Tussen Rusland en China liggen uitgestrekte steppen, indrukwekkende bergketens en enorme gas- en oliereserves. De enorme landoppervlakte –inclusief haar deels nomadische, deels stedelijke beschavingen– werd in de negentiende eeuw gekoloniseerd door Rusland en later ook echt toegevoegd aan het grondgebied van de Sovjet-Unie.
Bij het uiteenvallen van de USSR werden de “stannen” tegen heug en meug onafhankelijk. Bijna twintig jaar later blijft Centraal-Azië voor de meeste West-Europeanen een blinde vlek op de wereldkaart, in het beste geval ingevuld met wat vluchtige clichés over de Zijderoute.
Linda Otter stelde zich niet tevreden met dat oppervlakkige beeld en trok gedurende vijf maanden door Kirgizstan, Oezbekistan en Tadzjikistan om het verhaal van de mensen, landen en culturen zelf op te tekenen. Al betekent dat natuurlijk niet dat Otter zonder voorkennis of vooraf gevormde vragen en beelden vertrekt. Integendeel, dat blijkt al uit de ondertitel van haar boek In Centraal-Azië. Een reis langs tradities en godsdiensten.
Ze benadert de realiteit in de bezochte landen weliswaar met veel nieuwsgierigheid en menselijke betrokkenheid, maar haar referentiekader blijft onwankelbaar de Hollandse beschaving zoals gezien door de auteur. Zo nu en dan gooit ze er wel een vraag of bedenking tussen die dat probeert te relativeren, genre ‘Het is verleidelijk de Kirgiezen te zien als exotische wezens, als één volk en één identiteit, mensen die allemaal hetzelfde willen en waar ik zelf geen raakvlakken mee heb. Maar zo zie ik dat niet.’
Dat eurocentrische perspectief deelt Otter uiteraard met veel lezers, die wellicht op dezelfde punten verontwaardiging en verwondering voelen. Het helpt echter niet altijd om de realiteit van Centraal-Azië tot haar recht te laten komen. Maar over het algemeen is dit boek wel een goede en menselijke introductie in een regio die ook voor onze toekomst van groot belang is.
In Centraal-Azië. Een reis langs tradities en godsdiensten door Linda Otter is uitgegeven door Atlas. 333 blzn. ISBN 978 90 450 0789 2