Oegandese journalisten vogelvrij door verkiezingen

‘In oktober ben ik door de politie neergeschoten, gewoon omdat ik mijn beroep uitoefende’, vertelt de Oegandese journalist Enoch Matovu. De agenten hadden al hun traangas opgebruikt en ze vuurden dan maar kogels af, beweert de jongeman.

De 25-jarige Matovu, journalist bij de zender NTV Uganda, raakte gewond aan het hoofd toen hij verslag uitbracht van verkiezingsfraude door de concurrenten van de regerende partij (National Resistance Movement) bij de stembusgang in Mityana in Centraal-Oeganda. ‘Pas toen ik wakker werd in het ziekenhuis, besefte ik wat er gebeurd was.’

Repressie wordt erger

Sinds de verkiezingen in oktober 2015 zijn al meer dan veertig Oegandese journalisten opgesloten, geslagen, hun materiaal kwijtgeraakt of hun baan verloren, stelt Robert Sempala, de nationale coördinator van Human Rights Network for Journalists (HRNJ) in Oeganda.

‘Volgens onze statistieken vallen de meeste slachtoffers onder degenen die de campagnes van Besigye en Mbabazi coveren’

Volgens Sempala zal de repressie waarschijnlijk nog erger worden in de aanloop naar de presidentsverkiezingen op 18 februari. De 71-jarige Yoweri Museveni, die al dertig jaar aan de macht is, heeft zich opnieuw kandidaat gesteld. ‘Maar het wordt een nek-aan-nekrace’, voorspelt hij.

Zijn grootste concurrenten zijn Kizza Besigye, die het al voor de derde keer probeert, en de gewezen premier Amama Mbabazi. ‘Volgens onze statistieken vallen de meeste slachtoffers onder degenen die de campagnes van Besigye en Mbabazi coveren’, stelt de activist.

Op 20 januari werd het private radiostation Endigyito FM gesloten, zogezegd vanwege een onbetaalde licentie van 10.000 euro. De campagneploeg van Mbabazi beweert dat een interview met de presidentskandidaat op de zender enkele dagen eerder werd afgebroken, nadat functionarissen van de Oegandese Communicatiecommissie het gebouw hadden bestormd.

Werkonbekwaam

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) waarschuwde onlangs in een rapport voor onderdrukking van de media. De organisatie verwees naar radioreporters die in lokale dialecten luisteraars op het platteland bereikten, maar intimidatie en dreigementen van de regering over zich heen kregen.

HRW waarschuwde onlangs in een rapport voor onderdrukking van de media.

‘In het voorbije decennium zijn schendingen van de persvrijheid opvallend toegenomen in verkiezingsperioden en perioden van politieke spanning in Kampala’, verklaart Maria Burnett, onderzoeker bij HRW. ‘Bij journalisten die buiten de Oegandese hoofdstad in lokale talen werken, heb ik het gevoel dat de persvrijheid erg in het gedrang komt tijdens politieke campagnes en verkiezingen.’ Burnett ziet momenteel gelijkenissen met de verkiezingen in 2011.

De meeste getroffen journalisten stellen dat het moeilijk is om gerechtigheid te krijgen in Oeganda. De 28-jarige Andrew Lwanga bijvoorbeeld, een cameraman bij de lokale zender WBS, werd vorig jaar aangevallen door de toenmalige districtscommissaris Joram Mwesigye. Hij had ernstige verwondingen en zijn materiaal werd beschadigd. Lwanga is nog altijd werkonbekwaam.

De ervaren journalist raakte gewond toen hij een demonstratie van de zogenoemde Unemployed Youths of Uganda filmde in januari vorig jaar. ‘Nu kan ik geen 50 meter lopen zonder krukken’, getuigt Lwanga, die een duidelijk litteken heeft aan het hoofd. ‘In de afgelopen dagen heb ik niet meer dan 40 minuten aan een stuk door kunnen slapen… Ik kan wel huilen.’

Bewijsmateriaal verdwenen

Meer dan een jaar na de aanval sleept Lwanga’s zaak voort. Districtscommissaris Mwesigye werd aangeklaagd en is geschorst. Maar op de laatste hoorzitting bleek dat de beschadigde camera van de journalist, belangrijk bewijsmateriaal, was verdwenen. ‘De politie probeert Mwesigye te beschermen’, vermoedt Lwanga.

‘De politie probeert Mwesigye te beschermen’

Museveni beloofde onlangs om de journalist financieel te helpen. Maar Lwanga zegt dat hij nog geen verdere informatie heeft gekregen. De laatste getuige in het proces had op 4 februari moeten verschijnen, maar de zitting is uitgesteld tot 29 februari. Lwanga zamelt nu geld in voor een operatie in Spanje, omdat de dokters in Oeganda hem niet kunnen helpen.

Politiewoordvoerder Fred Enanga noemt de zaak van Lwanga een “alleenstaand” geval. Dat de politie het voor elkaar heeft gekregen om Mwesigye aan te klagen, vindt hij een “zeer goed voorbeeld” dat de autoriteiten schendingen van mensenrechten bij journalisten serieus nemen. ‘In de voorbije jaren hebben we een goede werkrelatie met de media opgebouwd’, benadrukt hij.

Matovu is weer aan het werk, maar heeft veel last van hoofdpijn sinds de aanval. Hij geeft toe soms bang te zijn om zijn werk te doen. ‘De politie doet daar niets aan, enkel mijn bazen helpen me’, verklaart hij.