‘Mozambikanen vluchten voor geweld overheidsleger’

Sinds het leger in oktober vorig jaar een operatie begon om milities in de provincie te ontwapenen, vluchtten minstens zesduizend mensen naar buurland Malawi, stelt HRW. De milities zijn verbonden met de belangrijkste oppositiepartij in Mozambique, het Mozambikaans Nationaal Verzet (Renamo).

Asielzoekers in het geïmproviseerde kamp Kapise in Malawi verklaarden half februari te zijn gevlucht voor geweld van het leger. Dat zou volgens hen executies uitvoeren en mannen ontvoeren. De militairen zouden ook huizen, graanschuren en maïsvelden in brand hebben gestoken, omdat ze vermoedden dat de bevolking militieleden hielp. Vrouwen seksueel te zijn lastiggevallen door de soldaten.

Spanningen

‘Het Mozambikaanse leger kan de ontwapening van Renamo niet aanvoeren als excuus voor geweld tegen de plaatselijke bevolking’, zegt Zenaida Machado, Mozambique-onderzoeker bij HRW. ‘Mozambique moet dringend een onderzoek beginnen naar deze beschuldigingen en garanderen dat de ontwapeningsoperatie volgens de regels verloopt.’

De spanningen tussen de regerende partij, het Mozambikaanse Bevrijdingsfront (Frelimo) en de oppositie, lopen al op sinds oktober 2014. Frelimo won toen de verkiezingen. Renamo lanceerde eerder al een kleinschalige opstand, twintig jaar na het einde van de burgeroorlog in het land. In 2014 werd een nieuwe vredesovereenkomst gesloten. Renamo beweert echter dat de overheid zich niet aan de afspraken houdt en faalt als het gaat om de integratie van rebellen in het overheidsleger en bij de politie. De regering beweert dat Renamo weigert een lijst met militieleden te overhandigen die willen integreren in het leger.

Repatriëring

De provincie Tete is een Renamo-bolwerk met aanzienlijke kolenreserves. De provincie grenst aan Malawi. De VN-Vluchtelingenorganisatie (UNHCR) rapporteerde op 18 februari dat sinds half december meer dan 6.000 asielzoekers uit Mozambique zijn geregistreerd, voornamelijk vrouwen en kinderen.

Malawi heeft de vluchtelingen uit Mozambique niet geregistreerd als asielzoeker. Overheidsfunctionarissen hebben duidelijk gemaakt dat ze de Mozambikanen het liefst snel zien terugkeren. ‘We hebben geverifieerd dat de vluchtelingen uit het district Moatize in Tete komen’, zegt Beston Chisamire, een hoge functionaris bij het ministerie van Binnenlandse Zaken van Malawi. ‘Maar we zijn niet van plan een kamp voor hen open te stellen. Onze focus ligt bij repatriëring.’

De autoriteiten in Mozambique hebben tegenover de Britse nieuwszender BBC verklaard dat de zesduizend Mozambikanen in Malawi geen vluchtelingen maar “gewone migranten” zijn.