Razim Čolić: ‘De Europese islam bestaat al een eeuw, in Bosnië. We staan klaar om te helpen’

Interview

Europese islam

Razim Čolić: ‘De Europese islam bestaat al een eeuw, in Bosnië. We staan klaar om te helpen’

Razim Čolić: ‘De Europese islam bestaat al een eeuw, in Bosnië. We staan klaar om te helpen’
Razim Čolić: ‘De Europese islam bestaat al een eeuw, in Bosnië. We staan klaar om te helpen’

De Europese islam, Saoedische invloed, moskeeën erkennen. Het debat woedde afgelopen week weer volop, maar moeten we echt het warm water opnieuw uitvinden? MO* had een exclusief gesprek met de rechterhand van de Grootmoefti van Bosnië en Herzegovina, een Europees land waar de autochtone moslimgemeenschap al 105 jaar onafhankelijk en gestructureerd is.

© Pieter Stockmans

Razim Čolić, rechterhand van de Grootmoefti van Bosnië en Herzegovina

© Pieter Stockmans​

‘We gaan door een diepe crisis. Ik begrijp de angst in West-Europa. Jullie voelen dat jullie manier van leven bedreigd is’, zegt Razim Čolić, rechterhand van de Grootmoefti van Bosnië en Herzegovina. Volgens hem moeten de Belgische staat en de moslimgemeenschappen dringend deze vijf dingen doen:

  1. de islam inbedden in de Europese context van de seculiere staat

  2. alle moslimgemeenschappen onderbrengen in één structuur

  3. de belangen en de rechten van de moslims behartigen

  4. financiering uit het buitenland afsnijden

  5. imams opleiden in Europa

Dat is duidelijk.

België telt 300 moskeeën, waarvan er 81 erkend zijn. De Belgische en Vlaamse regeringen willen meer moskeeën erkennen, maar de procedure lag vier jaar stil door problemen binnen de Moslimexecutieve. ‘Uw partij kan er misschien voorstander van zijn om de 300 moskeeën in België hun ding te laten doen. Ik denk dat het beter is om moskeeën die aan al hun verplichtingen voldoen, te erkennen, zodat je daar als overheid impact op hebt’, zei Vlaams minister van Integratie Liesbeth Homans (N-VA) in het Vlaams Parlement tegen het Vlaams Belang. Vorige maand bracht minister van Justitie Koen Geens (CD&V) een positief advies uit voor de erkenning van 20 nieuwe moskeeën. Homans wil ze pas erkennen als ze de dossiers van Staatsveiligheid kan inkijken. Staatsveiligheid heeft immers informatie over mogelijke spionage van de Turkse staat via de Turkse moskeeën. Er is een politiek akkoord om tegen 2019 in totaal 80 extra moskeeën te erkennen en 80 nieuwe imams aan te stellen.Nu er een nota van het Orgaan voor de Coördinatie en de Analyse van de Dreiging (OCAD) lekte over de “opmars” van het salafisme wordt de oproep van Čolić ook dringend. Het hoofd van de Staatsveiligheid is op dit ogenblik in Saoedi-Arabië, maar zouden ministers Koen Geens en Liesbeth Homans niet beter een ticket naar Sarajevo boeken?

Er beweegt iets in Europa: een Islamwet in Oostenrijk; Duitsland en Italië willen buitenlandse geldstromen afsnijden; en Vlaanderen wil meer moskeeën erkennen. Terreuraanslagen in naam van de islam wakkeren niet alleen de islamofobie aan. Ze zijn ook een katalysator voor constructieve beleidsmaatregelen die lange tijd onmogelijk waren.

De strak hiërarchisch gestructureerde Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina was de inspiratie voor de Oostenrijkse Islamwet.

De Bosniërs waren al die tijd zeer actief achter de schermen. Eind vorig jaar was de Grootmoefti van Bosnië en Herzegovina, Husein ef. Kavazović, in Brussel. Hij bood de EU-ambtenaren zijn diensten aan bij de organisatie en structurering van de islam in Europese lidstaten.

De strak hiërarchisch gestructureerde Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina was de inspiratie voor de Oostenrijkse Islamwet en ook Italië kijkt naar de Bosnische moslims. Die financieren hun gemeenschap met eigen ledenbijdragen in plaats van met geld uit het buitenland.

Al eeuwenlang hebben ze eigen onderwijsinstellingen die imams en consulenten opleiden binnen een Bosnische, seculier-Europese context. En zij hebben instellingen die de rechten en belangen van de moslims verdedigen.

Zo hebben zij meer geloofwaardigheid en legitimiteit dan vele moslimgemeenschappen in West-Europa. Daardoor staan ze ook sterker tegenover extremisten binnen de gemeenschap en kunnen ze radicalisering en ontwrichting van de samenleving beter voorkomen.

De islam inbedden in de Europese context van de seculiere staat

© Pieter Stockmans

Razim Čolić: ‘De Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina leerde zich telkens opnieuw aan te passen aan veranderende omstandigheden, en dat was de sleutel tot onze overleving.’

© Pieter Stockmans​

In België bestaat al een paar jaar ongerustheid over het salafisme. Hoe pakken jullie dat aan?

Razim Čolić: Ook binnen de Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina zijn conservatieve salafisten aanwezig, maar modernisten en hervormingsgezinden zwaaien de plak. Iedereen is welkom in de moskeeën, maar imams mogen het salafisme niet prediken. Ideeën dat moslims zich niet mogen mengen met niet-moslims, zijn marginaal.

In West-Europa vertaalt zich dat naar de boodschap dat moslims uiteindelijk moeten emigreren naar een islamitisch land, omdat ze niet in een “land van ongeloof” mogen leven. Hoe kan je zo integreren in de Belgische samenleving? Dat is niet alleen een verkeerde interpretatie van de islamitische concepten, het is ook schadelijk voor de Belgische samenleving.

De extreme ideeën bij sommige moslims, de mensen die jongeren aanmoedigden om zich bij IS in Syrië aan te sluiten, de golf van terreuraanslagen en de islamofobie die daaruit voortkomt, allemaal dringende wake up calls.

‘Al sinds 1878 leven Bosnische moslims in seculiere staten. Op geen enkel moment hebben wij het herstel van de sharia-rechtbanken gevraagd.’

Een verkeerde interpretatie van de islamitische concepten. Welke concepten zijn dat dan?

Razim Čolić: Volgens de rechtsschool van de Hanafieten kunnen moslims in een seculiere staat leven, met een niet-moslim als politieke leider. Al sinds 1878 leven Bosnische moslims in seculiere staten.

Bosnische islamitische rechtsgeleerden hebben boeken volgeschreven over de vraag hoe de moslims zich moesten aanpassen aan de overgang van het islamitische Ottomaanse rijk naar het katholieke Oostenrijk-Hongarije. Uiteindelijk werd beslist dat Bosnische moslims zelfs konden dienen in het Oostenrijks-Hongaarse leger. En daarmee was die discussie gesloten.

Onder Oostenrijks-Hongaars bestuur hadden de Bosnische moslims zelfs erkende sharia-rechtbanken. Onder het communistische Joegoslavië werden die afgeschaft. Na de val van het communisme hebben wij op geen enkel moment het herstel van de sharia-rechtbanken gevraagd. Tijden veranderen, en wij veranderen mee.

© Pieter Stockmans

Het Stadhuis van Sarajevo werd gebouwd in de 19e eeuw onder Oostenrijks-Hongaars bestuur in de Moors-islamitische stijl. Bedoeling was om de loyaliteit van de Bosnische moslims te verkrijgen, zonder de Ottomaanse bouwstijl over te nemen.

© Pieter Stockmans​

Dat moeten West-Europese islamitische gemeenschappen ook doen? Aanpassen?

Razim Čolić: Hervormen. Hervormen of weg gevaagd worden. Het communistische regime van Joegoslavië verspreidde een agressief atheïsme, maar ook die periode hebben we overleefd. De Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina leerde zich telkens opnieuw aan te passen aan veranderende omstandigheden, en dat was de sleutel tot onze overleving.

Link

Wat is salafisme? Lees er hier alles over.

Islamitische gemeenschappen in Europa hebben geen keuze, ze moeten net zoals ons een hervormingsgezinde islambeleving ontwikkelen.

Wahhabisten en salafisten daarentegen, houden vast aan interpretaties en praktijken van eeuwen geleden.

‘Moslims in Europa moeten terreur in naam van hun religie ernstig nemen.’

Razim Čolić: Ze mogen dat, maar in Europa mag zo’n interpretatie niet te veel invloed krijgen. We moeten toegeven dat we een probleem hebben. De verschillende moslimgemeenschappen in West-Europa hebben allemaal hun eigen finale interpretatie van de islam en hun eigen autoriteit van islamitische kennis.

In Bosnië kan dat niet. Wij hebben één transparante organisatie en één officiële bron van kennis: de Grootmoefti.

Wij zijn uiteraard deel van de oemma, de wereldwijde islamitische gemeenschap, maar we zijn niet georiënteerd op transnationale religieuze autoriteiten. Wij zijn een inheemse Europese autoriteit, ingebed in de Europese en Bosnische context.

Andere rechtsscholen zoals het wahhabisme kunnen geen voet aan de grond krijgen. De Islamitische Gemeenschap houdt toezicht op alle moskeeën, leidt alle imams op in Bosnië zelf en alleen de Grootmoefti kan hen benoemen.

Tien jaar geleden, in de nasleep van de terreuraanslagen in New York, Madrid en Londen schreef de toenmalige Grootmoefti van Bosnië en Herzegovina Mustafa Cerić zijn Verklaring van Europese Moslims. De situatie is alleen maar erger geworden.

Razim Čolić: Ja, maar vandaag zien we ook iets nieuw. IS richt zicht tegen niet-moslims én moslims. Dat zou ons moeten verenigen. We moeten allemaal samen het idee van Europa beschermen. Moslims in Europa moeten terreur in naam van hun religie ernstig nemen. Het kan immers verregaande gevolgen hebben voor hun veiligheid en leven in Europa.

Moslimgemeenschappen onderbrengen in één structuur

© Pieter Stockmans

Razim Čolić, rechterhand van de Grootmoefti van Bosnië en Herzegovina

© Pieter Stockmans​

Hoe is de Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina gestructureerd?

Razim Čolić: Wij hebben één centrale autoriteit en alle rechtsgeleerden in een hiërarchie. Op basisniveau zijn er de 1700 moskeeën. Zeven jama‘ahs of dorpen vormen samen een majlis, of lokale raad.

Het hele land is verdeeld in acht moeftiaten, regio’s met elk een moefti, een islamitische rechtsgeleerde. Aan de top staat één Grootmoefti, de Raisu-l-Ulama, of: voorzitter van de rechtsgeleerden.

De Grootmoefti heeft een regering met ministers, de Riyasat, waar ik deel van uitmaak. Wij zijn verantwoordelijk voor het dagelijkse bestuur van de gemeenschap en de regeling van religieuze zaken: rituelen, religieus onderwijs, onderzoek, eigendommen, belangenbehartiging, interreligieuze dialoog en internationale relaties.

We hebben zelfs een eigen Grondwettelijk Hof voor religieuze interpretaties. De Grondwet van de Islamitische Gemeenschap bepaalt bijvoorbeeld dat we ons inschakelen in de seculiere, democratische rechtsstaat Bosnië en Herzegovina. Al deze instituten verkiezen om de vier jaar hun leden in democratische verkiezingen. Zowel vrouwen als mannen kunnen zich kandidaat stellen. Elke verkozene, de Grootmoefti inbegrepen, mag maximum twee termijnen vullen.

‘De ene groep volgt Mekka, de andere al-Azhar in Egypte, nog een andere Istanboel. Neen! Jullie zijn nu Belgische moslims. Volg een Belgische moefti.’

U hebt de expertise van de Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina al aangeboden aan EU-ambtenaren?

Razim Čolić: Als je een Europees model wil, getest doorheen de eeuwen, hier zijn we. We gingen naar Noorwegen en Zweden, en spraken met vertegenwoordigers van de staat en de kerk. In mei zal de Grootmoefti de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Walter Steinmeier ontmoeten. Misschien zal hij ons vragen om te helpen bij de verdere structurering van een Islamitische Gemeenschap van Duitsland. Dat deden we al in Oostenrijk, toen daar twee jaar geleden de nieuwe Islamgesetz werd gestemd.

In februari 2015 stemde Oostenrijk een nieuwe Islamwet. De wet bepaalt de plichten en rechten van Oostenrijkse moslims. De plichten: de Islamitische Gemeenschap mag de religieuze activiteiten enkel via binnenlandse financiering organiseren, bijvoorbeeld via ledenbijdragen. Buitenlandse financiering is verboden. Oostenrijkse imams moeten worden opgeleid in het Duits en moeten zelf preken in het Duits. De wildgroei van religieuze doctrines door autonome islamitische verenigingen wordt onmogelijk. In ruil daarvoor kregen Oostenrijkse moslims rechten, zoals ritueel slachten: de Islamitische Gemeenschap kan in Oostenrijk de productie van vlees en andere voedingsmiddelen organiseren in overeenstemming met de eigen religieuze regels. Dat is dezelfde formulering als in de Oostenrijkse Israelitengesetz. Er is een regeling rond islamitische feestdagen, die onderhandeld kunnen worden tussen sociale partners. Oostenrijk richtte islamitische theologische studies in aan de Universiteit van Wenen. In buurland Italië met 1,4 miljoen moslims is de islam tot vandaag niet erkend. Maar vorige week ondertekenden het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken en negen grote islamitische verenigingen een akkoord: het “pad naar een Italiaanse islam”.In Oostenrijk bestaat er een officiële Islamitische Gemeenschap, zoals in Bosnië en Herzegovina?

Razim Čolić: Ja. Van 1878 tot 1912 waren de Bosnische moslims religieus afhankelijk van de Ottomaanse kalief in Istanboel, ook al waren ze onderdaan van Oostenrijk-Hongarije. Daarna verplichtte Oostenrijk-Hongarije Bosnische moslims om een eigen officiële Islamitische autoriteit op te richten.

Het is niet verwonderlijk dat Oostenrijk voorop loopt in de structurering van moslimgemeenschappen: Oostenrijk heeft al sinds 1912 een Islamwet over de erkenning en structurering van de Bosnische moslimgemeenschap. In 2015 werd die vervangen door een nieuwe wet. In het kader van dat proces hebben wij intensief samengewerkt met het Oostenrijkse ministerie van Buitenlandse Zaken. Het is natuurlijk niet makkelijk om dat zomaar te kopiëren in West-Europese landen, maar de tijd is rijp voor grote ingrepen.

Bosnië heeft één moslimgemeenschap. België tientallen: Syriërs en Irakezen, Pakistanen, Marokkanen, Turken. Allemaal uit verschillende culturen.

Razim Čolić: In Oostenrijk was dat ook. En toch moeten al deze gemeenschappen zich organiseren binnen één Islamitische Gemeenschap. Ja, Marokkanen en Turken moeten samenwerken. Ze kunnen zich niet blijven opsluiten in hun gemeenschap, ze zijn in de eerste plaats Belgische staatsburgers. Ze moeten hun verantwoordelijkheid in de Belgische samenleving opnemen.

Het kan niet dat de ene groep Mekka volgt, de andere groep al-Azhar in Egypte, nog een andere Istanboel of Ankara, enzovoort. Neen. Jullie zijn nu Belgische moslims en jullie volgen een Belgische moefti. Ik begrijp de Europeanen die bang zijn voor weinig doorzichtige structuren, zeker als ze niemand ter verantwoording kunnen roepen.

In elke samenleving vloeien rechten voort uit verantwoordelijkheden en plichten. Het is de wet die burgers laat samenleven in orde en harmonie. Stem een wet zoals de Islamgesetz in Oostenrijk. Bepaal hoe moslims zich moeten organiseren. En als ze dat niet doen, kan de staatsveiligheid zich gaan bemoeien.

Bosnische moslims in België volgen toch ook de Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina?

‘De hoofddoek verbieden, is onderdeel van de hysterie in West-Europa.’

Razim Čolić: In de eerste plaats zouden ze een islamitische autoriteit in België zelf moeten volgen. De Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina is bovendien transparant en heeft publiek aanspreekbare leidersfiguren die verantwoordelijkheid opnemen.

Als een Bosnische imam in België de Belgische wet schendt, kan de Belgische staat contact opnemen met onze Grootmoefti en uitleg vragen. Wij dragen de verantwoordelijkheid. Elke staat heeft het recht om de veiligheid en de orde te handhaven. Hoe duidelijker de wetten, hoe minder misverstanden.

Heeft de staat dan ook het recht om hoofddoeken te verbieden, bijvoorbeeld in publieke scholen?

Razim Čolić: Staten moeten altijd de mensenrechten respecteren. Religieuze praktijken zijn toegestaan in een seculiere, democratische rechtsstaat zolang ze de rechten en levens van anderen niet bedreigen. Anders gaat het om hysterie, en onverantwoorde machtsuitoefening op burgers. De hoofddoek verbieden, is onderdeel van die hysterie in West-Europa.

De belangen en rechten van moslims behartigen

© Pieter Stockmans

De Keizermoskee in Sarajevo dateert oorspronkelijk uit 1462. De Grootmoefti en zijn medewerkers hebben hier hun kabinet.

© Pieter Stockmans​

Is het de taak van de Islamitische Gemeenschap om de rechten van haar leden te verdedigen?

Razim Čolić: Ja, dat is één van de taken. De Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina heeft een Commissie voor Godsdienstvrijheid die juridische stappen kan ondernemen als wij klachten van onze leden ontvangen. Bijvoorbeeld als een moslima met hoofddoek gediscrimineerd wordt op de arbeidsmarkt. Dan voorzien we juridische bijstand.

Zo gaan we juist gewelddadige radicalisering tegen: we bouwen aan geloofwaardigheid binnen onze gemeenschap door de belangen en rechten van onze leden te verdedigen, én we zorgen ervoor dat protest binnen de grenzen van de democratische rechtsstaat blijft. Als je je transparant organiseert in de rechtsstaat, kan je het hele mensenrechtenkader gebruiken om je rechten op te eisen. We putten alle rechtsmiddelen uit.

Wat als alle rechtsmiddelen zijn uitgeput, en het beleid of de discriminerende praktijk verandert niet?

Razim Čolić: Dan moet je dat aanvaarden of opnieuw proberen. De rechtsstaat is het finale middel, verder gaan kan niet. Elke vorm van geweld is uitgesloten.

Maakt u zich zorgen over de groeiende islamofobie?

‘We moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat Europa vrij blijft. We moeten extreemrechts onder controle krijgen door samen met moslims, niet-moslims, gelovigen en niet-gelovigen te strijden tegen haat.’

Razim Čolić: Ik volg de verkiezingen in West-Europa. Zelfs als extreemrechts wint, is er de rechtsstaat waar ook zij niet omheen kunnen. Dat is bewezen met de “Muslim Ban” van de president Trump. Anderzijds ben ik me ervan bewust dat veel Amerikanen en Europeanen anti-islam zijn. Ik maak me zeker zorgen.

Europa is het eeuwenoude hart van de wereld. Er is geen continent op deze planeet zoals Europa, vol vrije mensen van zulke diverse achtergronden die allemaal samenleven. Wij moslims hebben hier meer rechten dan waar ook ter wereld. We moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat Europa vrij blijft. We moeten extreemrechts onder controle krijgen door samen met moslims, niet-moslims, gelovigen en niet-gelovigen te strijden tegen haat.

Ondertussen heb je ook al anti-islamitisch terrorisme.

Razim Čolić: Wij moeten onze extremisten inrekenen, maar dan moeten andere gemeenschappen dat ook doen met hun extremisten. Met vrijheid komt verantwoordelijkheid. Dat geldt voor iedereen. Laten we hopen dat de hysterie snel overwaait. Hier in Bosnië blijft de hysterie beperkt. Zou het daarom zijn dat slechts een kleine minderheid van de moslima’s de hoofddoek draagt? Iets meer dan 5%.

Hoe staat de Islamitische Gemeenschap tegenover de keuzevrijheid van de vrouw?

Razim Čolić: Na de val van het communisme hadden wij de nieuwe religieuze vrijheid kunnen gebruiken om vrouwen te verplichten de hoofddoek te dragen. Maar dat deden we niet. Geloof is een individuele zaak tussen God en de gelovige.

Zonder die voortdurende druk op wat vrouwen moeten dragen of niet, zal je zien dat zij zelf een bewuste keuze zullen maken. Om de hoofddoek niet te dragen, en dat respecteren wij. Of om de hoofddoek wel te dragen, en dat moeten alle anderen ook respecteren. Volgens ons is iedereen ook vrij om niet gelovig te zijn.

Als ook Bosnische moslims vrij zijn om geen deel uit te maken van de Islamitische Gemeenschap, waarom hebben hooggeplaatste politici naar aanleiding van het Sarajevo Queer Festival in 2008 dan gezegd dat homoseksualiteit een afwijking is? Ze hebben bijgedragen tot een klimaat van haat dat uitmondde in geweld: salafisten en hooligans sloegen bezoekers in elkaar. ‘Erkenning van homoseksualiteit moet behoren tot de Europese beleving van de islam’, zei onze minister van Justitie afgelopen week nog.

Bakir Izetbegovic, de huidige president en toenmalig leider van de Bosnische delegatie van de parlementaire assemblee in de Raad van Europa: ‘Deze mensen hebben recht op hun seksuele oriëntatie, of beter desoriëntatie. Dat ze zichzelf opsluiten en doen wat ze willen. Maar ze moeten het niet populariseren en verspreiden als het nieuwe normaal, anderen uitnodigen en de jeugd beïnvloeden.’Razim Čolić: Volgens alle religies is seksualiteit een zaak tussen een man en een vrouw. Mensen met een andere seksuele oriëntatie hebben alle rechten, maar ze moeten dat niet zichtbaar maken voor iedereen. Waarom moeten ze die identiteit opdringen?

Ze dringen dat niet op. Ze tonen zich om te pleiten voor verdraagzaamheid en erkenning. Moslima’s met hoofddoek vragen toch ook om hun identiteit publiek te kunnen uiten zonder het aan anderen op te dringen?

Razim Čolić: Maar tegenstanders van de hoofddoek hebben wel het recht om ertegen protesteren en te zeggen dat de hoofddoek een gevaar is voor de samenleving. Met stenen gooien mogen ze natuurlijk niet. Wij mogen ook zeggen dat de LGBT-beweging tegen onze waarden indruist. En ook wij mogen niet met stenen gooien. Die gewelddadige groepen hebben wij later geïdentificeerd als extremistische salafisten die weigeren onder de koepel van de Islamitische Gemeenschap te komen.

Heeft de Islamitische Gemeenschap opgeroepen tot kalmte en vreedzaam uiten van protest?

Razim Čolić: Zeker. Alle moefti’s van het land kwamen samen. Homoseksualiteit kwam ter sprake. Dit was het officiële standpunt waaraan alle moslims in de Islamitische Gemeenschap zich moesten houden: “Wij vinden dat seksualiteit iets is tussen een man en een vrouw, maar we vragen onze leden om hun stem enkel op vreedzame manier te laten horen. Niemand mag op eender welke manier geschaad of aangevallen worden.” Iedereen die onder dat minimum gaat, stelt zich buiten de Islamitische Gemeenschap.

Dat wij de Islamitische Gemeenschap vertegenwoordigen, is een voordeel. Anders gaan zulke debatten eeuwig door en komen gewelddadige extremisten uiteindelijk in de media. Islamofoben kunnen die naar voren schuiven alsof ze alle moslims vertegenwoordigen. Bijzonder schadelijk.

Financiering uit het buitenland afsnijden

© Pieter Stockmans

De Gazi Husrev-Begmoskee in Sarajevo is de grootste en oudste moskee van Bosnië en Herzegovina, met een 16e eeuwse islamitische secundaire school.

© Pieter Stockmans​

Als voormalig ambassadeur van Bosnië en Herzegovina in Saoedi-Arabië kent u de situatie in dat land goed. In België is de Saoedische financiering van sommige moskeeën bron van debat. Het gaat om veel geld om het conservatieve wahhabisme te verspreiden. Als de Belgische moslimgemeenschap zich structureert zoals de Bosnische, wat met buitenlandse financiering?

Razim Čolić: Ik heb het Islamitisch Centrum in Brussel bezocht. Ik weet dat het gesteund wordt door Saoedi-Arabië. Maar de geldstromen uit het buitenland moeten stoppen. Leden van de Belgische Islamitische Gemeenschap moeten hun eigen instituten financieren met een ledenbijdrage, of enkel financiering van de Belgische staat ontvangen. Zo doen wij dat in Bosnië. Met een transparante bankrekening.

‘Aansturing vanuit het buitenland moet stoppen. Elke verandering in het Turkse beleid leidt tot veranderingen in jullie landen, zonder dat jullie daar controle over hebben.’

De Turkse overheidsdienst Diyanet financiert moskeeën in het buitenland en stuurt Turkse imams uit, ook in Bosnië, Oostenrijk en België. Wat is er gebeurd toen Oostenrijk de buitenlandse financiering afsneed?

Razim Čolić: De Oostenrijkse staat vroeg onze hulp, want wij hebben geen structurele transfers vanuit het buitenland. De Turkse moslimgemeenschap in Oostenrijk heeft een rechtszaak aangespannen tegen de staat, maar verloren. Vandaag heeft de Islamische Organisationen in Österreich een Duits-Turkse voorzitter, en een Duits-Bosnische vicevoorzitter.

Aansturing vanuit het buitenland moet stoppen. Elke verandering in het beleid van de Turkse overheid leidt tot veranderingen in jullie landen, zonder dat jullie daar controle over hebben.

Imams in Europa opleiden

© Pieter Stockmans

De Faculteit van Islamitische Studies in Sarajevo werd gebouwd in de 19e eeuw onder Oostenrijks-Hongaars bestuur in de Moors-islamitische stijl. Bedoeling was om de Bosnische moslims in Sarajevo te houden, zonder de Ottomaanse bouwstijl over te nemen.

© Pieter Stockmans​

Dat geldt dus ook voor imamopleidingen?

Razim Čolić: Islamitisch onderwijs in Europa moet hervormd worden, religieuze instituten moeten strikter toezien op wat imams prediken. De Islamitische Gemeenschap van Bosnië en Herzegovina heeft sinds de 19e eeuw een eigen Faculteit van Islamitische Studies in Sarajevo. Het is de grootste en oudste islamitische onderwijsinstelling in Europa. We hebben ook een 15e eeuwse bibliotheek en een 16e eeuwse islamitische secundaire school.

‘Met Belgische universiteiten hebben we geen samenwerking. Hopelijk komt dat nog.’

Hoe kunnen imamopleidingen in Europa er concreet uitzien?

Razim Čolić: We hebben in Europa academische centra nodig waar imams worden opgeleid, in de Europese context en geschiedenis. Dat kan de Faculteit van Islamitische Studies in Sarajevo zijn. We kregen al voorstellen van de Europese Commissie.

Onze faculteit is bekend in Duitsland en Oostenrijk, omdat onze band met die twee landen hecht is. Onze professoren geven les aan Duitse en Oostenrijkse universiteiten. Wij nodigen hun professoren uit op onze conferenties. We organiseren uitwisseling van professoren en studenten. Met Belgische universiteiten hebben we geen samenwerking. Hopelijk komt dat nog.