'Dag van de Overwinning heeft heilige status in Rusland'

Rusland leeft al maandenlang naar de zeventigste verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog toe. Nationale televisiekanalen rakelen sinds eind vorig jaar elke avond zwart-witbeelden van Sovjetsoldaten uit hun archief op en online worden er pagina’s over vol geschreven.

Er bestaan zelfs een smartphoneapplicatie, Facebookpagina en Instagramprofiel over de Dag van de Overwinning. De communicatiemachine van het Kremlin draait ook op volle toeren. President Vladimir Poetin zat meermaals met zijn ministers samen om de festiviteiten in goede banen te leiden.

Door het conflict in Oekraïne is de aandacht voor de Russische Dag van de Overwinning groter dan ooit.

De militaire parade op het Rode Plein in Moskou moet het hoogtepunt van de intens beleefde feestdag worden. Op 9 mei zal de hele wereld met een vergrootglas naar de stoet van raketten, soldaten en tanks kijken. Door het conflict in Oekraïne is de aandacht voor de Russische Dag van de Overwinning groter dan ooit.

De meeste westerse leiders sturen in lijn met de economische sancties tegen Rusland geen afgevaardigden naar de viering. Charles Michel blijft net zoals zijn collega’s François Hollande en Barack Obama thuis. Duits bondskanselier Angela Merkel reist een dag later naar Moskou om er een krans aan het graf van de onbekende soldaat te leggen. 

Mythevorming

De beleving rond de Dag van Overwinning was niet altijd zo hevig. Het duurde tot 1965 vooraleer de Russen er een dag vrij voor kregen. ‘Bij zijn aantreden wilde toenmalig president Brezjnev zich meteen profileren. Hij creëerde een feestdag die de verdrietgevoelens bij de mensen naar boven bracht’, legt historicus en KU Leuvendocent Vladimir Ronin uit. ‘Meer dan elk ander land heeft Rusland onder de Tweede Wereldoorlog geleden. Bijna 27 miljoenen Russen kwamen tijdens de oorlog om het leven. In het Westen vergeten ze wel eens dat aan het Oostfront de weg naar Berlijn open gebeukt werd.’

‘Meer dan elk ander land heeft Rusland onder de Tweede Wereldoorlog geleden.’

Na het aantreden van Poetin begin deze eeuw, veranderde de rouwdag in een triomftocht van het patriotisme.

‘Hij ging meer op de trommels van nationale trots roffelen. Vandaag is de Dag van de Overwinning vooral borstgeklop. Alle nuances zijn verdwenen. Op internetfora lees ik steeds vaker dat de Tweede Wereldoorlog een oorlog tegen het volledige Westen was, waar Rusland als overwinnaar uitgekomen is’, vertelt KU Leuven-docent Ronin.

‘De laatste jaren is er bovendien een heuse mythevorming aan de gang, waardoor de cultus momenteel ongekende hoogten bereikt. De meeste symbolen zijn evenwel verzinsels van de nog overgebleven veteranen, van wie de meerderheid trouwens nooit echt aan het front gevochten heeft.’

Met tranen in de ogen

De Dag van de Overwinning staat bijgevolg bol van de symboliek. Ex-strijders spelden hun talloze medailles op hun mooiste kostuum en de Russen hangen oranje-zwarte Sint-Jorislintjes aan hun wagen, meestal vergezeld door de woorden ‘dankjewel opa voor de zege’.

‘9 mei is een erg belangrijke dag voor ons’, zegt psychologe Nika Ternovskaya (24). ‘We herdenken onze oma’s en opa’s, aan wie wij ons leven te danken hebben. Ik denk dat elke Rus veel respect voor zijn grootouders koestert. Ze leefden in een verschrikkelijke tijd. We zijn trots op de opofferingen die ze zich getroost hebben.’

‘Toen mijn grootvader nog leefde, ging ik hem elk jaar op de Dag van de Overwinning feliciteren. We keken dan ’s ochtends met tranen in onze ogen naar de parade op het Rode Plein’, herinnert studente internationale relaties Svetlana Merenkova (21) zich.

‘Hoewel oorlog een vreselijk iets is, heeft de overwinning op nazi-Duitsland ons wel een stap dichter bij vrede gebracht.’

‘9 mei heeft als het ware een heilige status in Rusland. Het is een volksfeest waar geen enkele Rus onbewogen bij blijft. Het is een dag waarop hij fier is een Rus te zijn. Hoewel oorlog een vreselijk iets is, heeft de overwinning op nazi-Duitsland ons wel een stap dichter bij vrede gebracht. Ook ik ben de generatie van mijn grootouders daar zo dankbaar voor’, vult de designster Viktoria Golubjova (26) aan.

Na het militaire defilé kijken de Russen met de hele familie naar films over het geïdealiseerde soldatenleven, bezoeken ze één van de concerten in de buurt of wandelen ze in de natuur.

‘Samen met mijn vrienden kuier ik de ganse dag door de stad. Er is overal wel iets te beleven. We dansen, zingen oorlogsliederen en eten traditioneel aan een veldkeuken zogenaamde soldatenpap, een mengeling van grutten, prei, wortel en conservenvlees’, vertelt Merenkova. ‘Jongeren houden van de Dag van de Overwinning, omdat het een moment van bezinning, blijdschap en ontspanning is.’

© 2015 – C.H.I.P.S. StampMedia – Laurens Soenen