Publiciteit in onze treinen, een goed idee?

Advertenties in een S-trein begin November

© Kewan Mertens

Tot voor kort verschenen op de informatieschermen in de S treinen van de NMBS enkel trein-gerelateerde zaken. Sinds een aantal weken krijgen we ook publiciteit te zien: voor autoverzekeringen en vliegreizen. Door reclame te maken voor de twee grote concurrenten van de trein schiet de NMBS op lange termijn natuurlijk in haar eigen voet. Maar los daarvan lijkt publiciteit binnen onze treinen een goed idee. Op het eerste zicht althans. Privébedrijven betalen namelijk voor de advertenties en financieren zo onze publieke treinen: dat is toch louter win-win?

Of toch niet. Er zijn drie redenen om publiciteit te weren uit onze treinen. Uiteindelijk komt het er op neer dat we hoe dan ook betalen voor onze treinen, maar via publiciteit doen we dat aan een hogere kost. Hier komen de argumenten:

Ten eerste is publiciteit niet aangenaam. Dit kan flauw lijken, maar publiciteit vraagt aandacht en de hoeveelheid aandacht die we op een dag kunnen spenderen is beperkt. ‘s Ochtends vroeg, op weg naar ons werk, of ’s avonds laat, zijn we bovendien kwetsbaar voor de verleidelijke boodschappen van adverteerders.

Besef dat bedrijven nooit zouden betalen voor publiciteit indien ze er niet aan zouden verdienen.

Bijna al de zeteltjes zijn in de S-treinen gericht naar de schermen.

© Kewan Mertens

Ten tweede is een financiering via publiciteit niet goed voor het milieu. Bedrijven spenderen jaarlijks miljarden aan publiciteit, om ons aan te zetten tot meer consumptie. Indien de NMBS bedrijven vindt die willen betalen voor publiciteit in onze treinen, dan betekent dat dat die bedrijven hieraan gaan verdienen. Ze gaan er aan verdienen door ons extra zaken te verkopen. Wij, de treinreizigers, gaan dus nog steeds betalen voor onze treinen, maar dan via de extra goederen en diensten die we kopen. Extra consumptie is meestal niet duurzaam. Indien we naar een duurzame maatschappij willen evolueren, dan moeten we waarschijnlijk minder consumeren. Zonder de extra verlangens die gecreëerd worden door publiciteit gaan we automatisch, zonder extra moeite, minder consumeren.

Ten derde verlaagt publiciteit onze welvaart. Het doel van publiciteit is om onze verwachtingen en referenties te veranderen. Volgens economen en psychologen bepalen we echter ons geluk door onze huidige positie in het leven te vergelijken met onze verwachtingen. De vraag die we ons onbewust stellen is: wat kan ik in het leven bereiken en ben ik op weg om daar te geraken? Iedere keer dat we aan publiciteit worden blootgesteld stijgen onze verwachtingen een klein beetje. Door publiciteit willen we altijd een beetje meer. Indien we niet aan de extra verwachtingen kunnen voldoen, door bijvoorbeeld niet alles wat ze ons aanbieden te kopen, dan worden we een klein beetje minder gelukkig.

Dit geldt natuurlijk niet altijd en overal. Soms zijn we gewoon niet geïnteresseerd in wat ze ons aanbieden. Of misschien denken u en ik dat we immuun zijn voor advertenties en dat we ons niet zomaar laten beïnvloeden. Dat kan, maar besef dat bedrijven nooit zouden betalen voor publiciteit indien ze er niet aan zouden verdienen.

Aangezien de NMBS geld verdient aan de advertenties, zouden we kunnen verwachten dat dit een positief effect zal hebben op de treintickets. Dat moeten we nog zien. Maar door de kost van het adverteren kan die hypothetische prijsreductie echter nooit groter zijn dan hetgeen we extra gaan uitgeven aan consumptie. En hier komen de lasten voor onze welvaart en voor het milieu nog bovenop. Om die redenen, beste NMBS, had ik liever voor mijn treinritten betaald via treintickets of de belastingen.