“‘Verpleegkunde in Syrië: Snel, hard en lang werken’

Het ziekenhuis waar ik werkte ligt in het noorden van Syrië. Ik was er onder meer verantwoordelijk voor de spoedgevallendienst. Daar zag ik mensen met allerlei aandoeningen, van keelpijn tot heel zware verwondingen. We hadden ook patiënten die er zo erg aan toe waren, dat wij hen niet konden helpen. Dan stabiliseerden we hen, zodat ze vervoerd konden worden, en probeerden we hen zo snel mogelijk naar een ziekenhuis aan de andere kant van de grens te brengen.

Rampenplan in het ziekenhuis

Je beseft voortdurend dat je in oorlogsgebied werkt. Wanneer er vliegtuigen overvliegen, panikeert de bevolking. Iedereen slaat dan op de vlucht en zoekt een schuilplaats. Je hoort ook de bombardementen. Daarbij vallen veel onschuldige burgerslachtoffers. Als er gebombardeerd wordt, zien we in ons ziekenhuis de gewonde vrouwen, kinderen en bejaarden toestromen.

Wanneer er na een bombardement of een aanval veel patiënten tegelijk toekomen, vaak met zware verwondingen, kan het heel chaotisch worden in het ziekenhuis. Daarom hebben we een Multiple Casualty Plan, een soort rampenplan, om orde in die chaos te brengen en zoveel mogelijk mensen zo snel mogelijk te kunnen helpen met de beperkte beschikbare middelen. Er wordt ook bepaald welke slachtoffers er het ergst aan toe zijn en voorrang nodig hebben in de medische zorgen.

Toen de gevechten heviger werden, is dat rampenplan zeven dagen op rij van kracht geweest. De eerste dag van die gevechten viel toevallig op mijn verjaardag. Er deden al geruchten de ronde dat één van die dagen de strijd hevig zou losbarsten, dus we waren niet onvoorbereid. Maar toch zijn dat zware dagen.

Lange werkdagen

De gewonden kwamen van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat toe. Normaal gezien waren ze al gestabiliseerd in een veldhospitaaltje. Maar soms was dat niet goed gebeurd en soms ook helemaal niet. Op één dag kwamen er wel 56 gewonden toe, waarvan velen ernstige kwetsuren aan de buik hadden.

Onze chirurg deed toen acht operaties na mekaar waarbij de buikwand moest worden opengesneden – en helemaal op het einde van de dag nog twee spoedkeizersnedes bovendien. Hij zei dat hij nog nooit zoveel operaties na mekaar had gedaan.

Zelf stond ik in voor de ‘triage’ van de patiënten: het bepalen of iemand onmiddellijk in levensgevaar is of niet en of hij dus onmiddellijk medische hulp nodig heeft, of dat dat nog even kan wachten en dat andere patiënten voorrang krijgen.

Daar heb je dertig seconden tijd voor: je checkt ademhaling, pols en bewustzijn en dan stuur je de patiënt naar de rode zone, voor de zwaarst gewonden, de gele zone, voor wie medische hulp nodig heeft, maar nog even kan wachten, of de groene zone, voor wie niet ernstig gewond is. In die zones worden de patiënten opnieuw onderzocht en behandeld. Zo kunnen we de zwaarstgewonde slachtoffers meteen helpen en zoveel mogelijk levens redden.

Dat zijn heel lange dagen. De eerste dag werkten we  van ‘s ochtends vroeg tot drie uur ‘s nachts. Je blijft op de been door de adrenaline, maar dat hou je geen zeven dagen na mekaar vol. Het is de taak van de coördinator om mensen op tijd te verplichten om rust te nemen. Dat was vaak moeilijk voor onze Syrische collega’s. Hun inzet en hun motivatie zijn echt ongelooflijk, zij cijferen zichzelf helemaal weg. Maar iedereen heeft rust nodig. We moeten op een rationele manier omspringen met onze energie.

Ik ben nu terug in België, na twee maanden missie in Syrië. Ik neem de tijd om alles op een rijtje te zetten, en vooral ook om te rusten. Ik denk nog vaak terug aan mijn Syrische collega’s die al sinds 2 jaar onophoudelijk het beste van zichzelf geven en die amper rust gegund worden door het aanhoudende conflict.

Meer over de noodhulp in Syrië op de website van Artsen Zonder Grenzen.