Hommels lijden onder klimaatverandering

De laatste jaren gaan hommels, bijen en andere bestuivers er flink op achteruit door bijenziektes, gebrek aan bloemen en door bestrijdingsmiddelen. Dat is niet alleen een ecologisch probleem, maar vooral een ramp voor de land- en tuinbouw.

Bijen en hommels bestuiven drie kwart van de belangrijkste landbouwgewassen, waaronder appels, citrusvruchten, tomaten, druiven, olijven, bonen, komkommers, noten en kruiden.

Een nieuwe studie linkt de achteruitgang van de hommelpopulatie nu ook aan de klimaatverandering.

Ander patroon

Voor veel andere dieren werd een vast patroon opgemerkt in de manier waarop ze zich bewegen als gevolg van het veranderende klimaat. Waar de polen ooit te koud waren voor sommigen, zien we door de opwarming van het klimaat dat ze zich daar nu toch gaan nestelen. Soorten die al altijd rond de evenaar woonden, hebben de neiging om daar gewoon te blijven.

‘De klimaatverandering lijkt de hommel wel te verpletteren.’

Hommels lijken niet te passen in dit patroon, en dat is verontrustend volgens de studie die recent verscheen in Science.

Voor tientallen soorten Europese en Noord-Amerikaanse hommels gaat het niet op dat ze meer noordwaarts trekken nu hun historische habitat warmer wordt. Tegelijkertijd blijken ze steeds minder voor te komen in de meest zuidelijke gebieden waar ze ooit leefden.

‘De klimaatverandering lijkt de hommel wel te verpletteren’, zegt Jeremy Kerr van de Universiteit van Ottawa in Canada, hoofdauteur van de studie.

300 kilometer

Om te onderzoeken hoe de klimaatverandering de bijen- en hommelpopulaties aantast, verzamelden de onderzoekers gegevens van 423.000 waarnemingen die teruggaan tot 1901 en betrekking hebben op 67 hommelsoorten in Noord-Amerika en Europa.

Ze brachten onder meer de thermische reikwijdte van de bestuivers in kaart, de koudste en warmste plekken waar ze leven. Ze ontwikkelden ook statistische modellen om te verklaren of eventuele verhuizingen binnen deze zones konden verklaard worden door de klimaatverandering of er ook andere factoren meespeelden zoals veranderingen in de bestemming van land of het gebruik van bestrijdingsmiddelen.

De onderzoekers ontdekten dat de hommels sinds 1974 wereldwijd hooguit 300 kilometer opgeschoven zijn in de richting van het Noorden.

Een eventuele verklaring is dat het verschil in daglicht en voedsel de optocht noordwaarts verhinderen.

Blije bij

De enige hommel die enigszins lijkt te ontsnappen aan het patroon is de aardhommel (Bombus terrestris), de meest voorkomende en meest veerkrachtige hommel in Europa.

Andere soorten zijn op grote schaal aan het verdwijnen. ‘Een verdere opwarming van het klimaat zal de hommels die al erg te lijden hebben, nog meer schaden’, zegt Kerr. ‘We maken het hen aan alle kanten moeilijk. Onmogelijk om zo’n diertje te bestoken met pesticiden, ziekten en de klimaatverandering en dan nog een blije bij over te houden.’