Mauricio Macri en het schrikbeeld van een ultraliberale politiek

Macri is geen onbekende in de Argentijnse politiek. Hij was al burgemeester van Buenos Aires sinds 2007. In oktober deed hij met zijn partij Cambiemos, -wat zoveel betekent als: ‘Laten we gaan voor verandering!’- een gooi naar het presidentschap.

Hij is overigens de enige niet-peronist van de drie presidentskandidaten. Zijn tegenstanders waren Daniel Scioli, kandidaat van de regering Kirchner en de centrumrechtse Sergio Massa.

Tijd voor Verandering

In de eerste ronde in oktober deed Daniel Scioli, van het regerende Frente Para la Victoria of Front voor de Overwinning het minder goed dan verwacht. De tweede ronde in november werd nipt gewonnen door de rivaliserende kandidaat Macri, met ruim 50 procent van de stemmen.

In zijn verkiezingscampagne liet Macri expliciet weten dat hij weg wil van het zogenaamde Socialisme van de 21^ste eeuw in Venezolaanse stijl. Hij noemt zijn model de “Ontwikkeling van de 21^ste eeuw”.

Hij haalde meteen met de fotokaders van de Kirchners en van Hugo Chávez weg. Macri wil het land opnieuw aantrekkelijk maken voor buitenlandse investeerders.

Afscheid van Cristina

Met de nodige dramatiek heeft Cristina Fernández de Kirchner, kortweg CFK, dan toch de presidentssjerp neergelegd, op 9 december om middernacht.

Het neoliberale beleid van Macri is net het model dat Argentinië in de crash van 2001 gestort heeft

Ze weigerde die op 10 december zelf aan haar opvolger Macri te overhandigen. Het zegt iets over de graad van polarisering in het Argentijnse politieke landschap.

Volgens Viktor Sukup, die jarenlang professor economie was aan de universiteit van Buenos Aires, verklaart die polarisering de overwinning van Macri.

Volgens hem is de stembusuitslag te wijten aan een grote verdeeldheid bij centrumlinks en niet zozeer aan een expliciete keuze van de Argentijnen. Het neoliberale beleid van Macri is net het model dat Argentinië in de crash van 2001 gestort heeft.

Sukup is kritisch voor de Kirchners, maar erkent op de eerste plaats de geweldige inspanningen die ze geleverd hebben om het land, na het debacle van 2001, er weer bovenop te krijgen.

Over de periode die aan die crisis vooraf ging en waar Macri terug naartoe wil, zegt Sukup dat het beleid toen een combinatie was van een ultraliberale politiek, voluit aangemoedigd door het establishment van de wereld -ook het Europese- met een extreem interventionistische maatregel, namelijk de vaste koppeling van de lokale munt, de peso, aan de dollar.

Perverse gevolgen van een ultraliberaal beleid

‘Het was een extreem marktfundamentalisme dat zelfs kerncentrales en gevangenissen wilde privatiseren’, merkt Sukup op.

Het resultaat? Gigantische corruptie als gevolg van die privatiseringen, onverantwoorde gunsttarieven voor importeurs en een aanzwellende overevaluatie van de peso.

Dit beleid zorgde gedurende een korte periode voor een artificiële economische groei terwijl het land intussen een gigantische schuldenberg opbouwde. Het was uiteindelijk het ‘slachten van de gans met de gouden eieren’, met de enorme implosie in 2001 tot gevolg.

Die economische boost werd vooral gevoed door de vraag naar soja vanuit China

De Kirchners zijn erin geslaagd de economie er weer bovenop te krijgen, met bijna een verdubbeling van het nationale inkomen op vijf jaar tijd en een scherpe daling in de armoede en werkloosheid.

Die economische boost werd vooral gevoed door de vraag vanuit China, hoofdzakelijk een vraag naar soja.

Maar even belangrijk was volgens Sukup het weer loskoppelen van dollar en peso en het kappen met het ultraliberale model. In plaats daarvan kwam er een grotere staatsinmenging, met protectionistische trekken. Ook troffen de Kirchners maatregelen om de nationale industrie te stimuleren en zetten ze sociale programma’s op om de armoede tegen te gaan.

Ondanks de arrogantie en de corruptie, ondanks het stilvallen van de groei nu omwille van de internationale conjunctuur, valt de balans van 12 jaar Kirchners onmiskenbaar positief uit, volgens Sukup.

Journalist Carlos Aznárez directeur van het linkse Resumen Latinoamericano is minder mals voor ex-president Cristina Kirchner. Volgens Aznárez ligt de nederlaag van het kirchnerisme aan het beleid van Cristina.

Dat was al te veel vermengd met het kapitalisme en de consumptiemaatschappij. De centrumfiguur van Scioli was voor hem een slechte kandidaat: te rechts voor links en te links voor rechts.

Dat linkse regeringen vandaag falen, is te wijten aan hun onvermogen te breken met het kapitalisme. Los van hun politieke kleur hebben deze regeringen een economisch model opgebouwd dat uitermate afhankelijk is van de exploitatie van natuurlijke rijkdommen en van de agro-industrie, stelt Aznárez.

Eigen schuld eerst

Cambio dus. Macri wil verandering, en hoe! De vader van Mauricio Macri is een prominent Argentijns zakenman met een consortium dat actief is in de bouwsector, de mijnbouw, de auto-industrie en de vastgoedsector.

De Macri-Groep heeft een schuld uitstaan met de Argentijnse staat van 659 miljoen dollar, intresten niet meegerekend

Macri is een exponent van het Argentijnse speculatieve kapitalisme en een product van de privatiseringsgolf van de jaren negentig.

Opmerkelijk daarbij is dat de Macri Groep (Socma) tijdens de privatiseringsgolf van president Carlos Ménem in 1997 de Posterijen verwierf, in een concessie voor 30 jaar en met de belofte om aan de staat per semester 51,6 miljoen Argentijnse pesos over te hevelen. De peso stond destijds gelijk aan de dollar.

Op vier jaar tijd vielen 10.900 ontslagen en in 1999 stopte Socma met het betalen van het afgesproken bedrag. De Macri-Groep heeft een schuld uitstaan bij de Argentijnse staat van 659 miljoen dollar, intresten niet meegerekend.

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de schuldenkwestie, resultaat van speculatief kapitaal, privatiseringen en fragiele investeringen van de jaren negentig, bijzonder gevoelig ligt bij Macri’s tegenstanders.

Na de financieel-economische crash van december 2001 werden in 2005 en 2010 de schulden herschikt en onderhandeld.

De regeringen van Nestor Kirchner (2003- 2007) en van zijn vrouw Cristina Fernández de Kirchner probeerden daarbij zoveel mogelijk de afhankelijkheid van het IMF af te bouwen.

Een klein deel van de schuldeisers, 7 procent, weigerde echter te herschikken en bleef een volledige terugbetaling eisen, met een ophefmakend aasgierenproces vanuit New York.

Maar Macri kondigde in zijn verkiezingscampagne aan dat hij dit schuldprobleem zou aanpakken en de plooien met de aasgierfondsen weer glad zou strijken. De afgelopen dagen is de deal beklonken.

Het komt erop neer dat Argentinië opnieuw op de financiële markten geld zal kunnen lenen, concreet 15 miljard dollar, voor de afbetaling van de aasgieren!

Welkom Christine

Dit is niet alleen nefast omwille van de nieuwe schuld die Argentinië opbouwt. Het incident zet ook de deur open voor schuldeisers die onderhandeld hebben. Zij zouden op die afspraak kunnen terugkomen nu de deur op een kier staat, waarschuwt Renaud Vivien van de economische denktank CADTM.

Christine Lagarde van het IMF was een van de eersten om haar tevredenheid over het aantreden van Macri te uiten. De voorzitter van het Internationaal Munt Fonds en Cristina Kirchner kwamen niet bepaald goed overeen.

Macri en de media

Een ander opmerkelijk ingrijpen was de afschaffing van de geroemde mediawet van 2009. Die wet beperkte het aantal licenties in handen van één bedrijf of organisatie en verdeelde de zendtijd in drie gelijke delen: de private sector, de sociale organisaties en de overheid.

Er werd ook een federaal communicatie-orgaan opgericht om toe te zien op de uitvoering van die wet. Die instantie schaft de huidige regering dus af.

Volgens Macri zou de nieuwe wet de onafhankelijke pers meer kansen geven. De Argentijnse president beweert dat die wet van 2009 niet minder dan een instrument was om de bevriende pers te bedienen.

Macri en de massa

Macri schaft ook de brandstofsubsidies af om het fiscaal deficit te temperen.

Met de sociale bewegingen, ambtenaren en werknemers zit het er nu al bovenarms op.

Op 24 februari vond reeds een eerste nationale staking plaats, tegen de massale ontslagen van ambtenaren in overheidsinstellingen, het inkrimpen van de lonen en de inflatie, en de criminalisering van het protest.

Macri schaft ook de brandstofsubsidies af om het fiscaal deficit te temperen. Tegelijk zet hij een punt achter de exportbelastingen voor de agro-industrie –ook een maatregel van de Kirchners.

Macri en de mensenrechten

In zijn afkeer voor Venezuela en alles wat aan het chavisme herinnert, heeft Macri luid verkondigd dat hij ervoor zal pleiten om Venezuela uit de Mercosur te laten zetten, de douane-unie van Argentinië, Brazilië, Uruguay, Paraguay, Bolivia en Venezuela.

Zijn belangrijkste argument hiervoor is de schending van de mensenrechten in Venezuela.

Macri wil een mildere straf voor de verantwoordelijken van de verdwijningen die hun gevangenisstraf uitzitten

Lees: de gevangenneming van politieke oppositiekandidaten zoals Leopoldo Lopez. Op de vorige bijeenkomst van Mercosur heeft Macri zijn Venezolaanse ambtsgenoot Maduro hierover stevig aangepakt.

In eigen land tilt Macri minder zwaar aan de mensenrechten. Zo weigerde hij de Moeders van de Plaza de Mayo te ontvangen. Deze groep van vrouwen komt al decennia lang wekelijks samen op de Plaza de Mayo in Buenos Aires.

Ze blijven om opheldering vragen over de vermisten uit de periode van de dictatuur. Met het bezoek van president Hollande aan Argentinië en aan de Moeders van de Plaza de Mayo, zag Macri zich toch gedwongen om hen te ontmoeten.

Tijdens de dictatuur, tussen 1973-1976, verdwenen 30.000 Argentijnen. Een naaste medewerker van Macri in het stadsbestuur van Buenos Aires betwist zelfs dat cijfer, ondanks alle onderzoeken en bewijzen die er intussen geleverd zijn.

Vergeven, niet vergeten

Macri wil ook een mildere straf voor de verantwoordelijken van de mensenrechtenschendingen uit die periode, die inmiddels berecht zijn en een gevangenisstraf uitzitten.

De Argentijnse samenleving tilt echter heel zwaar aan die lichtvoetige omgang met het verleden en wil er alles aan doen om de doden niet te vergeten.

Pérez Esquivel: ‘Macri is een pion van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse zaken’

Nobelprijswinnaar Pérez Esquivel, zelf een slachtoffer van de dictatuur, schreef een open brief aan president Macri. Hierin stelt hij heel duidelijk dat de Argentijnse bevolking niet bereid is de verworvenheden op te geven, noch inzake mensenrechten, noch in de strijd tegen straffeloosheid.

Pérez Esquivel noemt Macri een pion van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Inmiddels is ook bekend dat president Obama na zijn bezoek aan Cuba, Argentinië zal aandoen. Een bezoek waar de Moeders van de Plaza de Mayo niet enthousiast op reageerden.

Macri kwam ook negatief in het internationale nieuws door de gevangenneming van de inheemse activiste Milagro Sala. Sala vraagt aandacht voor de problematiek van haar volk in de noordelijke provincie Jujuy.

Paus Franciscus, gewezen aartsbisschop van Buenos Aires, heeft deze arrestatie niet ongemerkt voorbij laten gaan.

De Heilige Vader heeft Milagro Sala een hart onder de riem gestoken en haar een rozenkrans gestuurd.

Komende zaterdag bezoekt de paus Argentinië. De groep van priesters met voorkeursoptie voor de armen, waar ook paus Franciscus toe behoorde, vraagt de paus Macri niet te ontmoeten zolang Milagro niet vrij is.

Verontrust door de gang van zaken in Argentinië, heeft een groep Europese academici een open brief geschreven om de situatie in Argentinië onder de aandacht te brengen. Lees de open brief hier.