“‘Waar ‘vrede’ geen ruimte schept: burgerinitiatieven onder druk in Colombia’

‘Ik wil het land verlaten’. is de wanhoopsboodschap die ik op een avond in juni via whatsapp ontvang van Gloria García. Diezelfde dag had ik haar geïnterviewd over shrinking space in conflictgebieden onder een progressieve regering. Bevlogen vertelde ze over het werk dat ze doet voor de plaatselijke vrouwenorganisatie ASOMUC in de Cañón del Micay als verdedigster van de mensenrechten. De moed zonk haar die avond echter in de schoenen na een zoveelste uiting van geweld waarbij een bomauto twee jonge levens verwoestte en ze een nieuw dreigtelefoontje aan haar adres ontving.

Het district El Plateado, gemeente Argelia, in het zuiden van Cauca, is één van de conflictgebieden in Colombia waar gewapende groeperingen elkaar al jaren lang bevechten om de controle over de cocateelten, de drugsproductie en -routes. In de Cañón del Micay vindt immers 75% van de cocateelt in de regio plaats. In El Plateado ligt ook de uitgang naar de Stille Oceaan, waar de drugs worden verscheept.

In 2016 ondertekende de regering een vredesakkoord met de FARC, de grootste rebellenbeweging in Colombia, waarvan de meerderheid de wapens neerlegde, tegen een erg hoge kost. Sindsdien zijn immers 436 van hen om het leven gebracht.

Gloria riskeert dagelijks haar leven om samen met 255 andere vrouwen te proberen de leefbaarheid in dit conflictgebied te vergroten.

Een minderheid van de FARC-rebellen bleef echter doorvechten, net als de tweede grootste rebellenbeweging, de ELN, en vele andere gewapende groepen. FARC-dissidenten en ELN houden El Plateado sindsdien in een wurggreep. De gedwongen lockdown omvat de volledige sluiting van winkels, het stopzetten van lessen en het openbaar vervoer, beperkingen op het verkeer van inwoners en directe bedreigingen tegen gemeenschapsleiders. De dominante gewapende groeperingen leggen er de wet op. Voor gezondheidszorg, onderwijs, economie en hun welzijn zijn de inwoners op zichzelf aangewezen.

En de noden zijn groot. De mentale gezondheid van de inwoners is ernstig aangetast. Vele kinderen zijn door het conflict wees geworden. Het aantal schoolverlaters is enorm hoog. De seksuele uitbuiting van vrouwen neemt toe. Het water is vervuild door de chemicalieën die worden gebruikt bij de cocateelt. Gedwongen rekrutering van jongeren veroorzaakt gezinsdrama´s.

Gloria riskeert dagelijks haar leven om samen met 255 andere vrouwen te proberen het bloeden te stelpen en de leefbaarheid in dit conflictgebied te vergroten. Zo vragen ze de nationale ombudsman en het Internationale Rode Kruis om contact op te nemen met de gewapende groeperingen om hun jongeren te recupereren. Ze proberen via dialoog met de regering toegang te bekomen tot productieve projecten voor alleenstaande moeders. Ze organiseren zich om infrastructuurwerken uit te voeren. De zorgtaken nemen hier een andere dimensie aan.

Jo Vervecken is programmabegeleider voor Colombia bij de ngo FOS.