Gratis media en gemeenschapsdienst

Naast Electronic Intifada zijn er nog andere media die inkomsten zoeken voor het werk van hun medewerkers. MO* Magazine maakt duidelijk dat 7500 euro nodig is zodat Vlamingen juist geïnformeerd kunnen blijven over Luxleaks. Ik zag dat Roet In Het Eten, de anti-racisme website van Quinsy Gario, ook steun vraagt van lezers via abonnementen.

Al deze initiatieven en oproepen vind ik logisch en nodig. Ze tonen dat informatie of inzichten in de vorm van nieuws en opiniestukken komen via arbeid en dat dat niet gratis mag zijn. Het is goed voor mijn humeur want ik kom veel te veel mensen tegen die doen alsof het probleem van onbetaalde arbeid in media overschat wordt.

Gratis diversiteit

Ergens kan ik het hen niet kwalijk nemen. Ze zien anderen die het zich kunnen permitteren om gratis te schrijven en dus zien ze geen probleem. Ze snappen ook niet dat mijn aanklacht niet gaat om vrijwilligerswerk of activisme bij een website of krantje waar er geen geldbronnen zijn om medewerkers uit te betalen. Als ik me zorgen maak, is dat omdat de gratis-is-nodig-cultuur ook zit bij media die geld verdienen met de verkoop van kranten of met de kliks op een website die nodig zijn voor advertenties.

Mijn tekst was enkel welkom als het gratis was. Bij een medium als Knack kon ik dat niet aanvaarden.

Een voorbeeld: afgelopen zomer vroeg ik aan Knack of ze interesse hadden in mijn stuk over Palestina omdat Knack me eerder gecontacteerd had om te zeggen dat ze graag meer diversiteit willen bij de opiniestukken. Maar mijn tekst – en dus ook een stuk diversiteit – was enkel welkom als het gratis was. Bij een medium als Knack kon ik dat niet aanvaarden.

Op dezelfde manier vind ik het raar dat een regionale krant “diversiteit” verwacht via gratis artikels van gewone burgers die het nieuws uit hun buurt insturen. Als we dit accepteren maken we het makkelijker voor media om te besparingen op betaalde journalisten, columnisten en fotografen. Lijkt dit niet op hoe een vuilnisman of verzorgster in een bejaardentehuis wordt ontslagen of geen werk kan vinden omdat er gratis of goedkopere arbeidskrachten komen via “gemeenschapsdienst”?

Machtsverhoudingen

Een ander gevolg van de gratis-cultuur in media is dat het bestaande machtsverhoudingen kan versterken: wie met een goed betaalde job voldoende inkomsten heeft en zich kan permitteren om gratis te schrijven, kan zo een boodschap verspreiden. Wie echter de tijd en energie voor dit werk moet gebruiken voor een inkomen wordt zo uitgesloten. Het is niet moeilijk om te zien welke groepen in onze samenleving vaker bij de eerste categorie zitten.

Ik hoor soms dat gemeenschapsdienst of “vrijwilligerswerk” zoals dat in Nederland heet, nodig is om mensen “arbeidsfit” te houden. Dan denk ik aan wat mij vroeger motiveerde om veel gratis teksten te schrijven die verschijnen voor media die daarmee geld verdienden. Het was “goed voor mijn cv”. Toen een paar jaar geleden een jongen uit een gezin met een laag inkomen mij uitlachte nadat ik hem aanraadde om gratis video’s te maken “voor zijn cv” vond ik hem niet ambitieus. Nu snap ik waarom hij gelijk had.