Fair trade groeit razendsnel in Europa

Nieuws

Fair trade groeit razendsnel in Europa

Peter Dhondt

21 februari 2006

Eerlijke koffie, bananen en bloemen doen het bijzonder goed in Europa. België en Nederland behoren tot de subtop van de eerlijke handel. In Zwitserland en Groot-Brittannië halen eerlijke producten het grootste marktaandeel. Dat blijkt uit een studie van vier Europese fair trade-verbanden.

In 2004 bracht de verkoop van fair trade-producten in 25 Europese landen meer dan 660 miljoen euro op. Sinds 2000 groeit de omzet met gemiddeld 20 procent per jaar.

Bio hibiscus-citroengrasthee, dat is een van de nieuwe producten die het Belgische Oxfam-Wereldwinkels op zijn website presenteert. Maar geld verdienen fair trade-organisaties vooral met de producten die ze al jaren verkopen: koffie en bananen bijvoorbeeld. Van alle pakjes gemalen koffie die in 2004 in België verkocht werden, droeg in 2004 1,7 procent een fair trade-label. Dat komt neer op ongeveer 861 ton eerlijke koffie. Cijfers voor 2005 zijn nog niet beschikbaar, maar volgens Dirk Steurs van de keurmerkorganisatie Max Havelaar liggen die waarschijnlijk nog hoger.

Nederlandse fair trade-organisaties haalden vijf jaar geleden met hun koffie al een marktaandeel van 2,7 procent. In 2004 zette een lichte daling in, maar toch ging nog altijd bijna 3.000 ton deur uit. Ook in Nederland is het nog wachten op de cijfers voor 2005.

Eerlijke bananen haalden in 2004 in Nederland een marktaandeel van bijna 3 procent en in België 4 procent. In beide landen komt dat neer op ongeveer 3 miljoen kilogram bananen. In België werd dat resultaat volgens Steurs in 2005 nog overtroffen

Labels als dat van Max Havelaar garanderen consumenten dat de producenten van de levensmiddelen een eerlijke prijs hebben gekregen. Fair trade-organisaties werken met kleine boeren, die naast een gegarandeerde prijs voor hun waren ook steun en begeleiding krijgen om hun productie op een duurzame manier uit te bouwen en om bij de vermarkting een sterkere positie te verwerven.

In Zwitserland en Groot-Brittannië overtuigt de eerlijke handel nog veel meer mensen, toont de studie ‘Fair trade in Europe 2005’ aan. Eén vijfde van de gemalen koffie die in Groot-Brittannië in 2004 werd verkocht, kwam uit eerlijke handel. In Zwitserland draagt bijna de helft van de bananen en 28 procent van de bloemen een fair trade-keurmerk.

In 2000 bedroeg de winkelwaarde van alle fair trade-producten die in Europa over de toonbank gingen ongeveer 260 miljoen euro; nu is dat al meer dan 660 miljoen euro. De vooruitzichten zijn gunstig, zegt Anja Osterhaus van het Fair Trade Advocacy Office in Brussel, een lobbykantoor van vier Europese eerlijkehandelsverbanden. De groei gaat vooral snel in landen waar eerlijke handel nog niet zo groot is - daar zit nog veel potentieel.

Eerlijke handel is nog nauwelijks doorgebroken in de nieuwe lidstaten van de EU. Initiatieven in Spanje, Portugal en Griekenland staan in de kinderschoenen. In België en Duitsland, landen waar de beweging al veel langer actief is, gaat de groei trager, zegt Osterhaus. En in Nederland, de pionier van de eerlijke handel, kunnen we misschien wel van stagnatie spreken.

Volgens Osterhaus dreigt fair trade het slachtoffer te worden van zijn succes. Ondernemingen zien dat de markt voor producten met een ethische meerwaarde groeit en worden ook actief op dat terrein. Onze koffie moet concurreren met koffie met het Utz Kapeh-label, onze bananen met bananen met het keurmerk van de Rainforest Alliance (twee keurmerken die duurzame productie en respect voor sociale normen garanderen, maar anders dan de fair trade-labels niet met vaste minimumprijzen werken, nvdr). De verbruikers zien de verschillen tussen al die keurmerken niet goed. Het aandeel van de consumenten die ethische overwegingen laten meespelen, is beperkt.

De fair trade-beweging in Europa probeert verder te groeien door nog meer te investeren in informatie over eerlijke handel en een grotere aanwezigheid in de markt. In heel Europa zijn er nu al 79.000 verkooppunten waar fair trade-producten worden aangeboden. Naast 2.850 wereldwinkels zijn dat ook 55.000 supermarkten. We werken sterk aan productverbetering en er komen keurmerken voor steeds nieuwe producten. Bloemen en katoen zijn twee van de opvallende nieuwkomers, vult Osterhaus aan.

Europa is goed voor 60 tot 70 procent van de eerlijke handel wereldwijd. Ook de VS en Canada laten goede groeicijfers zien. In Mexico, Brazilië en Zuid-Afrika zijn intussen al producten met een fair trade-label in de handel. En zelfs fair trade-partners uit armere landen als Ecuador en Vietnam zetten een deel van hun producten lokaal af. Die gaan dan vooral naar de gegoede middenklasse en toeristen. De fair trade-beweging ziet het als een begin. De bedoeling is nog altijd de hele wereldhandel eerlijk te maken, zegt Osterhaus. (PD/JS)