Afbrekende gletsjers doen onder water "tsunami’s" onstaan

Als grote stukken van gletsjers in zee terechtkomen, ontstaan onder de oppervlakte “onderwatertsunami’s”, heeft een Britse expeditie ontdekt. Die hebben een ingrijpende impact op de oceanen.

Toen wetenschappers van de Britse Arctic Survey (BAS) metingen uitvoerden in Antarctica, zagen ze plots een enorm stuk van een gletsjer afbreken. Het stuk, ter grootte van zo’n tien voetbalvelden en veertig meter hoog, viel uiteen in tientallen kleinere stukken.

Hun meetinstrumenten gingen meteen alle kanten op: niet alleen het wateroppervlak werd ernstig verstoord, ze registreerden ook onderwatertsunami’s groter dan een huis. En opvallend: voor de stukken afbraken was de watertemperatuur koeler op 50 tot 100 meter dan op grotere diepten. Na het afkalven veranderde dat drastisch, met een veel gelijkmatiger temperatuur over verschillende diepten.

‘Dit was opmerkelijk om te zien en we hadden het geluk dat we op het juiste moment op de juiste plaats waren.’

‘Dit was opmerkelijk om te zien en we hadden het geluk dat we op het juiste moment op de juiste plaats waren’, zegt hoogleraar Michael Meredith van de BAS. ‘Veel gletsjers eindigen in de zee en hun uiteinden splitsen zich regelmatig in ijsbergen. Dat kan aan de oppervlakte grote golven veroorzaken, maar we weten nu dat het ook golven creëert diep in de oceaan.’

Vermenging

Dergelijke ‘verdoken’ tsunami’s zijn een belangrijke factor in de ‘vermenging’ van de oceaan, en hebben zo een invloed op het waterleven, de temperaturen op verschillende diepten en de hoeveelheid ijs. Oceaanmenging beïnvloedt ook waar nutriënten in het water zitten, en dat is van belang voor ecosystemen en biodiversiteit.

‘We dachten dat we wisten wat deze vermenging veroorzaakte’, zegt Meredith. ‘In de zomer dachten we dat het vooral de wind en getijden waren, maar het kwam nooit bij ons op dat het afkalven van ijsbergen interne tsunami’s zou kunnen veroorzaken die de zaken zo door elkaar zouden schudden.’