Libellen en waterjuffers verdwijnen in sneltempo

Door de teloorgang van moerasgebieden is wereldwijd meer dan een zesde van de libellensoorten met uitsterven bedreigd. Dat blijkt uit de laatste update van de rode lijst met bedreigde diersoorten van de Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN).

Elk jaar publiceert natuurorganisatie IUCN een rode lijst, waarin diersoorten bestempeld worden als ‘kwetsbaar’ of ‘met uitsterven bedreigd’. Dit jaar staan er voor het eerst meer dan 40.000 soorten op de lijst die met uitsterven bedreigd worden.

Palmolie en pesticiden

Het is ook de eerste keer dat het wereldwijde libellenbestand grondig onderzocht werd. De meeste libellensoorten planten zich voort in rivieren of moerassen, maar aangezien de zogeheten wetlands wereldwijd onder druk staan - deze belangrijke ecosystemen verdwijnen driemaal zo snel als bosgebieden - dreigen bijna duizend van de 6016 libellensoorten uit te sterven.

‘Nergens wordt de wereldwijde ineenstorting van de biodiversiteit duidelijker dan in zoetwaterecosystemen.’

In Zuidoost-Azië worden moerasgebieden bijvoorbeeld vaak drooggelegd om palmolieplantages uit te breiden. In Europa zijn pesticiden de grootste bedreiging voor libellen en waterjuffers. Wereldwijd is het water waarin ze zich voortplanten dus vaak verdwenen of vervuild. In ons land doet het libellenbestand het relatief goed omdat de waterkwaliteit aanzienlijk verbeterd is de voorbije jaren.

De achteruitgang van libellen en waterjuffers onderstreept volgens IUCN-directeur Bruno Oberle de noodzaak om wetlands beter te beschermen. ‘Moerassen en andere wetlands lijken misschien onproductief en onherbergzaam voor de mens, maar in feite voorzien ze ons van essentiële diensten. Ze slaan koolstof op, geven ons schoon water en voedsel, beschermen ons tegen overstromingen en ze herbergen een op de tien van alle diersoorten ter wereld.’

Achteruitgang van wetlands

In 1971 werd de Conventie van Ramsar getekend, een internationaal verdrag waarin intussen 171 landen zich hebben geëngageerd om watergebieden beter te beschermen. Desondanks zijn sindsdien meer dan 35 procent van de wetlands wereldwijd drooggelegd of verontreinigd door stadsontwikkeling en landbouw.

Een zorgwekkende evolutie, ook volgens WWF-expert Stuart Orr: ‘Nergens wordt de wereldwijde ineenstorting van de biodiversiteit duidelijker dan in zoetwaterecosystemen. Uit de Living Planet Index van het WWF blijkt dat de populaties van zoetwatersoorten de afgelopen 50 jaar met 84 procent zijn afgenomen, twee keer zo snel als in land- en oceaanhabitats.’

Dat er volgens de IUCN-lijst meer soorten dan ooit worden bedreigd, moet volgens de zoetwaterexpert een wake-upcall zijn om natuurverlies aan te pakken, onder meer door onze rivieren, meren en wetlands beter te beschermen.

Volgens de IUCN zijn 8722 diersoorten kritiek bedreigd. Nog eens 15.403 soorten gelden als bedreigd en 15.959 als kwetsbaar. De lijst bevat ook 79 soorten die in het wild uitgestorven zijn.