Egyptisch schrijver Alaa Al-Aswani: ‘Ik ben niet bang van de Moslimbroeders’

Alaa Al-Aswani: De revoluties in Egypte en Tunesië hebben het ondenkbare gerealiseerd. Ben Ali van Tunesië was een dictator. Hij was de staat. Hij is gevlucht. Moebarak was ook de staat. Hij wordt berecht. Niemand had dit voor mogelijk gehouden. En het fantastische is dat het gerealiseerd werd door massaal en vreedzaam in opstand te komen. Een pagina is omgeslagen en een nieuw tijdperk is begonnen, al gaat dat natuurlijk gepaard met heel veel problemen.

Behalve de vervolging van Moebarak is er van dat nieuwe tijdperk weinig te merken.

Alaa Al-Aswani: Revoluties schakelen niet alleen een politiek systeem uit maar ook een maatschappelijk en een intellectueel systeem, met het doel om een nieuw op te bouwen. Revoluties zijn geen zondagswandelingen. De Franse revolutie heeft veertien jaar geduurd. We zijn nu in Egypte in het hart van de strijd om verandering. De Militaire Raad die nu het land bestuurt, was nooit tegen Moebarak. Hij heeft de echte verandering in Egypte stopgezet en wil hervormingen doorvoeren. Maar de revolutie is hardnekkig en aanvaardt geen tussenoplossingen. Wij willen revolutionaire veranderingen.

Waarom komen die veranderingen zo traag op gang?

Alaa Al-Aswani: Veel mensen, ook binnen de veiligheidsdiensten, zijn op post gebleven. Het is normaal dat zij er alles aan doen om het oude systeem te handhaven. Echte verandering kan niet alleen het einde betekenen van hun carrières maar kan hen ook in de gevangenis doen belanden. En dus worden problemen kunstmatig geproduceerd, zoals het tekort aan benzine of de veiligheidsproblemen. De media die tot de overheid behoren, spelen hetzelfde spel als in het tijdperk van Moebarak. Ze paaien de Militaire Raad en verspreiden leugens.

Is dit het resultaat van een langdurige dictatuur waarbij de mensen geconditioneerd zijn geraakt?

Alaa Al-Aswani: Neen, want de miljoenen mensen die in opstand zijn gekomen, hebben ook dertig jaar onder de dictatuur geleefd. Het is veeleer een kwestie van belangen. In 1952 pleegde Gamal Abdel-Nasser de staatsgreep die later in een revolutie veranderde. Tijdens het eerste jaar van zijn bewind diende hij het oude regime harde klappen toe. Hij beperkte de privé-eigendom en herverdeelde landbouwgrond om de revolutie te beschermen. De Militaire Raad heeft het tegenovergestelde gedaan. Het zijn nog altijd dezelfde mensen op dezelfde sleutelposities, overal, ook in de media. Er zijn geen revolutionaire maatregelen genomen na de val van Moebarak.

Zullen de verkiezingen dat doorbreken?

Alaa Al-Aswani: Verkiezingen zijn de oplossing op voorwaarde dat een aantal maatregelen genomen worden. Eén: de militaire rechtbanken moeten verdwijnen. In de zeven maanden na de revolutie zijn twaalfduizend mensen door zo’n militaire rechtbank berecht. Twee: de noodtoestand moet opgeheven worden, zoals de grondwettelijke verklaring het voorschrijft. En drie: de “verraadwet” moet van kracht worden. Die wet is door Gamal Abdel-Nasser ingevoerd om corruptie in de brede zin te bestrijden. Ze maakt het mogelijk om de corrupte Moebarak-medestanders uit hun posten te verwijderen. Op die manier beperk je de invloed van de mensen die het oude regime een nieuw leven willen inblazen en het politieke leven willen besmeuren.

De Moslimbroeders worden steeds vaker gezien als mensen die het oude regime helpen in stand houden. Terecht?

Alaa Al-Aswani: Het probleem van de Moslimbroeders is dat ze dezelfde fouten blijven maken sinds hun oprichting in 1928. Ze gaan ervanuit dat wat in hun eigen belang is, ook in het belang is van Egypte. Dat heeft hen ertoe geleid het regime te steunen en dat hebben ze gedurende heel hun geschiedenis gedaan, zonder uitzondering. De Moslimbroeders hebben de Militaire Raad ervan overtuigd dat deze revolutie alleen via gekanaliseerd kon worden. Maar intussen heeft de Raad ondervonden dat de invloed van de Moslimbroeders overschat wordt. Dat is de voorbije maanden duidelijk gebleken. Protestacties waar de Moslimbroeders afstand van namen, bleken een enorm succes en brachten alsnog veel mensen op de been.

Moslimbroeders zijn opportunisten?

Alaa Al-Aswani: Ze vervallen in politiek opportunisme, ook al zouden ze dat niet willen. De Moslimbroeders hebben zich pas vier dagen na de start bij de revolutie aangesloten en hebben semi-oplossingen aanvaard. Aanvankelijk wilden ze, zoals de anderen, een nieuwe grondwet. Maar toen de Militaire Raad met een grondwettelijke verklaring op de proppen kwam, hebben ze dat initiatief verdedigd.

Turkije en Iran positioneren zich als belangrijke spelers op regionaal vlak, onder meer naar aanleiding van de Arabische lente. Hoe staan de Egyptenaren daartegenover?

Alaa Al-Aswani: Ik vind het grappig wanneer sommige westerse politici Turkije aanvallen omdat het een regionale rol wil spelen. Het is alsof ze gewoon zijn aan prototypes à la Hosni Moebarak, een president die ten dienste stond van westerse landen en die een misdaad tegen de menselijkheid gepleegd heeft door mee te doen aan de blokkade van Gaza. Gewoon omdat westerse landen dit wilden. Erdogan is een democratisch verkozen president. Hij verdedigt het belang van zijn land. Dat is niet alleen zijn recht, het is zijn plicht. Iran is ook een land dat zich wil verdedigen en dat is zijn goede recht, net als het ook pakweg Frankrijks recht is om zich te verdedigen. Of is het de bedoeling dat islamitische en Arabische landen het huiswerk van westerse landen maken?