Van Messi tot Poetin: #PanamaPapers in 5 vragen

1. Wat is het nieuws?

Een gigantisch datalek bij het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca legt een parallel universum bloot van allerhande “papieren bedrijven”, stromannen en tussenpersonen -een wereld vol geheimhouding die in de regel compleet onzichtbaar blijft voor het grote publiek. Het lek onthult hypergevoelige informatie over meer dan 214.488 offshores, verbonden aan personen in meer dan 200 landen.

Wereldleiders, toppolitici, financiële fraudeurs, drugsbaronnen, celebrities en sportsterren kochten geheime bankrekeningen en bedrijven in 21 belastingparadijzen, van Nevada over Sinagapore tot de Britse Maagdeneilanden. Onder hen bevinden zich 12 huidige en voormalige staats- en regeringsleiders, 61 familieleden en medewerkers van premiers, presidenten en koningen, en 29 miljardairs die prijken op de Forbes-lijst van 500 rijkste mensen ter wereld.

2. Welke grote namen duiken op in het schandaal?

Stervoetballer Lionel Messi, acteur Jackie Chan, de entourage van Russisch president Vladimir Poetin, de premier van IJsland, de eerste familie van Azerbeidzjan, familie van leden van het Chinese politbureau, de koning van Saudi-Arabië en de presidenten van Argentinië en Oekraïne. En dat is nog maar het topje van de ijsberg.

3. Zitten er ook Belgen in het datalek?

Minstens 732 burgers en inwoners van België hebben via tussenkomst van Mossack Fonseca massaal bedrijven opgericht in elf verschillende belastingparadijzen. Ze zijn verbonden aan minstens 1144 offshores op exotische plekken zoals de Britse Maagdeneilanden, Panama en de Seychellen. Naast diamantairs en de Belgische haute finance blijken ook kleine zelfstandigen en gewone burgers eigenaar van een of meerdere bedrijven in belastingparadijzen. Een aantal klinkende namen zal MO* de komende dagen en weken onthullen.

4. Wat is het probleem met offshores?

Offshores kunnen gebruikt worden om dingen te verbergen maar ze zijn op zich niet illegaal. Voor sommige internationale zakentransacties vormen ze een logische keuze. Zolang je er geen zwart geld in parkeert, je offshore aangeeft bij de fiscus én hem ook ter plekke bestuurt, is er niets aan de hand. Maar uit de gelekte documenten blijkt dat niet iedereen de spelregels volgt. Offshores worden onder meer gebruikt om crimineel kapitaal wit te wassen en smeergeld te verbergen.

5. Hoe is het onderzoek verlopen?

Een confidentiële bron bezorgde journalisten van de Süddeutsche Zeitung 11,5 miljoen interne documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca, een belangrijke spil in de offshorewereld. In het lek zitten onder meer e-mails, financiële spreadsheets, paspoorten en bedrijfsdocumenten. De Duitse krant deelde de informatie met het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) en meer dan 370 journalisten uit 76 landen.

Het Belgische luik van PanamaPapers werd onderzocht door Knack, MO*, Le Soir en De Tijd. Nog heel de maand april zullen de vier media samen talrijke Belgische verhalen onthullen, en in mei zal ICIJ van elk betrokken land namenlijsten publiek maken.