Middenveld buitenspel in federale regeringsvorming, op de bank in Vlaanderen

Analyse

Middenveld buitenspel in federale regeringsvorming, op de bank in Vlaanderen

Middenveld buitenspel in federale regeringsvorming, op de bank in Vlaanderen
Middenveld buitenspel in federale regeringsvorming, op de bank in Vlaanderen

Vandaag exact een maand geleden trokken de Belgen naar de stembus. Er zijn nog steeds geen regeringen maar de formatieprocessen lopen. We legden een aantal middenveldorganisaties enkele vragen voor. Kunnen ze volgen en zo ja, hoe doen ze dat? En zijn ze hoopvol? Het lijkt erop dat UNIZO het dichtst op de bal kan spelen.

We begonnen ons onderzoek met de vraag of middenveldorganisaties kunnen volgen hoe de onderhandelingen lopen en zo ja, hoe ze dat doen: louter via de media of beschikt hun organisatie over eigen voelsprieten dichter bij het proces?

Els Keytsman, directeur Vluchtelingenwerk Vlaanderen, zegt dat ze de formatie vooral via de media volgen. ‘We volgen dus van op een afstand. Van contact is nog geen sprake geweest.’
Ook Patrick Develtere, voorzitter van Beweging.net, volgt ten dele via de media maar wordt voorts op de hoogte gehouden door de bevriende politici (vooral in de CD&V, nvdr). ‘Doorgaans weten we slechts enkele uren voor de media van een beslissing af. De media zitten er dus dicht op.’

Rudy De Leeuw, voorzitter van het ABVV: ‘De verschillende stappen die gezet worden of niet gezet worden, ontgaan ons uiteraard niet. We volgen het vooral via de media toch. Zeker federaal. We hebben geen contact met informateur en er was ook geen raadpleging door de koning.’

Develtere (Beweging.net): Doorgaans weten we slechts enkele uren voor de media van een beslissing af. De media zitten er dus dicht op.

Lieze Cloots, beleidscoördinator van BBL, zegt dat BBL het proces op de voet volgt. ‘Via de media, maar ook via contacten die dichter op het proces zitten. Onze contacten zijn breed gespreid over de verschillende partijen waardoor we in alle omstandigheden wel kunnen volgen.’

Bogdan Vanden Berghe, directeur van 11.11.11.  ‘We volgen het uiteraard nauwgezet de media, maar als pluralistische koepel onderhouden we ook contacten met alle partijen. Ook voor de verkiezingen hebben we bij alle partijen onze standpunten kenbaar gemaakt.’

Karel Van Eetvelt, directeur van UNIZO:  ‘Het belangrijkste kanaal om te volgen waarover er gesproken wordt en om onze aandachtspunten op de agenda van de besprekingen te krijgen, is ons voortdurende contact met de studiediensten van de partijen - een contact dat we ook los van de verkiezingen onderhouden. Het uitgebreide memorandum dat we opstelden, op basis van een bevraging van al onze besturen, wordt nu in korte tekstjes opgeknipt. Op die manier hopen we in de onderhandelde beleidsteksten kapstokken te creëren voor belangrijke aandachtspunten, die dan achteraf op een of andere manier gerealiseerd kunnen worden. Zo willen we in het Vlaamse regeerakkoord graag aandacht voor kernversterkend beleid: eerst investeren in de kern van de steden vooraleer uitgeweken wordt naar de rand.’

‘Op een moment dat er echt aan overeenkomsten gewerkt wordt, zijn we normaliter ook in nauw contact met de studiediensten om mee na te denken over eventuele compromisvoorstellen. We kunnen daarvoor terugvallen op onze ervaring in het sociaal overleg, waardoor we de grenzen, zorgen en gevoeligheden van de andere sociale partners ook goed kennen.’

‘Naast de studiediensten investeren we momenteel ook in het benaderen van nieuw verkozen parlementsleden (van de Vlaamse, federale en Europese parlementen), om hen onze aandachtspunten geargumenteerd te leren kennen.’

Contacten met de onderhandelaars/informateur?

Van Eetvelt (Unizo): ‘Er zijn uiteraard verschillende telefonische contacten geweest met de Vlaamse onderhandelaars die we goed kennen, zoals Kris Peeters en Philip Muyters. Er was geen echt gesprek met Bart De Wever. In de hele periode na de verkiezingen heb ik één telefoontje van 10 minuten met hem gedaan en dat was niet echt een uitwisseling van inhoudelijke punten. Er is, naar mijn aanvoelen, op federaal vlak nog niet echt veel inhoudelijk werk gebeurd, daar wordt vooral nog afgetast of en met wie er waarover gesproken kan worden.’

Rudy DeLeeuw (ABVV) laat een heel ander geluid horen**: ‘**In de formatiegesprekken voor de Vlaamse regering, werd het Vlaams ABVV gehoord. Caroline Copers, algemeen secretaris van het Vlaams ABVV, heeft een gesprek gehad met Kris Peeters en Geert Bourgeois. Aan federale zijde, blijft het – wat betreft de vakbonden en ik spreek bewust niet van de sociale gesprekpartners – doodstil. Wij werden op nog geen enkel moment gehoord of geraadpleegd. Het is net of wij in deze formatiegesprekken geen betekenis hebben. De werkgevers daarentegen, hebben hun natuurlijke liaisons met bepaalde partijen. Hun belangen zullen dus wel al gehoord én genoteerd zijn. Het is daarom ook dat wij op 15 juni in gemeenschappelijk vakbondsfront een persbericht hebben verzonden met onze prioriteiten. Aangezien de informateur nog geen enkel contact met ons had gezocht, moesten we die wel via deze weg kenbaar maken…

Els Keytsman stelt vast dat Vluchtelingenwerk niet werd uitgenodigd op de beperkte consultatieronde van de onderhandelaars van N-VA en CD&V. ‘Opvallend was dat geen enkele minderhedenorganisatie werd uitgenodigd, terwijl onderwijsnetten, natuurverenigingen en sociale partners wel gehoord werden. Je kan je daarbij afvragen of dat een veeg teken is voor het regeerakkoord. Nochtans zijn diversiteit en migratie in de feiten vandaag zo belangrijk. We zijn een migratiesamenleving, alleen wil de politiek daar niet zo snel in volgen. Je moet de voordelen willen zien. Axel Witsel zei in Humo dat onze nationale ploeg dankzij de diversiteit een sterk team is geworden.’

Patrick Develtere (Beweging.net) had nog geen contact met de onderhandelaars of de informateur. ‘Maar de christelijke vakbond ACV die deel uitmaakt van ons netwerk, werd wel uitgenodigd door de Vlaamse onderhandelaars. En verder zijn onze mensen (bevriende politici bij CD&V, nvdr) wel betrokken bij de onderhandelingen.’

De Vlaamse jeugdraad had geen directe contacten maar hoopt dat de Verenigde Verenigingen waar de jeugdraad lid van is, en die wel op de koffie mocht bij de Vlaamse onderhandelaars, hun besognes over maakte. Verder vindt voorzitter Lander Piccart dat ze niet alleen tijdens regeringsonderhandelingen moeten wegen maar permanent moeten opkomen voor de belangen van de -18-jarigen.

Ook 11.11.11 had nog geen contacten met de onderhandelaars.  Bogdan Van den Berghe: ‘Maar we stuurden wel een brief naar de Vlaamse onderhandelaars van N-VA en CD&V (Geert Bourgeois en Kris Peeters). Daarin halen we vooral aan dat het buitenlands beleid te weinig aan bod kwam tijdens de verkiezingscampagne. Terwijl dit voor ons een belangrijk onderdeel van het Vlaamse beleid en de kern is van onze werking. Vanuit onze ervaring in ontwikkelingslanden, onze partnerorganisaties, onze vele lidorganisaties en onze duizenden vrijwilligers hebben wij hier een onderbouwde en breed gedragen visie op. De brief gaf aan dat we deze visie graag wilden toelichten. We zagen niet Peeters en Bourgeois zelf, wel hebben we op expertniveau gesprekken met de verschillende partijen.’

‘Voor de federale onderhandelingen zal 11.11.11 diezelfde vraag stellen aan de onderhandelaars en omdat het buitenlands beleid vooral op dit niveau vorm wordt gegeven willen we onze visie en speerpunten ook komen toelichten. Voor zover wij weten is men tot nu toe nog niet in die fase van de gesprekken. Bij de aanstelling van een formateur of als er vroeger echt duidelijkheid komt over een richting verwachten we een onderhoud.’

De milieubeweging (BBL en Natuurpunt) werd  op 13 juni ontvangen door de Vlaamse formateurs. Lieze Cloots (BBL): ‘Onze kernboodschap was dat investeren in milieu en natuurbeleid veel maatschappelijke baten oplevert met beperkte budgettaire weerslag. We onderbouwden dat aan de hand van een aantal concrete maatregelen, waaronder ook een aantal maatregelen die geen geld kosten (vb snelheidsbeperkingen, slimme kilometerheffing)’

Hoe verliepen de contacten?

Van Eetvelt (Unizo): De contacten verlopen eigenlijk altijd constructief, en dat is vandaag niet noodzakelijk makkelijker dan vorige keren. Wij hebben ook met de centrumlinkse partijen van Vlaanderen -sp.a en Groen- zeer goede contacten. Wij kennen die studiediensten en de top van de partijen, dus dat is minder een probleem dan je zou denken. Als middenveldorganisatie kunnen wij ons niet tot één partij beperken.’

Van Eetvelt(UNIZO): Wij hebben ook met de centrumlinkse partijen van Vlaanderen - sp.a en Groen - zeer goede contacten.

Lieze Cloots (BBL): ‘Het contact verliep in een vriendelijke sfeer. De formateurs gingen in interactie met ons en stelden een aantal vragen die vooral hun bekommernis toonde wat betreft betaalbaarheid en draagvlak voor maatregelen zoals de slimme kilometerheffing.’

Bogdan Van den Berghe (11.11.11): ‘Op expertniveau verlopen de gesprekken in open sfeer. Vaak zijn het technische discussies. Het verloopt professioneel, maar we zullen pas bij het regeerakkoord kunnen zien in welke mate men er rekening mee heeft gehouden.’

Wat verwacht je van de regeringsformaties?

Els Keytsman (Vluchtelingenwerk): ‘We kijken nu in elk geval zeer nieuwsgierig uit naar de krijtlijnen in het regeerakkoord en naar wie de nieuwe minister van Asiel en Migratie wordt. Ik hoop dat we iemand krijgen die bewust voor de portefeuille kiest, en dat de urban legend dat deze portefeuille altijd tot het einde in de mand blijft liggen, ontkracht wordt. We moeten dringend iemand aan het roer krijgen die een echt migratiebeleid voert en een einde maakt aan de migratiestop die ons land al sinds 1974 hanteert.’

Lieze Cloots (BBL): ‘We denken dat het risico reëel is dat de Vlaamse regering gas terugneemt inzake onze klimaat-en energiedoelen. Dat daardoor ook de Belgische positie voor 2030 wordt herzien. Minister Geert Bourgeois wil het natuurbeleid extra middelen geven maar alles wat raakt aan de competitiviteit van de ondernemingen – zoals het klimaat- en energiebeleid - ligt bijzonder gevoelig. Daar hebben de onderhandelaars Peeters en Bourgeois de neiging om dat over te laten aan de ondernemingen en alles te verwachten van innovatie. Dat lijkt ons eenzijdig en naïef.’

Karel Van Eetvelt (UNIZO): ‘Voor Vlaanderen moet de symbolische datum van 11 juli haalbaar zijn me dunkt. Ik verwacht een echte centrumregering en minder de centrumrechtse regering waarover iedereen het heeft. Bij N-VA heb ik het gevoel dat ze na vijf jaar regeringservaring door hebben dat een akkoord niet alleen door de eigen achterban aanvaard moet worden, maar ook behoefte heeft aan een veel breder draagvlak om effectief uitgevoerd te kunnen worden. En van CD&V heb ik de indruk dat ze er een punt van willen maken dat de “zachte kant” van het beleid bewaakt wordt.’

‘Als ik geluiden hoor over besprekingen op vlak van activering (van oudere werknemers), zorg of onderwijs, dan denk ik niet dat er een harde ruk naar rechts komt in Vlaanderen. Dat betekent niet dat er niet ingezet zal worden op efficiëntiewinst, maar dat kan zonder de sociale opdracht van de overheid sterk te beperken.’

‘Federaal is er inhoudelijks nog niet veel duidelijk. Wellicht zal de informatie-opdracht van Bart De Wever niet verlengd worden en komt er dus wellicht een nieuwe informateur komt.’

Rudy De Leeuw (ABVV): Ik verwacht een rechtse, neoliberale regering met een beleid dat nefast is voor het middenveld en de warme samenleving in het bijzonder.

**Rudy De Leeuw( ABVV): ‘**Wat ik verwacht, is iets anders dan wat ik zou willen gerealiseerd zien. Ik verwacht een rechtse, neoliberale regering met een beleid dat nefast is voor het middenveld en de warme samenleving in het bijzonder. Ik verwacht een regering (of regeringen) die vooral inzetten op besparingen en de lijn van hervormingen op de kap van de gewone burger zal blijven verder zetten. Ik verwacht een regering die in plaats van in te zetten op koopkracht voor de werknemers en mensen die van een uitkering leven, in de eerste plaats oog zal hebben voor de belangen van werkgevers en grote vermogens.’

Bogdan Van den Berghe (11.11.11): ‘Voor zover wij er zicht op hebben, verloopt het eerder traag. Vooral op federaal vlak hopen we evenwel op een vrij snelle regeringsvorming, omdat er heel wat belangrijke dossiers op ons afkomen. De positie rond klimaatonderhandelingen moet vastgelegd worden, er moet een vervolg komen op de millenniumdoelstellingen. Die discussies lopen internationaal allemaal verder. Om nog te zwijgen van de evoluties op het terrein in belangrijke regio’s die we opvolgen zoals in Centraal-Afrika of in Palestina. Maar ook terreinen waar we zelf minder actief zijn, vergen Belgische aandacht. Wat te denken van de situatie in Egypte en Irak? De wereld draait door.’

De prioriteiten van de nieuwe regering

Els Keytsman (Vluchtelingenwerk): ‘Wat betreft asiel en terugkeer, willen we een oplossing voor minderjarige vreemdelingen die hier verankerd zijn en die moeten terugkeren als ze meerderjarig worden. We willen niet de herhaling van het verhaal van Parwais Sangari. Iemand terugsturen die een van de landstalen goed spreekt, opgeleid is en klaar om de arbeidsmarkt te betreden, is humaan noch economisch wenselijk. Het parlement kreeg van Maggie De Block de rol toebedeeld om daaraan te werken maar heeft daar weinig mee gedaan.’

‘Op VN-Wereldvluchtelingendag werd duidelijk dat de wereld nog nooit zoveel vluchtelingen heeft gehad sinds de Tweede Wereldoorlog. Dat is te wijten aan een ontstellend gebrek aan vrede en veiligheid, reageerde Antonio Guterres, Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. Hulp en solidariteit zijn nodig, we moeten onze grenzen openstellen voor de Syriërs. In een land als Libanon is een op de vier burgers een vluchteling. Het is schrijnend te moeten vaststellen dat terwijl het aantal vluchtelingen wereldwijd stijgt, het aantal asielzoekers in België daalt.’

‘Op vlak van terugkeerbeleid moet er prioriteit gemaakt worden van mensen die niet repatrieerbaar zijn. Ook daar moet een oplossing komen, bijvoorbeeld in de vorm van tijdelijke verblijfsvergunning, zodat die mensen uit hun verlammende situatie komen. We eisen ook meer transparantie over de werking van de Dienst Vreemdelingenzaken in het algemeen. Maar ook zeker over gedwongen verwijdering, gepaard gaande met een betere bescherming van de mensenrechten. Nu weten we niet eens wanneer er terugkeervluchten zijn gepland.’

Patrick Develtere (Beweging.net) : ‘Voor ons ligt de sleutel bij de federale onderhandelingen: daar liggen immers de hefbomen van de sociale zekerheid, de arbeidsverhoudingen en de fiscaliteit. Onze hoofdboodschap is er best geen hard beleid komt. We weten dat er twaalf miljard moet worden bespaard maar dat moet op een sociale manier gebeuren. We weten dat de N-VA aanstuurde op een hard beleid maar we rekenen erop dat onze mensen (bij CD&V,nvdr)  onze boodschap doorgeven. Of en hoe dat ontvangen wordt door de N-VA-onderhandelaren, daarover hebben we geen informatie van onze mensen. Daarover rapporteren zij niet. Ik vind dat ook goed.’

‘Het middenveld moet de politiek respecteren. Nog een punt: het zou goed zijn dat de onderhandelingen niet te lang aanslepen. Als het nu opnieuw lang duurt, zal de buitenwereld ons probleem als een systeemprobleem gaan zien, en zullen België en Vlaanderen daar ook economisch – bijvoorbeeld inzake investeringen – onder lijden.’

Lieze Cloots (BBL) hoopt dat er een slimme kikometerheffing voor personenwagens komt die voortbouwt op die voor vrachtwagens. Cruciaal is voor BBL dat er een energiepact komt dat uittekent hoe Vlaanderen zijn klimaat-en energieuitdagingen zal aanpakken de komende jaren. Een diepgaand energierenovatieprogramma moet daar deel van uitmaken.

Rudy De Leeuw wijst erop dat het ABVV veertien prioriteiten heeft vooropgezet: ‘Maar die zijn allemaal in bepaalde mate terug te brengen tot één zaak die de rode draad vormt en dat is koopkracht. Koopkracht voor de werknemers, gepensioneerden, werklozen, zieken… door het creëren van duurzame jobs met goedbetaalde lonen, deftige uitkeringen, een gezonde gezondheidszorg… maar ook via investeringen in openbaar vervoer, huisvesting wat niet alleen jobs oplevert maar ook onze openbare dienstverlening ten goede kan komen. Wij willen een doorstart van de reële economie, zonder afbraak van welvaart en welzijn.’

Van Eetvelt (UNIZO) heeft drie topprioriteiten. ‘We willen een federale loonkostenverlaging: er moet echt iets gebeuren aan de parafiscale druk (de werkgeversbijdragen), zodat een gelijk nettoloon voor de werknemer minder kost aan de werkgever. We willen ook de federale belastingdruk op zelfstandigen verminderen: de voorbije jaren is er stevig geknaagd aan enkele  voordelen. Wij willen graag dat men erkent dat zelfstandigen zelf investeren in hun zaak en daardoor dus een groter risico nemen, terwijl het vangnet kleiner is. Dat verantwoordt volgens ons een lagere belastingdruk voor zelfstandigen in vergelijking met werknemers.’

‘Op Vlaams niveau willen we vergunningenbeleid dat meer rechtszekerheid biedt en sneller en duidelijker is. Nu zegt de Vlaamse regering dat ze principieel tegen een project als Uplace gekant is maar ze levert er wel de vergunningen voor af.’

Bogdan Van den Berghe (11.11.11): Het draait niet alleen om meer middelen. We vragen ook een coherent ontwikkelingsbeleid.

Bogdan Van den Berghe (11.11.11): ‘Na de besparingen tijdens de vorige regeringsperiode vragen we vanzelfsprekend voldoende middelen voor internationale solidariteit. Maar het draait niet alleen om meer middelen. We vragen ook een meer coherent ontwikkelingsbeleid. Concreet kunnen andere beleidsdomeinen een belangrijke impact hebben op de ontwikkeling van landen in het Zuiden. Ik denk daarbij aan de departementen klimaat (of leefmilieu), financiën, landbouw en uiteraard ook buitenlandse zaken.’

‘Een sterk departement ontwikkelingssamenwerking moet telkens de maatregelen in die domeinen kunnen aftoetsen op hun impact in het Zuiden. In dezelfde geest is het voor ons belangrijk dat België over de verschillende departementen heen een visie ontwikkelt over de rol die het land wil spelen in Centraal-Afrika. Een rol waarbij de ontwikkeling in de regio centraal staat. Daarnaast staan er zoals gezegd belangrijke internationale onderhandelingen in de steigers. Rond klimaat moet in 2015 opnieuw een globaal akkoord bereikt worden, er komt een Europese financiële transactietaks, de nieuwe millenniumdoelstellingen moeten worden vastgelegd. België moet daarbij telkens een sterk en geëngageerd standpunt innemen.’

Het gesproken verkiezingsmemorandum van de Verenigde Verenigingen:

Samengesteld uit bijdragen van Gie Goris, John Vandaele, Stefaan Anrys, Tine Danckaers en Celien Moors.

Tags