Humanitaire malaise dreigt in Gaza door falende heropbouw

Voor Operatie Protective Edge op 8 juli van start ging, duurden stroompannes gemiddeld 12 uur per dag. Dat is ondertussen opgelopen tot maar liefst 18 uur per dag. Bovendien vreesde Unrwa, het VN orgaan dat bevoegd is voor Palestijnse vluchtelingen in het Midden-Oosten, in 2012 al voor een nijpend watertekort. In 2016 dreigen de reserves drinkbaar water volledig opgebruikt te zijn.

‘Terwijl de regen hier gisterenavond uit de lucht viel, dacht ik alleen maar aan de mensen die ik ontmoette zonder huis’, vertelt Franse fotografe Anne Paq vanuit Gaza. Op haar Facebook zegt ze: ‘Het gaat alleen maar erger worden vanaf het ogenblik dat het kouder wordt. Deze situatie is vergelijkbaar met de ravage van een tsunami, alleen is het gecreëerd door de mens zelf en wordt er niets aan gedaan.’ De burgemeester van Khuzaa, een dorpje in het zuiden van Gaza dat zwaar onder schut lag, vergelijkt de ravage met een aardbeving. Deze fotoreportage van Paq geeft de vernieling weer.

Tens of thousands of homeless people in #Gaza facing the winter and cold weather as reconstruction didn’t start yet pic.twitter.com/xZAHObfDnD

— Mohammed N. Ziara (@MohammedNZiara) November 16, 2014

Van heropbouw geen sprake

Op 12 oktober vond een donorconferentie plaats in Egypte. In totaal werd 4,5 miljard euro beloofd voor de heropbouw van Gaza. Dat deze donorconferentie een druppel op een hete plaat is, werd door Oxfam bevestigd. Vijf jaar geleden kwamen donors al een keer bijeen na de vernieling van Operatie Gegoten Lood in 2008-2009. ‘Vijf jaar later is meer dan de helft van de vernielde huizen nog steeds niet heropgebouwd’, meent Catherine Essoyan, regionale directeur van Oxfam. Ze benadrukt dat de heropbouw vandaag eens zo noodzakelijk is.

Behalve de vrees voor een nijpend tekort aan drinkbaar water, spreekt het Unrwa rapport uit 2012 over de algemene leefbaarheid in de Gazastrook. Het VN orgaan schat dat tegen 2020 de bevolking in Gaza met een half miljoen zou zijn toegenomen, wat de bouw van zeker 70.000 woningen noodzakelijk maakt.

Al in september werd een overeenkomst gesloten, onderhandeld door de VN, tussen de Palestijnse Autoriteit en Israël over de heropbouw van Gaza. Vanuit humanitaire organisaties en hoge ambtenaren ter plaatse kwam meteen grote kritiek op de overeenkomst. Enerzijds waarschuwen ze dat het enorm lang zal duren om alle getroffen gezinnen te voorzien van onderdak. Anderzijds zou het de VN in een positie brengen waarin het de bestaande blokkade van de Gazastrook versterkt en mee overziet.

Eén van de prioriteiten binnen deze overeenkomst is de veiligheid van Israël. Het veiligheidsargument is steevast de belangrijkste reden geweest voor de blokkade van de Gazastrook sinds 2007. Concreet wil dit zeggen dat de heropbouw van huizen en grote infrastructuur (scholen en fabrieken) onder de strenge antiterreurwetgeving van de VN zal vallen. De strengste controle zal worden opgelegd op beton- en baksteenfabrieken, het meest noodzakelijke materiaal voor de heropbouw. Bovendien moeten alle projectaanvragen door Israël worden behandeld en moet elke huiseigenaar die materiaal wil aankopen zijn identiteit en gezinssituatie registreren voor een databank waar de Israëlische veiligheidsdiensten toegang tot hebben.

Unrwa noemt de overeenkomst een stap in de goede richting, maar waarschuwt ook dat, geschat volgens de huidige omstandigheden, de heropbouw van het noodzakelijke onderdak, twee tot drie jaar zal duren. Het gaat hier dan om onderdak voor de 100.000 daklozen sinds deze zomer. Shelter Cluster, een comité van verscheidene organisaties dat steun verleent aan mensen zonder onderdak na natuurrampen en conflicten, voorspelt dat het onder de huidige omstandigheden zeker twintig jaar zal duren om Gaza volledig herop te bouwen. De organisatie baseert dit op de capaciteit van het het checkpoint voor goederen. Het bouwmateriaal dat noodzakelijk is voor de geschatte 90.000-100.000 woningen, komt momenteel zo traag de Gazastrook binnen dat de termijn van heropbouw enorm vertraagt.

Unrwa medewerkers bezochten ondertussen 52.000 van de 90.000 beschadigde huizen. Ze schatten dat er gemiddeld 6000 dollar per groot gezin nodig zal zijn om ze 24 maanden van onderdak te voorzien. Deze zomer werden eveneens 118 gebouwen van Unrwa beschadigd, deze worden gerepareerd.

#GazaWinter pic.twitter.com/IzUWThjvyh

— MedicAidPalestinians (@MedicalAidPal) November 17, 2014

Opheffing blokkade noodzakelijk

Dat de heropbouw na de vernieling vijf jaar geleden nog niet eens half is gebeurd, is volgens Oxfam te wijten aan de voortdurende blokkade van de Gazastrook door Israël. Ook het geld dat vorige maand werd beloofd op de donorconferentie zal pas kunnen worden benut eens er iets aan de blokkade wordt gedaan: ‘Zolang de grondoorzaken niet worden aangepakt, kan er van die belofte (het geld van de donorconferentie) niet veel worden waargemaakt’, aldus Essoyan.

Het Unrwa rapport van 2012 stelt dat Gaza in 2020 onleefbaar dreigt te worden. Er is een enorme achteruitgang in de gezondheidssector en onderwijs, maar ook elektriciteit en drinkwater dreigen zeer schaars te worden. Eén van de belangrijkste oorzaken, zegt Unrwa, is de blokkade die sinds 2007 door Israël is ingevoerd. ‘Het is van essentieel belang dat de bewoners van Gaza in staat zijn om te genieten van alle fundamentele mensenrechten’, besluit het rapport.

De overeenkomst tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit en alle controlemechanismen op de invoer van bouwmateriaal, biedt daarom weinig perspectief op een snelle reconstructie van het noodzakelijke onderdak, zolang de restricties ten gevolge van de blokkade er blijven. Oxfam schat dat er ongeveer 700.000 vrachtladingen aan bouwmateriaal nodig zullen zijn voor de bouw van 89.000 nieuwe huizen en 226 scholen.

Om de impact van de blokkade verder te schetsen: in de eerste helft van 2014 werden ongeveer 1100 vrachtladingen per maand toegelaten; in de twee jaar na de vorige donorconferentie van 2009 was dat gemiddeld 335 per maand, aldus Oxfam. Dit wil zeggen dat aan hetzelfde tempo als dat van begin dit jaar, het vijftig jaar zou duren om alleen al genoeg bouwmateriaal te importeren.

‘Met de winter die nadert, is wachten niet veroorloofd’

Essoyan is bezorgd om de naderende winter: ‘Wie zijn huis vernietigd zag, kan het zich niet veroorloven om zo lang te wachten.’ Paq sprak samen met Lydia De Leeuw met getroffen families. ‘We hoorden meermaals dezelfde frustratie. Deze families zien zoveel medewerkers van organisaties passeren die de situatie komen bekijken, maar uiteindelijk gebeurt er niets aan hun levensomstandigheden.’

Sinds deze zomer zijn meer dan 100.000 mensen dakloos en zitten 450.000 mensen zonder stromend water. ‘Waar je ook gaat, zie je bewoners rondkuieren rond de ruïnes van hun huizen. Ze ruimen de brokstukken op met een schop of hun blote handen en zoeken naar bruikbare overblijfselen van hun huis’, aldus Paq en De Leeuw.

Sommigen verblijven tijdelijk bij familie, anderen leven tussen de brokstukken van hun huis. Met wat geluk staat er nog een kamer recht, zoals te zien is in deze fotoreportage van Paq. Ibtisam al-Najjar, bijvoorbeeld, woont samen met haar twee dochters en vier zonen in de kelder van haar vernielde huis, de enige kamer die nog min of meer intact is. Zeker 30.000 Gazanen verblijven in 18 VN scholen, zoals Raida Abu Mghasib, haar man en zonen. Samen met andere vrouwen en kinderen slaapt ze onder de trappenhal.

In Khuzaa werden enkele tientallen containers opgesteld door de Britse ngo Human Appeal International. Dit dorp ligt in het zuiden van de Gazastrook nabij de grens en werd vorige zomer zwaar bestookt door het Israëlische leger. Deze containers zijn echter niet voldoende om de winter door te komen en bieden amper beschutting of veiligheid. Bij hevige regenval stroomt het water binnen en bij een stortvloed worden de bodem en de containers zeer onstabiel.

‘Ik ben bang dat mijn tijdelijke huis volledig overspoeld als het regent’, getuigt Um Ayman die in dergelijke container verblijft. Ook Ibrahim al-Najjar woont met 12 familieleden in een container en is bezorgd: door een gebrek aan stabiliteit, viel een kast op twee van zijn zonen, die zich beiden aan de rug bezeerden, daarnaast zitten ze al dagen zonder drinkwater.

Als de hevige sneeuw- en regenval van december 2013 zich herhaalt, ziet het er alleszins niet goed uit voor wie zich nu al met minimale middelen moet redden.

Winter has arrived for Palestinians. Please donate as much as you can & continue to push out the message #Gaza pic.twitter.com/YnzuzrFCHL

— Asif (@moethemyth) November 17, 2014