Burgerwoede na de aanslag in Bagdad is groot maar niet nieuw

De Bagdaadse Ibtisam Latif lijkt bijna opgelucht als ik haar bel. ‘Bagdad is geen wereldnieuws meer, het geweld is hier dagelijkse kost. We zijn geen aandacht meer gewoon.’ Maar wennen doet het nooit, zucht ze. Latif, programmacoördinator in Bagdad van de gemeenschapsorganisatie Kulluna Muwatinin, was op weg naar haar werk toen het nieuws haar bereikte. ‘Ik zat vast in de file. Zowat alle straten waren geblokkeerd. Ik wist niet wat er aan de hand was, tot ik mijn Facebook opende op mijn Smartphone en de verschrikkelijke beelden van de aanslag zag. Ik voel me fysiek slecht, ben gisteren een hele dag letterlijk misselijk geweest.’

Bomaanslag tussen checkpoints

Latif is, zoals vele Irakezen, “proactief” met gevaar beginnen leven: op een constante lijn tussen berekening en risico. ‘Ik bescherm me. Ik ben altijd op mijn hoede, verwacht me aan gevaar. Ik ben altijd heel voorzichtig als ik naar mijn werk, of kantoor ga. Zowat elke Bagdadi heeft dit, vermoed ik, al gaat iedereen er anders mee om. In het begin van de ramadan ging ik nog naar buiten met de familie. Naarmate Eid naderde, bleven we meer thuis.’

Bagdad kent helaas een lange traditie van bloedige aanslagen op drukbevolkte plaatsen tijdens de islamitische vastenmaand. Maar dat er ook een aanslag mogelijk was in Kerrada, het commercieel hart van Bagdad, wekt echter grote woede op bij de bevolking.

‘Dit is een wijk van cafés, winkelcentra en kleine winkels, ministeries, ngo-kantoren, de universiteit van Bagdad. Ze is vergeven van de checkpoints: Iraakse veiligheidstroepen, Iraakse milities, peshmerga. We zijn woedend: hoe is het mogelijk dat een grote wagen vol explosieven die ontelbare checkpoints zomaar kan passeren?’

“Bubblegum detectoren”

‘De huidige detectoren die aan de checkpoints gebruikt worden om bommen te zoeken, zijn rommel.’

Meteen na de aanslag startte een campagne via sociale media tegen de zogenaamde “Bubblegum detectoren”, waarin jonge burgers de manke veiligheidsindustrie en de corruptie van de Iraakse regering aanklagen. ‘De huidige detectoren die aan de checkpoints gebruikt worden om bommen te zoeken, zijn rommel. Dat is het punt. Ze hebben nog geen enkele bomauto tegengehouden, ook niet de auto die in mei ontplofte in al-Sadr City in Nieuw Bagdad. De enige auto’s die worden tegengehouden zijn auto’s die gewassen worden met Bubblegum schoonmaakmiddel. Hoe cynisch kan het zijn?’

‘Mensen zijn woedend’, zegt Latif. ‘Ze zijn het circus moe. Ze nemen de excuses van de regering niet langer. Toen al-Abadi (de Iraakse premier, td) de plaats van de aanslag bezocht, werd zijn auto aangevallen. Ze gingen hem fysiek te lijf.’’

Regeringsimpasse

‘We vragen ons af wanneer Bagdad eindelijk een staat zal zijn, wanneer we zekerheid krijgen’, reageert Latif. ‘Bedenk dat er al dertien jaar voorbij zijn sinds de val van Saddam.’

De Iraakse premier Haider al-Abadi, kreeg bij zijn aantreden in 2014, de opdracht om een regering van onafhankelijke technocraten te vormen. Al-Abadi beloofde de regering weg te leiden van het sektarische quotasysteem. In 2003 kreeg Irak dat quotaysteem immers opgelegd onder de Amerikaanse Paul Bremer, waarbij soennieten, sjiieten en Koerden een plek in de regering kregen. Het idee van een verdeelsleutel te installeren tegen de overheersing van één religieuze groep, bracht Irak echter tot veel meer sektarische breuklijnen dan onder het Baathregime van Saddam Hoessein.

Vandaag slaagt Al-Abadi er niet in om die breuklijnen tegen te gaan. Zelf ligt de premier al maanden onder vuur omdat hij zelf weigert om zich terug te trekken uit de Islamitische Dawa Partij, een eis die niet alleen op het politieke niveau maar ook op niveau van de burgers leeft. Een premier die een regering wil vormen van onafhankelijke bekwame mensen, moet zelf ook onafhankelijk zijn, klinkt het.

‘Halas! - Genoeg!’

‘Er zijn al jaren demonstraties bezig. De woede is dus niet nieuw. Ze wordt alleen groter.’

‘Abadi’s koppigheid tekent de politieke impasse in Irak. De Irakezen komen al zo lang op straat om stabiliteit te eisen, om hervormingen te eisen’, zegt Latif. ‘Er zijn al jaren demonstraties bezig. De woede is dus niet nieuw. Ze wordt alleen groter.’

Volgens Latif, actief binnen gemeenschapsvorming in Bagdad, lopen de sektarische breuklijnen vooral langs de machtslijnen en binnen het politieke veld, en zijn ze op straatniveau minder aanwezig dan een aantal jaar geleden. ‘Natuurlijk zijn er nog breuklijnen, we komen van ver. Er moeten wonden worden geheeld en ja, er is een constant gevaar dat groepen worden ingezet, dat mensen terug overhellen naar sektarisch denken. Maar we zien nu dat de woede van de burgers gericht is tegen de regeringsleiders, niet tegen andere burgers van een andere strekking. Dat is een goede zaak.’