Haïtiaanse journalist over Oxfam, ngo's en prostitutie
Gotson Pierre: ‘Onaanvaardbaar dat de hand die hulp geeft ook de hand is die meisjes naar de prostitutie leidt’
Als er één opvallende lacune is in het debat over hulpverleners en het seksueel misbruik in Haïti, dan is het de afwezigheid van Haïtiaanse stemmen in de onze media. Gotson Pierre, journalist en directeur van Alterpresse, een belangrijk online medium in Haïti, vult die leemte met dit korte interview.
Als er één opvallende lacune is in het debat over hulpverleners en het seksueel misbruik in Haïti, dan is het de afwezigheid van Haïtiaanse stemmen in onze media. Gotson Pierre, journalist en directeur van Alterpresse, een belangrijk online medium in Haïti, was begin deze week niet bereikbaar voor onze vragen, waardoor hij niet kon bijdragen aan Seks en de diepe ongelijkheid tussen hulpverleners en slachtoffers. Gotson was wel graag bereid om enkele opvolgingsvragen te beantwoorden.
Rami Efai bood deze inkttekening aan in 2010 voor iedereen die 50 dollar stortte. De opbrengst ging oa naar Dokters zonder Grenzen en het Rode Kruis.
Rami Efai (CC BY-NC-ND 2.0)
De veroordeling van het misbruik is algemeen, maar er zijn toch ook een paar stemmen die er op wijzen dat prostitutie niet ontstaan is door de komst van ngo’s na de aardbeving van 2010, en dat het niet noodzakelijk een misdaad of uitbuiting is om gebruik te maken van seksuele diensten als die bewust aangeboden worden door volwassen vrouwen die weten waarmee ze bezig zijn. Snijdt die redenering hout, volgens u?
Bij prostitutie is er altijd sprake van iemand die domineert en iemand die gedomineerd wordt, zeker in Haïti
Gotson Pierre: Je kan prostitutie toch moeilijk zien als een verhouding tussen gelijken. Bij prostitutie is er altijd sprake van iemand die domineert en iemand die gedomineerd wordt, en dat is zeker het geval in de Haïtiaanse context. Na de aardbeving bevonden honderdduizenden slachtoffers zich in uiterst moeilijke en kwetsbare situaties.
Het is onaanvaardbaar dat op zo een moment de hand die hulp geeft ook de hand is die meisjes naar de prosititutie leidt, waar ze in een volkomen vernederende omstandigheden terechtkomen. Dit is zelfs een van de meest uitgesproken gevallen waarin prostitutie zich toont als een machtsverhouding en waarin hulp zelf een instrument wordt waarmee het ene individu het andere gaat domineren.
Er was lang voor de storm rond de Oxfam GB missie veel kritiek op de aanwezigheid, de manier van werken en de langetermijnimpact van ngo’s in Haïti. Die kritiek was er al voor de aarbeving, maar vermenigvuldigde zich daarna. Wat is uw raad aan ngo’s die echt ten dienste willen staan van de Haïtiaanse bevolking?
Gotson Pierre: In een land als Haïti, waar de staat geen blijk geeft van een echte wil om haar verantwoordelijkheden op te nemen, is er geen sprake van om, op dit moment, de aanwezigheid van ngo’s te verwerpen. Humanitaire hulp en zeker ontwikkelingshulp zijn nuttig, ook al heeft hulp nog nooit gezorgd voor de ontwikkeling van een land. Het is niet zozeer de aanwezigheid van ngo’s die voorwerp moet zijn van debat, maar wel of en op welke manier ze deel worden van onze realiteit, en of en in hoeverre ze zich houden aan de eigen humanitaire of ontwikkelingsethiek.
De kritiek heeft vooral betrekking op het feit dat sommige ngo’s in hun praktijk te veel de overheersing van het Zuiden door het Noorden gaan reproduceren
De kritiek heeft vooral betrekking op het feit dat sommige ngo’s in hun praktijk te veel de overheersing van het Zuiden door het Noorden gaan reproduceren, dat ze abstractie maken van de lokale sociaal-culturele context, en dat ze de lokale ervaringen en competenties negeren. Die houding hebben we enorm versterkt gezien in de manier waarop ngo’s in Haïti werkten na de aardbeving in Haïti. Het resultaat was dan ook catastrofaal.
Ngo’s maken van gender een prioriteit in hun discours. Is dat ook zichtbaar in hun praktijk tegenover vrouwen of in hun machtsverhoudingen met de bevolking ?
Gotson Pierre: Het klopt dat de meeste ngo’s van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen de barometer gemaakt hebben om de kwaliteit van hun praktijk te beoordelen. Er wordt gekeken naar de positie die vrouwen hebben binnen hun institutionele hiërarchie, het niveau van hun participatie bij het uitvoeren van de projecten en tot op welke hoogte ze tot de begunstigden van de programma’s behoren. We moeten durven erkennen dat die inspanningen weinig uithalen als ze niet leiden tot het bevorderen of opleggen van gelijkwaardige en rechtvaardige menselijke relaties, gebaseerd op een respect dat op elk moment getoetst kan worden en, als het geschonden wordt, ook tot reële sancties leidt.
Zorgen de artikels in de Britse pers over het schandaal van 2011 ook voor een nieuw debat in Haïti zelf? En wat vindt u er zelf van?
De teleurstelling en de verontwaardiging zijn des te groter omdat de rapporten, politieke acties en programma’s van Oxfam zo veel gezag hadden
Gotson Pierre: Wat ik over het Oxfamschandaal denk, blijkt duidelijk genoeg uit de voorgaande antwoorden. Daar komt bij dat de teleurstelling en de verontwaardiging des te groter zijn omdat de rapporten, politieke acties en programma’s van Oxfam zo veel gezag hadden. We herinneren ons de steun die Oxfam gaf aan de campagnes rond voedselssouvereiniteit, de handel in lichte wapens en anti-persoonsmijnen –allemaal cruciale thema’s voor Haïti.
Oxfam zal heel grote inspanningen moeten doen om zijn geloofwaardigheid te herstellen. Men zal moeten garanderen dat alle personeel dat onder hun merknaam opereert zich ook houdt aan de filosofie van de organisatie. Om het vertrouwen te herstellen, moet men ook in staat zijn de ontsporingen te bestraffen, en dat was bijlange niet het geval –zo realiseren we ons nu- in de periode na de aardbeving van 2010.