Geldzendingen helpen Cubaanse vrouwen niet vooruit

Cubanen met familie in het buitenland worden als geprivilegieerd beschouwd. Door de geldzendingen van hun familie voelen ze de druk van de zware economische problemen van hun land iets minder.

Toch woont Ramona Hernández (67) in een bescheiden appartement in de hoofdstad. De muren zijn niet geschilderd, deuren en ramen zien er armoedig uit, het plafond is in slechte staat.

Enige inkomen

Ze werkte vroeger als verpleegkundige en had ook andere banen, maar ze heeft te weinig jaren gewerkt om aanspraak te kunnen maken op een pensioen.

‘Wat mijn familie mij stuurt, is mijn enige inkomen. Als ik het goed spreid, volstaat het om van te eten’

‘Wat mijn familie mij stuurt, is mijn enige inkomen. Als ik het goed spreid, volstaat het om van te eten’, zegt ze. Ze zorgt ook voor haar 81-jarige, bedlegerige moeder. ‘Mijn mama woonde tot drie jaar geleden in Spanje. Toen ze ziek werd en mijn dochter haar niet meer kon verzorgen, werd besloten haar naar huis te sturen.’

Haar dochter woont vijftien jaar in Barcelona. In 2012 verloor ze haar werk als gevolg van de crisis. ‘Ze heeft twee kinderen en vindt alleen tijdelijk werk. Haar man is de enige die een vaste baan kon behouden. Mijn dochter moet een grote inspanning leveren om me elke maand 50 euro te sturen. Ook ik moet er thuis nog allerlei werkjes bijnemen omdat ik er alleen voor sta bij de zorg voor een zieke.’

Niet alleen succesvolle zaken

Als het in Cuba over geldzendingen gaat, denkt men vaak aan bemiddelde geëmigreerde families die veel succesvolle zaken financieren en mee beheren. Verhalen zoals dat van Ramona Hernández krijgen nauwelijks aandacht.

‘De meeste economische onderzoeken vertellen niet hoeveel geld wordt gestuurd door de migranten, of hoe het wordt gestuurd en hoe het wordt ingezet’, zegt econome Blanca Munster.

Zij bestudeerde de relatie tussen geldzendingen, armoede en gender in de Cubaanse samenleving. Vrouwen blijken minder hun voordeel te doen bij deze geldzendingen dan mannen.

Traditionele rollenpatronen

Munster bestudeerde de situatie van arme families in 2013 in het stadje Santa Fe. Zeer weinig families bleken erin te slagen met de geldzendingen in hun levensonderhoud te voorzien. De bedragen waren klein. En in de families waren meestal veel mensen van de geldzendingen afhankelijk, zoals kleine kinderen, studenten, ouderen en zieken.

De geldzendingen bevestigen de traditionele rollenpatronen, want veel vrouwen krijgen het geld om voor ouderen, kinderen en zieken te zorgen.

Vaak beslissen diegenen die het geld zenden, wat ermee moet gebeuren, zegt Munster. Daarvan zijn vrouwen vaker het slachtoffer, waardoor ze er allerlei thuiswerk moeten bijnemen, stelde ze vast. Bovendien bevestigen de geldzendingen de traditionele rollenpatronen, want veel vrouwen krijgen het geld om voor ouderen, kinderen en zieken te zorgen.

Sommige families kunnen een eigen zaak opzetten, maar mannen verdienen daar meer mee, omdat ze bijvoorbeeld taxichauffeur worden of dieren gaan kweken, terwijl vrouwen in traditionele beroepen als haarkapster of kledingverkoopster belanden.

3,35 miljard dollar

De Cubaanse overheid gaf toestemming voor geldzendingen bij het begin van de crisis in 1991. Sindsdien zijn ze een belangrijke bron van inkomsten voor veel families en voor de Cubaanse economie.

Officiële cijfers over de hoeveelheid geldzendingen bestaan niet. De Cubaanse econoom Juan Triana schat dat het jaarlijks om 2 tot 2,5 miljard dollar gaat.

Volgens een studie in Miami, waar de grootste Cubaanse expat-gemeenschap leeft, bereikten de geldzendingen een piek in 2015, toen 3,35 miljard dollar naar Cuba werd gestuurd. Het was het eerste jaar dat Cubanen meer geldzendingen uit de VS konden ontvangen, een gevolg van de dooi in de relaties tussen Washington en Havana, die in december 2014 was ingezet.

In de VS wonen twee miljoenen mensen die in Cuba zijn geboren en hun nakomelingen.