Amnesty uit kritiek op Europees asielbeleid
Stefania Bianchi
03 november 2004
De Europese Unie (EU) moet dringend kijken naar het mensenrechtenaspect van de asiel- en immigratiebeleidsplannen die de Europese staats- en regeringsleiders vrijdag zullen goedkeuren. Dat zegt mensenrechtenorganisatie Amnesty International in een open brief.
Amnesty International (AI) doet een beroep op de EU om haar ambitie om grondrechten te bevorderen een concreet gevolg te geven in coherent en degelijk gefundeerd beleid. Amnesty wordt daarin gesteund door Human Rights Watch (HRW).
Op de komende EU-top vrijdag, 5 november, wordt naar verwachting het zogeheten ‘The Hague Programme’ goedgekeurd. Dat is een raamwerk voor de volgende vijf jaar waarin het asiel- en immigratiebeleid van de Unie moet worden ingepast. Het programma voorziet in een gemeenschappelijk EU-asielsysteem voor 2010. Dat zou onder meer een Europees departement voor asiel inhouden en een gemeenschappelijke verwerking van asielaanvragen, van zowel binnen als buiten de Unie. Ook maatregelen om tot gemeenschappelijke uitzettingsprocedures te komen behoren tot het programma, en plannen om de mensen die asiel krijgen gelijkermatiger over de EU te spreiden.
Enkele details van het programma, zoals de plannen voor gemeenschappelijke patrouilles om de Europese buitengrenzen te beschermen, zullen vrijdag besproken worden door de staats- en regeringsleiders van de EU. Op een bijeenkomst in Luxemburg op 26 oktober konden de Europese ministers van Justitie en van Binnenlandse Zaken over die punten geen overeenstemming bereiken.
Amnesty meent dat er, in weerwil van Europese intentieverklaringen en terechte verwijzingen naar grondrechten, een te groot vacuüm zit in het programma als het gaat over hoe de Unie haar voornemens in concreet beleid gestalte wil geven. Er is te weinig coherentie wat de instrumenten en structuren betreft die nodig zijn om grondrechten te beschermen en een gebrek aan middelen, aldus Amnesty in een brief die het gisteren (dinsdag) aan de EU-leiders bezorgde. Dat asiel wezenlijk een kwestie van mensenrechten is, zegt AI verder nog, schijnt verloren te gaan in alle discussie over wat de organisatie migratiebeheer noemt. Nu de agenda van Europa bepaald wordt door contraterrorisme en de strijd tegen illegale immigratie, dreigt steeds meer eenzijdig de nadruk gelegd te worden op veiligheid, ten koste van rechtvaardigheid en vrijheid.
Volgens Amnesty International is het The Hague Programme een beslissende wending in het Europese voornemen om de strijd tegen de illegale immigratie naar het domein van de externe betrekkingen over te brengen, en is partnerschap met derde landen een belangrijk aandachtspunt geworden in de pogingen om mensen buiten de grenzen van de EU te houden. Er blijven veel vragen onbeantwoord in verband met de verklaarde Europese voornemens om de immigratie in de hand te houden, humanitaire hulp te bieden en de bevordering van zelfredzaamheid te steunen als beschermingsverplichtingen ten volle gerespecteerd moeten worden.
Volgens Amnesty is op het niveau van de Europese Raad geen forum om kwesties in verband met grondrechten binnen de EU te bespreken. Volgens de mensenrechtenorganisatie zijn de noodzaak om de misdaad effectief te bestrijden en die om de grondrechten van het individu te beschermen, in het programma niet in evenwicht. (HJ/JS)