‘Als Palestijnen weigeren weg te gaan, is dat een daad van verzet’

Nieuws

Rich Wiles, auteur van Behind the Wall

‘Als Palestijnen weigeren weg te gaan, is dat een daad van verzet’

‘Als Palestijnen weigeren weg te gaan, is dat een daad van verzet’
‘Als Palestijnen weigeren weg te gaan, is dat een daad van verzet’

De Britse fotograaf-schrijver-activist Rich Wiles tourt rond in wat hij de “vrije wereld” noemt. Hij promoot zijn pas uitgebrachte boek Behind the Wall, maar ook en vooral de stemmen van Palestijnen. Want er leven behoorlijk wat clichés en nog meer onwetendheden over Palestijnen. ‘Iedereen denkt bijvoorbeeld dat je met je leven speelt als  je naar de Palestijnse Gebieden gaat. Wel, Antwerpen is tien keer ***-gevaarlijker dan een Palestijnse stad. Eén avond in Antwerpen en ik was mijn laptop en camera al kwijt. In de Palestijnse Gebieden ben ik nog nooit beroofd.’


* Wie: Rich Wiles, Britse fotograaf, woont en werkt in de Palestijnse Gebieden
* Wanneer: sinds 2003
* Waar: Aida-vluchtelingenkamp, Betlehem, Westelijke Jordaanoever
* Wat: schreef een boeiend boek met verhalen over de kracht van “èchte” Palestijnen, in alle maten en gewichten
* Waarom: ‘omdat Palestijnen zelf geen boeken gepubliceerd krijgen’


**Over de Palestijnse vluchtelingen en hun wil om terug te keren is al veel inkt gevloeid. Hoe reëel is het te denken dat de groep vluchtelingen, ook de tweede, derde, vierde generaties ooit zullen terugkeren naar hun dorpen?
**Rich Wiles: Het terugkeerrecht voor Palestijnse vluchtelingen hangt niet af van de vraag of ze al dan niet zullen terugkeren. Terugkeer is het fundamentele recht om die keuze zelf te kunnen maken.
Het terugkeerrecht voor de Palestijnen is één van de rode draden waar niemand het over durft hebben. Maar het gaat hier wel over zeven miljoen mensen, de grootste vluchtelingengroep in de wereld.

**Blijft de vraag hoe realistisch terugkeer van zo’n grote groep is.
**Rich Wiles: Op dit moment lijkt het niet realistisch. Maar dat geldt evengoed voor de val van de muur, of het ontstaan van een Palestijnse staat.

**Volgens Israël is de muur een noodzakelijk kwaad, een veiligheidsmaatregel. U schakelt in uw boek de muur gelijk aan kolonisatie en expansiedrang van Israël. Kan u dat uitleggen?
**Rich Wiles: In mijn boek heb ik tal van echte verhalen die aantonen dat de muur géén veiligheidsmaatregel is. De hele wereld weet intussen dat de muur een enorme hap neemt uit Palestijns grondgebied.
Een familie wiens huis in Betlehem -dus op de Westelijke Jordaanoever- stond, verloor zijn grond door de bouw van de muur. Hun grond behoorde volgens Israël voortaan toe aan het “ondeelbare Jeruzalem”. Sindsdien moeten de gezinsleden om de drie maanden toelating vragen aan de Israëlische autoriteiten om op hun eigen –hun eigen!– grond te komen, om zich te verplaatsen binnen Israëlisch gebied. Dat huis staat er al van toen Palestina nog een Brits mandaat had. Dit is een systeem, en je kan dat niet anders bestempelen dan kolonisering.

**Het Israëlische argument van een zogenaamde veiligheidsmuur houdt geen steek, zegt u.
**Rich Wiles: Elke Palestijn kent de gaten in de muur en weet hoe je Israël binnengeraakt zonder de juiste papieren. Er zijn duizenden en duizenden Palestijnen die illegaal in Israël werken, die de grens overgaan, een paar weken aan dumpingprijzen werken voor Israëlische bedrijven en dan terugkomen. Met andere woorden: de muur beschermt tegen niets. De muur scheidt niet de Israëli’s van de Palestijnen, maar de Palestijnen van de Palestijnen. Ik bezocht een huis waar de dochters naar school renden, zodra ze de schoolbel hoorden. Nu moeten ze meer dan anderhalf uur reizen om in diezelfde school te geraken.

**Hoe veilig is het om de muur illegaal over te steken?
**Rich Wiles: Niet veilig. De Israëlische veiligheidstroepen deinzen er niet voor terug om op illegale Palestijnse arbeiders te schieten. Vorige week nog werd er iemand neergeschoten. En een tijd terug werden meerdere mensen tegelijk beschoten.

**Worden de Palestijnse arbeiders die illegaal in Israël werken niet beticht van collaboratie?
**Rich Wiles: Zolang mensen niet in de directe bezettingseconomie werken, is dat geen daad van verraad. De werkloosheid en de armoede zijn groot in Palestina, soms hebben mensen weinig keuze.
Het is anders voor Palestijnen die meewerken aan de bouw van de Israëlische kolonisatiemuur of aan Israëlische nederzettingen in de Westelijke Jordaanoever, dat wordt wel als pure collaboratie gezien.

‘Als een samenleving en een land gekoloniseerd worden, dan kan je dat bezwaarlijk anders noemen, toch?’

**Hoe waren de recensies op uw boek?
**Rich Wiles: Goed eigenlijk. Ik kreeg slechts een enkele kritiek dat mijn boek te eenzijdig Palestijns was, dat ik geen Israëlische stem aan het woord laat. Ik woon en werk echter niet in Israël, zo simpel is het. Ik leef in een Palestijns vluchtelingenkamp en ik probeer daar deel van uit te maken. Dit zijn verhalen over Palestijnen, ik zie niet in waarom ik daar het standpunt van een bezettende macht bij moet plaatsen, dat overigens voldoende aan bod komt in de massamedia.

Ik gebruik krachtige taal in mijn boek, vertellen mensen me. Maar als een samenleving en een land gekoloniseerd worden, dan kan je dat bezwaarlijk anders noemen, toch? Als er apartheid is, is er apartheid. Punt. Als je het Midden-Oostenconflict enkel beschrijft in termen van bezetting, geef je niet het hele plaatje. Het gaat hier ook wel degelijk om etnische zuivering. Dat wil ik eveneens zeggen, onomfloerst, met de juiste woorden. Waarom loopt iedereen altijd over eieren en komt het woord “eenzijdig” op de proppen als er kritiek op Israël wordt gegeven?

**U onderschrijft gewapend verzet als een legitiem recht van bezette volkeren.
**Rich Wiles: Palestijnen zullen zich blijven verzetten zolang dit nodig is, en het is nodig zolang de rest van de wereld weigert om de Palestijnse rechten beter te verdedigen. Het is niet aan mij, als niet-onderdrukt individu, om te zeggen welke verzetsstrategie de Palestijnen het best gebruiken. Het Palestijns verzet neemt echter verschillende vormen aan, ook en vooral het niet-gewapend verzet. Kunstenaars drukken hun verzet uit in hun werken, net zoals boeren die hun land, koste wat het kost, blijven bewerken. Ook het gegeven dat Palestijnen, ondanks hun  enorme beperkingen, een hoge opleidingsgraad hebben en het belang van scholing inzien, kan je een daad van verzet of onverzettelijkheid noemen. En als Palestijnen weigeren weg te gaan, weigeren op te geven, is dat een daad van verzet.  
De BDS (Boycott, Divestment, Sanctions)-campagne is een van de beste verzetstrategieën in Palestina, juist omdat het een instrument van mondiaal verzet is. Het is een bruikbaar instrument dat steeds meer mensen en groepen internationaal overnemen om aan te tonen dat ze het niet eens zijn met Israël.

**Er zijn toch ook grote hindernissen voor het Palestijnse verzet. Enerzijds zijn veel Palestijnen moegetergd en anderzijds dient het ontbreken van een Palestijnse eenheidsregering ook niet meteen de Palestijnse zaak.
**Rich Wiles: Klopt. Mensen zijn moe, maar zoals ik zei, het gegeven dat ze nog op Palestijnse grond zijn, zegt dat ze hun land niet willen opgeven. En wat de interne politiek betreft, ik hoef er natuurlijk geen tekening bij te maken dat die fragmentatie ook een gevolg is van Israëls splitsingsbeleid. Maar zowat iedereen die ik ontmoet is het erover eens dat die politieke tweedeling tussen Westbank (Fatah) en Gaza (Hamas)  moet stoppen, en wel nu.

**In je boek staat ook het verhaal van Yasser, de wees die bij zijn opa woont. Nadat hij een Palestijnse vlag op een militaire wachttoren aan de muur hing, werd hij opgepakt. Hij wachtte toen nog op een gerechtelijke uitspraak. Hoe is het hem vergaan?
**Rich Wiles: Yasser werd veroordeeld tot tien of twaalf jaar gevangenisstraf omwille van verzetsdaden waarbij hij nooit een wapen heeft gebruikt. Vandaag is hij gelukkig terug in het kamp. Hij werd vrijgelaten, samen met anderen, in het kader van “goede Israëlische wil”.
Maar geen illusies: elke dag wordt er ook weer een nieuwe Yasser gearresteerd.

**Tot slot: voor wie schreef je dit boek?
**Rich Wiles: Voor iedereen. Ik wil de wereld laten weten dat Palestijnen mensen zijn met een eigen wil en toekomstdromen, die liefhebben, van mooie dingen houden, daarvoor strijden en daar vooral recht op hebben. Maar hun stem –en die hebben ze wel degelijk– ontbreekt in de zogenaamde vrije wereld. Als je vandaag een boekhandel binnenstapt, vind je geen Palestijnse schrijvers, wel Israëlische schrijvers, of –met alle respect– een zoveelste analytisch boek van een westerse journalist over het conflict. Dat is zo scheefgetrokken als wat. Vandaar dat ik hen een luidspreker wou geven.

Behind the Wall - Life, love and struggle in Palestine, door Rich Wiles, is uitgegeven door Potomac Books, Engels, 197 blzn., ISBN 9781597974394