Ex-gangsters worden straathoekwerker in New York

Ieder jaar verschijnen 240.000 jongeren uit probleemwijken zoals die in Central Harlem voor de jeugdrechters van de staat New York. Vanaf 16 jaar kunnen boefjes al naar een gewone gevangenis worden gestuurd. De helft van de arrestaties gebeurt in New York City, en in 52 procent van deze gevallen gaat het om geweld tegen een andere persoon.

We bevinden ons met de 36-jarige Dedric Hammond in het kantoor van Snug (“guns” of geweren, maar dan achterstevoren geschreven) op de Malcom X Boulevard. Hier lopen de klok rond berichtjes binnen op de gsm’s van de medewerkers: afkomstig van gemeenschapsleiders, betrokken ouders en van jongeren zelf die melden dat een conflict tussen rivaliserende bendes het kookpunt heeft bereikt.

Onmiddellijk rukken er dan mensen van Snug uit om te gaan bemiddelen. Dat doen ze op straathoeken, in stadsparken, in de wachtkamers van ziekenhuizen en in de gangen van sociale woonblokken.

Als er een slachtoffer van een schiet- of steekpartij wordt binnengebracht in het ziekenhuis van Harlem, wordt er zelfs eerst naar Snug gebeld – en dan pas naar de politie. Zo kunnen medewerkers het slachtoffer, de familie en vrienden proberen overhalen om zich niet zomaar te wreken.

“In zulke situaties ga ik met de hele buurt te praten”, verklaart Hammond. “Ik spreek met hun mensen, hun moeder – met iedereen die hen na aan het hart ligt. Zo kunnen we het gesprek met het slachtoffer aangaan, en kan het herstelproces beginnen.”

Ex-bendeleden

Hammond en zijn collega’s weten maar al te goed wat deze jongeren meemaken. Ze zijn zelf nog lid geweest van een van de zestig bendes in Harlem, en hebben ook allemaal een strafblad. “Er zitten zelfs mensen in mijn team die anderen vermoord hebben”, vertelt hij.

Zelf zat Dedric Hammond, in de buurt beter bekend als “Beloved” (geliefde), acht jaar achter tralies. Hij is ook twee keer neergeschoten sinds hij het bendeleven de rug toekeerde. Daardoor kan Hammond gemakkelijker doordringen tot de bendeleden.

“Vroeger wanneer ik iemand zou recruteren, zat ik in zijn kerk, ging ik naar zijn school, naar het huis van zijn moeder en hing ik rond op zijn basketbalpleintje. Dezelfde strategie passen we toe om deze kinderen te bereiken. We moeten ervoor zorgen dat ze op het juiste pad blijven”, aldus de voormalige gangster.

“De mensen van Snug voelen instinctief aan wat er leeft op straat”, meent Aarian Punter, projectleider bij de New York City Mission Society, een instelling die onderwijsdiensten en naschoolse opvang aanbiedt voor jongeren. “Ze weten precies wanneer hun aanwezigheid vereist is.”

Geweld als infectie

Operatie Snug baseert zich op het zogenaamde Cure Violence-model dat epidemioloog Gary Slutkin bedacht. Hij beweert dat elke grote uitbarsting van geweld, zoals bijvoorbeeld de genocide in Rwanda, verloopt volgens de patronen van de uitbarsting van een infectie. Dat betekent dat wie het geweld in zich draagt, kan ingeperkt worden en zelfs onschadelijk gemaakt – vergelijkbaar met de drager van een virus.

Volgens Slutkin is het van primordiaal belang om niet langer publiekelijk de “slechte” mensen aan de schandpaal te nagelen, maar wel om na te gaan wie het geweld in zich draagt en persoonlijk gedrag en gemeenschapswaarden te veranderen.

Punter en haar collega’s proberen, op aangegeven van onder andere Snug, om de relatie tussen jongeren en het gerecht te veranderen, maar ook onderwijskansen te geven, zodat deze probleemjongeren zich een ander leven dan het gangsterleven kunnen voorstellen.

Te riskant

Operatie Snug kreeg een plaats binnen de Mission Society, nadat vele andere organisaties het programma hadden geweigerd wegens te riskant. Maar als we niet tussenbeide komen in het geweld van rivaliserende bendes, kunnen hier weinig andere initiatieven bloeien, argumenteert Hammond.

“Stel, je bouwt een sportcentrum voor mij. Maar ik was gisteren neergeschoten – en dezelfde gast die op mij schoot, bevindt zich vandaag in dat centrum. Dan mag je er zeker van zijn dat ik me naar het centrum zal begeven om wraak te nemen.”