Diepe crisis overschaduwt verjaardagsfeest in Zuid-Soedan

Nieuws

Diepe crisis overschaduwt verjaardagsfeest in Zuid-Soedan

Jared Ferrie

09 juli 2012

Een jaar na de onafhankelijkheidsverklaring zit Zuid-Soedan in een diepe crisis. Die overschaduwt de feestvreugde die er vandaag had moeten zijn.

De straten zijn schoongeveegd en vlaggen wapperen vrolijk in de wind. Feestelijkheden die bij een eerste verjaardag horen, al wordt de vreugde overschaduwd door de grote zorgen waarmee ‘s werelds jongste natie na één jaar onafhankelijkheid worstelt.

Moeilijke start

Dat eerste jaar werd ontsierd door gewelddadige conflicten, voedseltekorten, een vluchtelingencrisis en een haperende economie die de ontwikkeling afremt. De natie viert vandaag zijn bevrijding van Soedan na een burgeroorlog waarbij naar schatting twee miljoen mensen het leven lieten. De berichten van de internationale gemeenschap zijn dan ook eerder gedempt van toon.

Hilde Johnson, de speciale vertegenwoordiger van de VN-secretaris-generaal, sprak over “een moeilijke start.”

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton zei vorige week dat het land geconfronteerd wordt met “aanzienlijke uitdagingen die de stabiliteit en de welvaart bedreigen. Conflicten, onopgeloste problemen met Soedan en binnenlandse spanningen hebben geleid tot meer geweld en economische problemen. Die doen de fundamenten wankelen waarop Zuid-Soedan zijn toekomst moest gaan bouwen.”

Ruzie om olie

Een groot deel van de problemen had te maken met olie. Zuid-Soedan erfde drie kwart van de Soedanese reserves na de split, maar de pijpleidingen, de verwerkingsfaciliteiten en de haven om de olie te verschepen, liggen ten noorden van de grens.

Aangenomen werd dat de wederzijdse belangen in de olie-inkomsten zouden bijdragen tot een samenwerking tussen de voormalige vijanden. Maar dat heeft niet gewerkt. Ruzie over olie-inkomsten resulteerde in het stilleggen van de productie door Zuid-Soedan eind januari.  Daardoor beroofde de overheid zichzelf echter van 98 procent van haar inkomsten. Het maakte het land nog meer afhankelijk van de hulp van de internationale gemeenschap. Die donoren zijn nu bezorgd dat Zuid-Soedan niet in staat zal zijn om alle ontwikkelingsprogramma’s te financieren of zelfs om de salarissen van het personeel in de publieke sector uit te betalen, wat kan leiden tot onrust bij de bevolking.

Stelen van inkomsten

Alfred Lokuji van de Universiteit in Juba zegt dat zelfs een overeenkomst om de olieproductie opnieuw op te starten de problemen van Zuid-Soedan niet kan oplossen. “Zelfs als er weer olie door de leidingen komt, blijft het probleem hoe we deze middelen moeten beheren.” Lokuji wijst hiermee op het feit dat Zuid-Soedan en Soedan hun olie-inkomsten gelijkmatig splitsten in de vijf jaar voor de onafhankelijkheid, maar dat de zuiderlingen weinig vooruitgang zagen, enkel verkwistingen van olierijkdommen en het stelen van olie-inkomsten.

Op 3 mei schreef de eerste president van de republiek Zuid-Soedan, Salva Kiir, een brief aan 75 voormalige en huidige overheidsfunctionarissen om hen te vragen om gestolen overheidsgelden terug te geven. Hij beweerde dat er vier miljard dollar was gestolen.

Lokuji zegt dat de brief weinig kans op slagen heeft. De overheid had tijdens het eerste jaar van de onafhankelijkheid krachtdadiger moeten optreden tegen corrupte ambtenaren, zegt hij. “Ik zou zeggen: het is een mislukking, een mislukking omdat we er niet in geslaagd zijn om greep te krijgen op de corruptie en de dingen in orde te krijgen.”.

Volgens de VN is het aantal mensen dat voedselhulp nodig heeft in 2012 verdubbeld ten opzichte van het voorgaande jaar. Het aantal hulpbehoevenden is daarmee opgelopen tot 4,7 miljoen.

Etnisch geweld

Velen zijn ontheemd door etnisch geweld en meer dan 1000 mensen verloren hun leven bij dit soort conflicten. Volgens een rapport van 25 mei van de VN-vredesmissie was “de regering traag om krachtig te reageren. Maatregelen kwamen te laat en onvoldoende militairen werden ingezet op het kritieke moment”, aldus het rapport.

Zuid-Soedan worstelt verder ook met bijna 200.000 vluchtelingen die de grens zijn overgestoken uit Soedan en ongeveer 375.000 zuiderlingen die zijn teruggekeerd uit Soedan sinds oktober 2010. De overheid heeft hen land beloofd maar velen verblijven nog steeds in tijdelijke kampen.

De 50-jaar oude Nyan Tuch wacht bijvoorbeeld al bijna 20 maanden op een stuk grond. Ze woonde al jarenlang in Soedan, waar zij en haar man werkten en een huis bezaten. In de aanloop naar de onafhankelijkheid besloten ze om terug te keren. Ze wonen nu in een rieten hut met een dekzeil en kweken groenten om te overleven. Spijt van haar terugkeer heeft ze niet. “Ik ben bijzonder blij na een jaar onafhankelijkheid. We rekenen erop dat de regering ons een eigen stukje land toewijst. We hopen het hier beter te hebben dan waar we in het noorden weggegaan zijn. Dit is onze plaats, we zijn er trots op. “