Het muzikantenleven

De ijzeren discipline en de doorgedreven ambitie van professionele muzikanten spreken tot de verbeelding. ‘Be better than yesterday’, luidt ook het mantra van de Poolse muzikanten die deze week in Etterbeek logeren. De weg naar de top is de enige richting die telt, zo lijkt het op basis van hun profielpagina op couchsurfing.

Ijzeren discipline en doorgedreven ambitie

De omstandigheden waarin ik hen bij hun gastheer ontmoet, zijn anders dan gewoonlijk. Niet vroeg in de ochtend, maar in de vooravond. Op dat moment zijn de bezoekers amper een uur in Brussel. Het enige wat ze voorlopig hebben gezien, is de weg tussen de bushalte, de supermarkt en het appartement. Geen gesprek over de hoofdstad deze keer, maar over muziek. Een aanvulling op een vorig gesprek met een bonte verzameling vrouwen over het bloeiende culturele leven in Polen.

Twee muzikanten, één koppel. Tamara Niekludow (24) en Tomasz Siarkiewicz (31) leerden elkaar kennen tijdens de lessen samenspel op de muziekacademie in Gdansk, een stad in het noorden van Polen. Ze noemen het zelf geen liefde op het eerste gezicht, maar het komt aardig in de buurt. De eerste weken en maanden zagen ze elkaar vaker om iets te gaan drinken dan dat ze samen repeteerden.

Sindsdien ziet hun leven er anders uit. In 2011 trok Tamara naar Dublin om een jaar les te volgen aan de Koninklijke Muziekacademie van Ierland. Ze is daar blijven hangen en werkt er nu als pianoleraar. Tomasz woont nog steeds in Gdansk. Hij maakt als violist deel uit van een orkest en speelt daarnaast in twee muziekgroepen. Omdat Engels de nieuwe thuistaal is van Tamara, zal vooral zij het woord voeren.

Het moet moeilijk zijn om zo ver van elkaar te wonen?

Tamara: ‘Het is een langeafstandsrelatie, en dat is niet altijd gemakkelijk. Je werkt, je verdient geld en je hebt eigenlijk een goed leven, maar het zal nooit compleet zijn als je vriend in een ander land woont. Ik moet daar een evenwicht in zoeken. Ik moet proberen om tijd vrij te maken om Tomasz te bezoeken, of om samen kleine reisjes te maken, zoals nu in Brussel. We willen eigenlijk een normaal leven.’

‘Een langeafstandsrelatie is niet altijd gemakkelijk’

Tomasz: ‘Voor mij is het nooit een groot probleem. In Polen doe ik mijn ding. Zij zit nu in Ierland, maar ik weet dat we ooit opnieuw samen zullen zijn. Die gedachte houdt mij sterk. Voorlopig gaat het voor mij wel.’

Tamara: ‘Voor ik naar Ierland ben vertrokken, hebben we een jaar samengewoond. Dat geeft mij wel een goed gevoel. We hebben elkaar op die manier goed leren kennen en we weten ook wat we willen. Het is zoals hij zegt, voorlopig is het goed zoals het nu is, maar op termijn willen we wel opnieuw gaan samenwonen.’

Waarom ben je na dat jaar niet teruggekeerd naar Polen?

Tamara: ‘Ik had het naar mijn zin in Ierland. Toen ik net was aangekomen, had ik het moeilijk. Ik kende niemand en werd depressief van het slechte weer, maar ik heb mij uiteindelijk relatief snel kunnen aanpassen. Nadien kreeg ik de kans om er te kunnen werken. Ik hou van Polen, maar je moet er hard werken voor een laag loon. In Ierland hou ik meer tijd over om concerten te spelen én verdien ik meer. Ik hou zelfs nog geld over om op reis te kunnen gaan. Veel mensen in Polen, zoals mijn vader, hebben hiervoor een tweede job nodig.’

Is het muzikantenleven echt zo mythisch als het soms wordt voorgesteld?

Tomasz: ‘Er zijn twee kanten aan het verhaal. Muziek is eerst en vooral een passie. Dat is waarvoor je leeft, dat is wat je graag doet. Anderzijds is het ook een job en moet je er geld mee verdienen.’

‘Je vraagt ook niet aan je kapper om je haar altijd gratis te knippen’

Tamara: ‘Dat laatste maakt het soms lastig. Je speelt piano omdat je het graag doet. Zolang het nog een hobby is, speel je alleen de stukken die je graag wil spelen. Als het een job wordt, moet je ook stukken spelen die je niet leuk vindt. Daarnaast ben je voor je inkomen afhankelijk van de concerten die je speelt. Toch blijven mensen vragen of je dat gratis wil doen.’

‘Zij vergeten dat je zelf geld investeert. Je moet oefenen, je hebt tijd nodig om er te geraken en Tomasz heeft bijvoorbeeld altijd een grote collectie dure snaren bij zich. Als we optreden, heb ik een mooie jurk nodig en Tomasz een degelijk kostuum. Je vraagt ook niet aan je vriendin die kapper is om je haar altijd gratis te knippen. Een gratis optreden doe ik alleen nog als ik weet dat er interessante mensen in de zaal zitten en dat het kan leiden naar andere concerten.’

Het leven van een muzikant is dus best moeilijk?

Tamara: ‘Absoluut. De muzieklessen zijn een vaste inkomensbron, maar het inkomen van de concerten is heel gevarieerd. De afgelopen jaren heb ik veel kunnen optreden, maar dat is dit jaar minder. Ik werd gevraagd voor internationale festivals, terwijl ik nu al verschillende maanden geen concert meer heb gegeven.’

‘Er is veel concurrentie in de muziekwereld. De topmuzikanten kunnen door de relatief goedkope vliegtuigtickets bovendien heel uitgebreide tournees organiseren. Dat is in mijn nadeel. Je moet elke dag beter willen worden, daarom probeer ik zoveel mogelijk te oefenen, maar er is altijd iemand die beter is dan jij.’

Zou je nog steeds voor muziek kiezen als je opnieuw zou mogen beginnen?

Tamara: ‘Door piano heb ik al veel interessante mensen leren kennen, en Tomasz. Ik heb naar landen kunnen reizen waar ik anders nooit zou zijn geweest. Een paar jaar geleden kreeg ik een beurs om een maand lang in China een masterclass te volgen en concerten te spelen. Dus ik heb ook veel geluk gehad. Maar ik was ook heel sportief vroeger, dus misschien zou ik wel voor een leven als sportvrouw kiezen als ik opnieuw begin.’

‘Uiteindelijk wil je gewoon gelukkig zijn. Dat ben je als je een job hebt die je graag doet, als je niet ziek bent en geen lege maag hebt. Eigenlijk wil ik gewoon een normaal leven. Ik wil een gezin waarin iedereen gezond is. Ik wil dat we genoeg geld hebben om alle rekeningen te betalen en om enkele weken per jaar op reis te kunnen gaan. Ik wil bij mijn kinderen kunnen zijn, als die er ooit komen. Je thuis is waar je familie is, dus het maakt niet zoveel uit waar we later zullen wonen.’