0,75 euro is. “Daardoor zien veel boeren zich gedwongen ermee te stoppen. Ze staan op de rand van een faillissement. Diversificatie is de enige manier om te overleven.”

Sommige boeren leveren geen verse melk meer, maar zijn overgestapt op de productie van yoghurt of houdbare melk, om de prijscontrole te ontlopen. De stijgende prijzen van bedrijfsbenodigheden hebben ook invloed. In 2011 steeg de inflatie boven 25 procent. De officiële wisselkoers ten opzicht van de Amerikaanse dollar is 4,5 bolivar, maar op de zwarte markt wordt meer dan 10 bolivar per dollar betaald, slechts de helft van de officiële waarde.

Ondernemers mogen alleen onder exceptionele omstandigheden Amerikaanse dollars kopen. Daardoor kunnen ze volgens eigen zeggen geen machines, kunstmest en andere producten kopen. “De dieren van producenten worden door de overheid gekocht tegen de officiële wisselkoers, maar de boeren moeten alles  – zelfs de dieren – op de zwarte markt kopen tegen veel hogere prijzen”, zegt Araque.

Sociale economie

Venezuela is een grote olieproducent en de hoge olieprijzen in de afgelopen jaren lieten hogere overheidsuitgaven toe. Maar een prijsdaling kan leiden tot een monetaire crisis, zeggen sommige economen, waardoor de tekorten nog worden verergerd.

Voorstanders van het overheidsbeleid wijzen erop dat veel mensen zich vroeger überhaupt geen melk konden veroorloven. De overheid voorziet schoolkinderen van melk, zegt Ulloa. Dat heeft prioriteit boven het op voorraad houden van melk in de winkels.

Mercal, een supermarktketen waar de overheid gesubsidieerd voedsel voor arme Venezolanen verkoopt, heeft geregeld tekorten aan producten, maar mensen die minder te besteden hebben zijn blij met de lagere prijzen. De armoede in gezinnen daalde van 49 procent in 1998 tot 26,7 procent in 2011, blijkt uit cijfers van het Centrum voor Economisch en Beleidsonderzoek. Chavez’ herdistributiebeleid zou hier de belangrijkste oorzaak van zijn. Ook nam de ongelijkheid aanzienlijk af. De overheid promoot zelfvoorzienendheid, maar dat doel lijkt in de nabije toekomst niet haalbaar.

Onteigening

Door de overheid gesteunde onteigeningen gericht op “monopolies en landheren die proberen de bevolking uit te hongeren”, begonnen in 2002, zegt Rafael Calles, de burgemeester van Guanare, een stad in West-Venezuela. Nu Chavez voor de derde keer de presidentsverkiezingen heeft gewonnen met een aanzienlijke marge, kunnen de onteigeningen toenemen, zegt de burgemeester.

“Als je van kapitalisme naar socialisme wilt, moeten private bedrijven in handen van de arbeiders komen”, zegt Calles. Dergelijke oproepen leiden tot veel onrust bij sommige (boeren)bedrijven en consumenten. “De regering heeft al veel bedrijven onteigend en de landbouwsector is een van de sectoren die hierdoor het meest geraakt wordt”, zegt Quevedo. “Ze produceren niet genoeg melk.

Leonardo Gonzalez, de inkoopmanager van Kromi Market, vraagt zich af hoe het verder moet. “Klanten komen vaak al ‘s ochtends vroeg, voordat de winkel open is, zodat ze als eerste kunnen kijken of er nieuwe voorraad is. Wij verliezen omzet door de tekorten. Als iemand komt om melk te kopen en er is geen melk, dan vertrekt hij misschien zonder iets te kopen.”