Het cynisme van de staatssecretaris voor Asiel en Migratie
‘Deze regering creëert zelf een asielcrisis’
‘Agressie en geweld aan asielloket’, tweette staatssecretaris Theo Francken dinsdag 27 november, waarna hij tijdelijk de deur van het loket sloot. Hij creëerde het probleem zelf, zeggen hulporganisaties.
‘ Als Francken weigert de beperkingen op de asieltoegang bij te sturen, werkt hij de spanning zelf in de hand. Dit is gewoon vragen om problemen.’
© Reuters
Dinsdag 27 november liet staatssecretaris Theo Francken het asielloket van de Dienst Vreemdelingenzaken kort sluiten. ‘Agressie en geweld aan asielloket. DVZ-medewerker deelde in de klappen. Ik heb opdracht gegeven loket te sluiten. Tot nader order’, zo stelt Francken op Twitter.
Het incident met het asielloket belandde in een spervuur van maar liefst tachtig vragen die de staatssecretaris dinsdag naar zich toe geworpen kreeg in de Kamercommissie Binnenlandse Zaken. Oppositie- maar ook de meerderheidspartijen stellen zich ernstige vragen bij de ingestelde daglimiet die de Dienst Vreemdelingenzaken sinds kort heeft ingebouwd aan zijn asielloket. Concreet: sinds 22 november registreert de DVZ nog slechts zestig asielaanvragen per dag. Reden daarvoor zou de plotse stijging van asielaanvragen zijn. Er zou opnieuw sprake zijn ‘van een crisismodus’.
Gecreëerde crisis
‘Er is inderdaad een stijging in het aantal asielzoekers’, reageert Charlotte Vandycke van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. ‘Maar die is niet van die aard dat ze tot paniek zou mogen leiden, evenmin van die aard dat er sprake kan zijn van een nieuwe asielcrisis. Het is eigen aan asielinstromen dat ze fluctueren, daar moet een effectief asielbeleid op kunnen inspelen.’
‘Als Francken weigert de beperkingen op de asieltoegang bij te sturen, werkt hij de spanning zelf in de hand. Dit is gewoon vragen om problemen.’
Dit is een gecreëerde crisis, zegt Vandycke. Die crisis toont zich volgens haar zowel in de toegang tot asiel als de toegang tot opvang. ‘Enerzijds heeft de afbouw van het opvangnet ertoe geleid dat we vandaag een tekort aan beschikbare opvangplaatsen zien. Als je dan ook nog de toegang tot asiel beperkt, hou je mensen op de straat. Als Francken weigert de beperkingen op de asieltoegang bij te sturen, werkt hij de spanning zelf in de hand. Dit is gewoon vragen om problemen.’
Dit is een gecreëerde crisis, zegt Vandycke van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. En die crisis toont zich volgens haar zowel in de toegang tot asiel als de toegang tot opvang.
© Vluchtelingenwerk Vlaanderen
Vluchtelingen die in ons land toekomen en asiel willen aanvragen hebben immers pas recht op opvang nadat ze geregistreerd zijn. En net daar wringt het schoentje. ‘Natuurlijk is agressie fout’, zegt Vandycke over het incident aan het asielloket. ‘Maar het gaat om een geïsoleerd incident. Als de wachtrij aan een gesloten asielloket groeit, begrijp ik dat de frustratie ook groeit. Eerlijk, ik vind dat heel veel mensen nog heel kalm en geduldig omgaan met de stresserende situatie aan het asielloket die er nu is.’
Vandycke zegt dat de DVZ wel de intentie heeft om voorrang te gevan aan de meest kwetsbare profielen. ‘Dat is goed, alleen zien we dat sommige gezinnen toch nog uit de boot vallen en op straat belanden.’
‘Politie “ontmijnde” niets’
Riet Dhondt, vrijwilligster bij Vriendschap zonder Grenzen, kent de situatie aan het Maximiliaanpark en in het Noordstation maar al te goed. Toen ze om 7u20 aan het loket arriveerde, was de rij al lang. ‘Mensen stonden al om 5 uur aan te schuiven. Er was ontzettend veel volk en het was een heel divers publiek: mensen uit Kameroen, Eritrea, Soedan, Somalië, Palestina’, zegt Dhondt.
‘Sommigen stonden al voor een vierde keer in de rij. Nu kregen ze te horen dat gezinnen en vrouwen met kinderen voorrang kregen en ze dus opnieuw geen kans maakten.’
‘Sommigen stonden al voor een vierde keer in de rij, omdat ze de vorige dagen bot vingen wegens de nieuw ingestelde limiet. Nu kregen ze te horen dat gezinnen en vrouwen met kinderen voorrang kregen en ze dus alweer geen kans maakten. Er was dus zeker ongenoegen, ja, bovenop opgehoopte frustratie.’ Dhondt zag het uiteindelijke incident niet maar zei wel dat er wat geduw en getrek was. ‘Veel meer dan dat was het niet.’
Dhondt is het niet eens met de krantenversie dat de politie de zaak kwam ontmijnen. ‘Integendeel, acht bewapende agenten leidden op agressieve wijze de vluchtelingen, inclusief oudere mensen, mensen met prothesen en oogletsels, naar het Maximiliaanpark. Mensen die recht hebben op bescherming en humane opvang, worden dus door België de straat op geduwd, richting Maximiliaanpark en Noordstation. En daarna krijg je een staatssecretaris die tweet over overlast die hij zelf heeft veroorzaakt. Hoe cynisch kan het zijn?’
Recht op opvang
Ideologie mag niet boven recht op bescherming en opvang staan. Dat zeggen vrijwilligers en hulpverleners, dat zeggen politici. In de Kamercommissie kreeg Francken het vuur aan de schenen gelegd, van de oppositie maar ook van de coalitiepartijen. Deze laatste moeten echter, net als Francken, hun verantwoordelijkheid opnemen, vindt Vandycke.
‘De halvering van het aantal opvangplaatsen is niet alleen door Francken maar door deze voltallige regering beslist.’ Vandycke verwacht dat de beperkte toegang tot asiel en opvang juridisch gevolgen kan hebben. ‘Ik verwacht dat mensen naar de rechtbank zullen gaan om langs deze weg bescherming te vragen. Want het recht op internationale bescherming is zwart op wit vastgelegd in het Internationaal Recht.’
Nieuwkomers die asiel willen aanvragen, hebben geen recht op opvang zolang ze niet geregistreerd zijn. Wie geen eigen opvangnetwerk heeft, kan in principe beroep doen op de bestaande opvang voor daklozen. Alleen is ook daar, bij de diensten van Samusocial, het opvangnetwerk verzadigd. In dat geval blijft de mogelijkheid om onderdak te zoeken bij de burgeropvang van het Maximiliaanpark.
Noordstation
En er is het Noordstation. Dat haalde het nieuws nadat De Lijn haar halte weghaalde van de benedenverdieping aan het station. ‘Er was teveel overlast door transmigranten die er een toevlucht zoeken’, aldus de vervoersmaatschappij. Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts steunde die beslissing en vond dat de lokale overheid en politie orde op zaken moesten stellen.
‘Ik vind het bijzonder cynisch dat we het hebben over urinegeuren die “ons” storen maar dat we niet in staat zijn om naar de situatie van die mensen te kijken.’
‘Ik heb daar twee zaken over te zeggen’, zegt Vandycke. ‘Ten eerste nodig ik iedereen uit om naar het Noordstation te trekken en die overlast met eigen ogen en neus vast te stellen. Ten tweede herhaal ik wat ik eerder zei: die overlast heeft België zelf gecreëerd, dat is kwestie van verantwoordelijkheid nemen. Ik vind het overigens bijzonder cynisch dat we het hebben over urinegeuren zodra die “ons” beginnen te storen, maar dat we niet in staat zijn om menswaardige oplossingen te zoeken en bieden aan mensen die op straat moeten leven.’
Mensenrechtenorganisaties vragen al langer naar een onthaal- en oriëntatiecentrum: een centrum dat mensen tegelijk eerste opvang biedt en hen daarna oriënteert naar een meer duurzame opvang. Dat lijkt er nu aan te komen.
Het opvangcentrum Klein Kasteeltje zal immers vanaf volgende week 3 december dienst doen als een eerste contactcentrum voor asielzoekers. Mensen die asiel willen aanvragen komen hier terecht voor mogelijke registratie. Wiens asielaanvraag wordt geregistreerd zal, na een aantal dagen eerste opvang, worden doorverwezen naar een andere meer definitieve opvangplaats, op basis van individuele noden. ‘Het is een stap in de goede richting’, zegt Vandycke. ‘Men heeft geluisterd naar de opvangnoden. Hopelijk is er niet alleen bijzonder snel maar ook grondig gewerkt en vertrekt men van de individuele noden van mensen die bescherming vragen.’
Het Brusselse Noordstation haalde het nieuws nadat De Lijn haar halte weghaalde van de benedenverdieping aan het station. ‘Er was teveel overlast door transmigranten die er een toevlucht zoeken’, aldus de vervoersmaatschappij.
Tom (CC BY-NC-SA 2.0)
Puinruimers
Het blijft de vraag of de asielinstanties binnen het nieuwe systeem vanaf volgende week voldoende zullen kunnen anticiperen en de bestaande opvangtekorten en de lange rijen wachtenden voor registratie kunnen wegwerken.
Al meer dan een jaar organiseren Vluchtelingenwerk Vlaanderen, samen met andere organisaties als Ciré, Dokters van de Wereld, AZG, Oxfam Solidariteit en het Brusselse Burgerplatform, een humanitaire hub in het Noordstation.
Eigenlijk is dit de wereld op zijn kop, klinkt het bij de betrokken hulporganisaties.
‘Al een jaar lijmen we achter de schermen de brokken die deze regering met veel kabaal maakt.’
‘Al een jaar lijmen we achter de schermen de brokken die deze regering met veel kabaal maakt’, schreven Pierre Verbeeren en Emmy Deschuttere van Dokters van de Wereld in september in een opinie. ‘ We zorgen ervoor dat minderjarigen niet in een portaal moeten slapen en dat zieke vluchtelingen worden verzorgd. Maar we zijn humanitaire werkers, geen politieke puinruimers in tijden van verkiezingskoorts.’
‘Onze middelen zijn beperkt maar we gaan door tot maart’, zegt Charlotte Vandycke. ‘Dan is de vraag of deze of de volgende regering eindelijk werk zal maken van een volwassen beleid, ook voor mensen die niet per se in ons land asiel willen aanvragen.’
In de Kamercommissie gisteren verklaarde Francken dat de DVZ al voor 30 vluchtelingen een “gedwongen” asielprocedure had opgestart. Hij had eerder al aangekondigd te willen werken met impliciete asielaanvragen voor vluchtelingen die verder willen reizen naar andere landen. Maar, zegt Vluchtelingenwerk, mensen hebben recht om asiel aan te vragen in het land waar ze willen. ‘Nergens vermeldt het VN-Vluchtelingenverdrag dat mensen asiel moeten aanvragen in het eerste land waar ze toekomen.’