Smockey en Sams’k Le Jah over de onrust in Burkina Faso

Een jaar geleden “veegde” de Balai Citoyen president Blaise Compaore van het politieke toneel, nadat die al 27 jaar aan de macht was. Er werd bijna een jaar lang een overgangsregering opgezet en op 11 oktober zouden er nieuwe verkiezingen hebben plaatsgevonden. Maar op 17 september van dit jaar pleegde Compaore’s presidentiële garde – le Régiment de sécurité Présidentielle of RSP – een staatsgreep. Na verschillende volksopstanden is aan die staatsgreep een einde gekomen en zit de revolutie in Burkina Faso in een nieuwe etappe.

De staatsgreep in Burkina Faso is nu afgelopen en de RSP is ontbonden, zoals jullie wilden. Zijn jullie daar nu blij om?

‘Dit is slechts een etappe in de revolutie die nu op gang is gekomen’

Sams’k Le Jah: We kunnen niet zeggen dat we echt blij zijn. We zijn natuurlijk wel tevreden dat we erin geslaagd zijn om de RSP omver te werpen en dat die tak van Compaore’s leger niet meer bestaat. Tegelijk is het voor ons een mogelijkheid om meer druk uit te oefenen op de politiek. Dit is slechts een etappe in de revolutie die nu op gang is gekomen.

Hoe gaat het nu verder met de Balai Citoyen? Blijven jullie de bewakers van de politiek, die aan de alarmbel trekken als het nodig is of hebben jullie plannen om zelf de politiek in handen te nemen?

Sams’k Le Jah: De Balai Citoyen is een beweging die voornamelijk waakt over het politieke landschap, ze oefenen druk uit en doen voorstellen over hoe het anders moet. Wij willen de jongeren duidelijk maken dat het het volk is dat beslist, en dat de president en de premier het volk moeten dienen, niet omgekeerd. De bevolking mag zich niet meer geïntimideerd voelen door haar leiders.

Wij hebben geen interesse om een echte politieke partij te worden of ministeriële posten te bekleden. Het enige wat we willen is dat het volk het land en haar leiders leidt. En het zijn wij die daaraan moeten meewerken en de bevolking bewuster en sterker moeten maken. Dat doen we bijvoorbeeld door de clubs cibals te organiseren en te promoten. Dat zijn groepjes jongeren die samenkomen om over bepaalde actuele zaken te praten. Die clubs moeten in heel Burkina Faso worden georganiseerd om iets te kunnen bereiken.

Hoe snel denken jullie dat de situatie in Burkina Faso zal veranderen? En welke veranderingen verwachten jullie?

Sams’k Le Jah: Een revolutie heeft tijd nodig. De bevolking moet zich ook bewust worden van deze revolutie. Maar het is belangrijk om onophoudelijk te blijven doorgaan zonder vermoeid te geraken. Blaise Compaore was 27 jaar aan de macht, dat haal je niet zomaar in op enkele weken of zelfs jaren tijd. Wij hopen gewoon dat we het einde van de revolutie en het begin van betere tijden nog mogen meemaken.

Smockey: Het probleem is ook een beetje dat het volk, de Burkinabè, nemen wat hen aangeboden wordt, zeker als het uit de artistieke wereld komt. Als wij hen positiviteit en moed aanreiken, zullen ze die aanvaarden, maar ze zullen evengoed meegaan in het verhaal van een fatalist. Het is belangrijk dat wij dat optimisme blijven uitstralen en overbrengen zodat veranderingen mogelijk worden. Maar wij zullen er geraken, de veranderingen zullen er komen, zelfs als de hele wereld dat onmogelijk acht.

‘Wij zullen er geraken, de veranderingen zullen er komen, zelfs als de hele wereld dat onmogelijk acht’

Jullie zijn een oppositiebeweging, dus krijgen waarschijnlijk heel wat tegenwind. Soms ook van de bevolking zelf of op internationaal vlak. Er zijn bijvoorbeeld verschillende mensen die beweren dat jullie Isaac Zida, een van de kopmannen van de RSP, aan de macht hebben geholpen. Klopt dit?

Smockey: Wij hebben Zida niet aan de macht geholpen. De mensen die het zo interpreteren volgen volgens mij de actualiteit niet. Wij hebben net onze verantwoordelijkheid genomen toen het nodig was. We wilden Blaise Compaore niet meer aan de macht en hadden iedereen gevraagd om naar Kosyam, het presidentiële paleis, te trekken om daar te protesteren.

We eisten van het leger dat Compaore van de macht werd verjaagd en dat het leger de bevolking zou beschermen. Zij beloofden een verantwoordelijke aan te stellen om deze crisis te “managen”.

Na enkele andere voorstellen werd de onbekende kolonel Zida begin november aangesteld voor die taak. Hij maakt inderdaad deel uit van de RSP, maar dat is ons probleem niet, wij wilden gewoon iemand die de situatie op dat moment kon leiden en waarvan we wisten dat die persoon zijn taak zou uitvoeren zoals het moest, zodat er gezocht kon worden naar andere oplossingen voor de toekomst.

Later die maand is Zida verkozen als eerste minister door de nieuwe aangestelde president Michel Kafando. Het is dus niet de Balai Citoyen die Zida opnieuw gekozen heeft, maar wel de gehele bevolking.

Sams’k Le Jah: En zelfs als het waar was dat wij Zida mee aan de macht hebben geholpen, zou dat enkel willen zeggen dat wij een zeer krachtige beweging zijn, en we hebben deze beweging net op poten gezet om een verschil te kunnen maken en om bepaalde zaken uit balans te brengen.

Waar haalt de Balai Citoyen haar financiële middelen vandaan? Is het waar dat jullie gesteund worden door ngo’s of bepaalde politieke partijen?

Smockey: Er is heel veel solidariteit bij de Balai. Iedereen die lid is steekt erg veel energie, tijd en geld in onze beweging. Er is geen enkele politieke partij of andere organisatie die ons financieel steunt. Als we bepaalde acties hebben, dan vragen we aan onze leden een bepaalde bijdrage, zij die meer kunnen betalen doen dat. Bij bepaalde evenementen werken wij wel samen met partners die ook baat hebben bij de actie, maar we houden wel nauwlettend in de gaten van wie we geld krijgen.

Sams’k Le Jah: Wat mensen ook moeten beseffen, is dat de Balai Citoyen geen beweging is van armoedzaaiers. Iedereen heeft een job, zelfs de jongeren verdienen op een of andere manier geld. Dat is een soort van fierheid die wij meedragen.

Hoe zit het met de geruchten over het feit dat jullie er persoonlijk financieel goed voor staan? Mensen vragen zich af waar dat geld dan vandaan komt.

Sams’k Le Jah: Natuurlijk staan wij er goed voor. Maar dat was al voor we de Balai Citoyen hebben opgericht. Er wordt geroddeld over het feit dat wij rondrijden met een Mercedes en een 4x4, dat is waar, maar dat deden we vijf jaar geleden ook al.

Smockey: Het beeld over dat wij Burkinabè zouden rondlopen met versleten rugzakken en maar één schoen aan onze voet klopt niet, die tijden zijn over. Wij willen een politieke revolutie.

Welke boodschap willen jullie nog meegeven aan de volgende generatie van Burkina Faso?

Sams’k Le Jah: Wij hebben al vaak gepraat met onze Burkinese jongeren, en de boodschap die ik zou willen meegeven zou eerder gericht zijn naar jullie, naar de Belgische en Europese jongeren. Het zijn jullie die druk kunnen uitoefenen op jullie regeringen om ervoor te zorgen dat Burkina Faso en de rest van Afrika hulp krijgt om deze revolutie te verwezenlijken. Want wat er in Burkina Faso gebeurt, is niet louter een lokaal probleem, het is iets wat de hele wereld aangaat.

‘Als jullie ons echt willen helpen dan zouden jullie ons moeten toelaten om zelf te vissen, in plaats van ons tonnen vis te bezorgen’

Er gaat een moment komen dat er een zware “clash” ontstaat, want de Burkinese jongeren gaan het niet blijven pikken dat Europa al haar grondstoffen hier blijft halen en zij op het einde van het verhaal zonder iets achterblijven.

Smockey: Daar ben ik het helemaal mee eens. De wereld zou een betere plaats zijn als die voortdurende dominantie van de ‘één staat boven de ander’ zou worden weggewerkt. Er is inderdaad hulp nodig van buitenaf, jullie kunnen ons helpen om jullie ervaringen op termijn met ons te delen zodat ook wij weer verder kunnen. Maar als jullie ons echt willen helpen dan zouden jullie ons moeten toelaten om zelf te vissen, in plaats van ons tonnen vis te bezorgen.