Nieuwe cijfers van de Drugs- en Misdaadafdeling van de VN (UNODC)
Nepmedicijnen eisen elk jaar half miljoen mensenlevens in Afrika
IPS
06 februari 2023
Illegaal verhandelde geneesmiddelen maken elk jaar bijna 500.000 slachtoffers in Afrika ten zuiden van de Sahara. Dat blijkt uit cijfers van de Drugs- en Misdaadafdeling van de VN (UNODC).
‘De slechte toegang tot gezondheidszorg en een gebrek aan medicatie moedigen opportunisten aan om de gaten op te vullen’, stelt het rapport Trafficking in Medical Products in the Sahel.
De harde realiteit achter deze illegale handel is dat in Afrika ten zuiden van de Sahara elk jaar minstens 267.000 doden vallen door toedoen van vervalste geneesmiddelen tegen malaria, en minstens 169.000 slachtoffers door vervalste of ondermaatse antibiotica.
De handel in nepmedicatie eist ook een zware economische tol voor de getroffen landen. De Wereldgezondheidsorganisatie berekende dat de zorg voor mensen die nepmedicijnen hebben ingenomen de regio zo’n 12 tot 44,7 miljoen dollar per jaar kost.
Aanvoer via reguliere handelskanalen
Tussen januari 2017 en december 2021 werd bij internationale operaties in West-Afrika meer dan 605 ton aan medische producten in beslag genomen. Die zijn Afrika binnengekomen via de reguliere internationale handelskanalen, voornamelijk over zee.
‘De slechte toegang tot gezondheidszorg en een gebrek aan medicatie moedigen opportunisten aan om de gaten op te vullen.’
Onderzoek wijst aan dat de valse geneesmiddelen vaak afkomstig zijn uit belangrijke exportlanden naar de Sahelregio, waaronder China, België, Frankrijk en India. Andere worden in buurlanden geproduceerd.
Eenmaal in West-Afrika worden ze opgepikt door smokkelaars waarna ze met auto’s en busjes via bestaande smokkelroutes naar de bestemming worden gebracht om grenscontroles te vermijden.
Angstremmer
Terroristische of gewapende groeperingen worden vaak in verband gebracht met deze illegale praktijken, maar hun betrokkenheid is beperkt, stelt het UNODC-rapport. Wel heffen deze groepen “belastingen” in gebieden die zij controleren of ze houden zelf een deel van de geneesmiddelen bij voor eigen gebruik.
Nieuwsberichten over middelengebruik voor niet-medicinale doeleinden binnen terroristische groeperingen maken bijvoorbeeld melding van een aan Al Qaeda gelinkte organisatie in Ivoorkust alsook aanhangers van Boko Haram in Nigeria die al sinds 2016 onder meer clonazepam/rivotril (een benzodiazepine die als angstremmer wordt voorgeschreven) gebruiken of proberen te kopen.
De Afrikaanse Unie heeft in 2009 het African Medicines Regulatory Harmonization-initiatief opgezet om de toegang tot veilige en betaalbare geneesmiddelen te verbeteren. Het UNODC-rapport erkent deze inspanning maar doet ook enkele aanbevelingen, onder meer strengere wetgeving rond smokkel, witwassen van geld en corruptie.