De falende staat Venezuela: zonder basismedicatie stort gezondheidszorg in

De gezondheidszorg in Venezuela begint stilaan de kenmerken te vertonen van een gebied in oorlog. Venezuela is niet in oorlog. Wel wordt internationale en binnenlandse commentaar op de sociale, economische en politieke crisis door president Nicolas Maduro systematisch teruggekaatst met het ondertussen holle discours van een “economische oorlog”. De opruiende taal van zowel regering als oppositie past in een sfeer van conflict.

Sinds kort is de dialoog tussen de regering en de oppositie, verenigd in de coalitie van de Democratische Eenheid (Mesa de Unidad Democratica, MUD), nieuw leven ingeblazen met steun van het Vaticaan. Afgelopen zaterdag beloofden beide kampen onder andere het tekort aan voedingsmiddelen en medicijnen op te lossen. Dit komt niet niets te laat, maar veel te laat.

Onmogelijke schaarste

De titel van het meest recente Human Rights Watch-rapport over Venezuela spreekt voor zich: Venezuela’s Humanitarian Crisis: Severe Medical and Food Shortages, Inadequate and Repressive Government Response. Basismedicatie en medische voorzieningen zijn sinds twee jaar ‘onmogelijk schaars’. Nochtans is medische basiszorg geen overbodige luxe in een land met torenhoge geweldscijfers en ondervoeding.

De Federación Farmacéutica Venezolana schrijft op haar website dat de organisatie verschillende keren een onderhoud vroeg met Maduro, zonder resultaat. De apothekers zijn volgens de organisatie maar voor 15 procent bevoorraad. ‘Het zou niet de patiënt mogen zijn die de gevolgen ondervindt van de nefaste situatie. Zij hebben al genoeg betaald, inclusief met hun levens’, staat met wanhopige hoofdletters te lezen op de hoofdpagina.

Human Rights Watch spreekt van een stijging van de moedersterfte van 79 procent tijdens de eerste vijf maanden van 2016, in vergelijking met 2009. Kindersterfte steeg 45 procent in vergelijking met 2013.

Human Rights Watch spreekt van een stijging van de moedersterfte van 79 procent tijdens de eerste vijf maanden van 2016, in vergelijking met 2009. Kindersterfte steeg 45 procent in vergelijking met 2013.

Alejandro Morales (een pseudoniem) is chirurg in San Francisco, in de Staat Zulia, in het noordwesten van Venezuela. Morales vertelt dat de ziekenhuizen in Venezuela zich in een verschrikkelijke staat bevinden. Er is weinig medisch materiaal en medicatie en de patiënt moet hier zelf in voorzien, zelfs chirurgisch materiaal.

Yule Cárdenas (een pseudoniem), een scheikundige uit Caracas, vergelijkt de zoektocht om aan basismedicatie als paracetamol te geraken met een Odyssee. ‘Het is nog moeilijker om medicijnen voor hoge bloeddruk te vinden. Medicatie voor kanker is niet te vinden.’ Vooral in de publieke ziekenhuizen is de situatie volgens Cárdenas dramatisch: ‘Er is zelfs geen alcohol of hechtdraad.’

De Venezolaanse burgers grijpen naar Apps, Facebook en Twitter om medicatie te vinden en aan te bieden aan zij die het nodig hebben. Apothekers worden vervangen door Apps als Redes Ayuda en DonaMed. Op sociale media gaat de zoektocht naar medicijnen langs hashtags als #SeBuscaSeDona (#GezochtTeDoneren) of #SOSMedicinas (#SOSMedicijnen). Groepen als AyudaMedicinasVzla verspreiden informatie (HulpMedicijnenVenezuela).

Dengue, malaria, gele koorts, zika en difterie

De publicatie van de statistieken van het Ministerie van Volksgezondheid loopt achter op de feiten en zo verbergt het ministerie de realiteit. Ziektes als dengue, malaria en gele koorts zijn volgens Morales in opkomst.

‘Het is moeilijk bekwaam te zijn en kennis te hebben, maar niet over de middelen te beschikken om het probleem van je patiënten op te lossen.’

Het rapport over malaria van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 2015 meldt een sterke stijging aan malariagevallen. In 2014 waren er 90.000 gevallen. Dit komt neer op een toename van 41 percent tussen 2000 en 2014.

De nieuwswebsite Efecto Cocuyo waarschuwde in mei dit jaar voor een hoog risico op epidemieën, omdat niet voldaan wordt aan vaccinatievoorschriften.

In september meldden verschillende nationale en internationale nieuwsbronnen een opstoot van difterie sinds april dit jaar. Difterie is een ernstige respiratoire aandoening veroorzaakt door een bacterie die kan leiden tot schade aan het hart, het zenuwstelsel en de nieren, te voorkomen door vaccinatie. Vooral de Venezolaanse staat Bolívar is erg getroffen.

In een gezamenlijke rapportering van de Venezolaanse Volksgezondheidsorganisatie (Sociedad Venezolana de Salud Pública) en het Nationaal Epidemiologisch Netwerk (Red Defendamos la Epidemiología Nacional) wordt gewezen op het gevaar voor een difterie-epidemie die zich kan verspreiden over heel het land. De organisaties zijn kritisch ten aanzien van de Venezolaanse overheid, omdat het Ministerie van Volksezondheid de opkomst van difterie verzweeg om politieke redenen.

De Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie (PAHO) publiceert wekelijks de incidentie van Zika in de regio. Begin november werden voor Venezuela 60.000 gevallen van vermoedelijke Zika-infecties gerapporteerd. Venezuela is na Brazilië en Colombia het land met het hoogste aantal Zika-gevallen in absolute aantallen.

Andere bronnen, zoals het Observatorio Venezolano de Salud, spreken van veel hogere cijfers aangezien de regering Maduro negatieve gezondheidsberichten afschermt.

Gratis gezondheidszorg die er niet is

Gezondheidszorg voor iedereen was een van de verdiensten van de Bolivariaanse Revolutie. Wat hebben de Venezolanen aan gratis gezondheidszorg als het medisch personeel niet de middelen heeft om zijn werk te doen?

Morales voelt zich gefrustreerd: ‘Het is moeilijk bekwaam te zijn en kennis te hebben, maar niet over de middelen te beschikken om het probleem van je patiënten op te lossen. Het is echt erg om een patiënt te zien sterven door een tekort aan medicijnen of medisch materiaal. Een deel van de problemen kunnen opgelost worden door creatief te zijn, maar vaak ben je gewoon met de handen op de rug gebonden.’

In 2016 vonden verschillende acties en zelfs een hongerstaking van dokters plaats om hun onmacht uit te drukken.

Braindrain

MO* schreef in september al over de emigratie van jonge hoog opgeleide Venezolanen naar het buitenland.

Morales legt uit dat veel dokters betere kansen zoeken in het buitenland. De chirurg beschrijft de Venezolaanse exodus als de ‘meest “professionele” migratie in de geschiedenis’. Dokters van alle specialiteiten vertrekken met als gevolg een te kort aan medisch personeel. ‘In het ziekenhuis waar ik werk, vertrok, verplicht door de situatie, recent nog het hele team van anesthesisten.’

Ook Cubaanse dokters, op medische missie in Venezuela, vluchten naar buurlanden en de Verenigde Staten.