Aankoop van The Washington Post door Jeff Bezos
Sjoerd de Jong
16 november 2013
Toen Amazon-oprichter Jeff Bezos in augustus The Washington Post kocht, was dat groot nieuws, gevolgd door hier en daar hoog opgetrokken wenkbrauwen. Wéér een rijke stinkerd die zo nodig een krant moet kopen. Waren noodlijdende kranten, met hun aura van heroïsche schrijfmachineromantiek, opeens speeltjes geworden voor miljardairs? Na de trophy wife nu een leuke trophy paper, graag.
Een rib uit zijn lijf was de aankoop van 250 miljoen dollar, inderdaad niet voor Bezos, eerder een kwestie van leuk shoppen. Het geschatte vermogen van de tycoon, op basis van zijn 86 miljoen Amazon-aandelen, bedraagt 25,9 miljard dollar. Met de koersen van het aandeel wil dat nog wel eens fluctueren met een miljoentje of honderd. Waarom zou je daar dan niet, op een goeie dag, een krant mee kopen?
Superbelegger Warren Buffett, volgens het zakenblad Forbes in 2008 met een vermogen van 37 miljard dollar de rijkste man ter wereld, deed het hem al voor; Buffett kocht, ook tot veler verrassing, in mei 2012 63 lokale Amerikaanse kranten. De Russische oligarch (en voormalige KGB-agent) Alexander Lebedev kocht in 2009, voor een “nominaal bedrag” (1 GBP), de Londense Evening Standard. Een jaar later kocht hij The Independent, voor hetzelfde bedrag. En vaak zeggen de heren erbij dat het ze niet om geld gaat, laat staan om megawinst, maar om ‘cultuurgoed’ – ik vind het gewoon móói, een krant.
Je kunt dat afdoen als mooie praatjes of als een excentrieke vorm van filantropie – zoals er vast ook een miljardair te vinden is die op zijn privé-eiland de laatste Britse stoomtrein wil laten rondrijden, of zwart-wit-televisies wil verzamelen. Lekker gek. Of zouden ze het menen en zou er toch nog muziek in papier zitten of, zoals het heet, in ‘dode bomen’? In journalistiek in elk geval wél.
Kort na de aankoop zei Jeff Bezos dat hij een nieuw “Gouden Tijdperk” voorzag voor de wereldberoemde krant, vanaf de jaren negentig murw gebeukt door dalende oplagen en telkens nieuwe bezuinigingsrondes. De technologische en logistieke slagkracht van Amazon moet daar ongetwijfeld een bijdrage aan leveren. Maar ook opmerkelijk is dat hij de krant kocht met eigen geld, niet met dat van Amazon. Dat bespaart hem gedoe met aandeelhouders die rendement eisen – en dividend.
Dan zou het dus wel eens écht niet om het geld kunnen gaan, na een decennium waarin het kapitaal regeerde en kranten de prooi werden van investeringsmaatschappijen die vooral op rendement uit waren. In Nederland kunnen de kranten van PCM, ooit eigenaar van onder meer de Volkskrant en NRC Handelsblad, erover meepraten nadat het concern vakkundig werd uitgeschud door de Britse investeerder Apax.
Wie weet ontpopt de man van Amazon zich als een Apax met een menselijk gezicht, denkt de journalistieke cynicus, argwanend geworden door jaren van reorganisaties en krimp en met de striemen van spreadsheets, balansen en buy outs nog op zijn rug. Maar stel dat het Bezos ernst is, met zijn opvatting dat een krant een cultuurgoed is, en de blinde heerschappij van het kapitaal zijn langste tijd heeft gehad. Dan is zijn aankoop van The Post voor de journalistiek op afstand het beste idee van 2013.
Sjoerd de Jong (1960) is ombudsman van NRC Handelsblad en nrc.next. Van hem verschenen onder meer de bundel politieke columns Spijtwraak (Prometheus, 2005) en Een wereld van verschil (Bezige Bij, 2008), een onderzoek naar cultuurrelativisme.