Pakistan benadrukt sleutelrol Kasjmir in vredesoverleg - analyse
M B Naqvi
08 april 2004
Eerst zei president generaal Pervez Musharraf dat de dialoog met India over Kasjmir ten laatste deze zomer moest beginnen, later nam hij gas terug. Dat warm en koud blazen is een gerichte strategie. Pakistan wil vermijden dat India de kwestie Kasjmir op een zijspoor leidt en tijdens de vredesonderhandelingen alleen aandacht geeft aan handelsakkoorden en wederzijdse beloften voor non-proliferatie van kernwapens.
Als er geen echte vooruitgang wordt geboekt in de kwestie Kasjmir, kunnen beide zijden terug naar af worden gestuurd. Dat zei Musharraf in maart, verwijzend naar de vredesonderhandelingen waartoe Pakistan en India op 6 januari van dit jaar besloten in Islamabad. De Pakistaanse president herhaalde dezelfde boodschap enkele dagen, hoewel in iets zachtere bewoordingen. Maar tijdens de laatste dagen van maart en begin april klonk er vanuit Pakistan een veel milder geluid. Zowel de officiële woordvoerder als de minister van Buitenlandse Zaken zwakten de uitspraken over een deadline af en benadrukten vooral dat Islamabad serieus van plan is om de dialoog verder te zetten op de manier die eerder afgesproken was.
De ommekeer betekent absoluut niet dat Musharraf plots spijt kreeg van zijn eerdere verklaring. Ze maakt daarentegen deel uit van de tactiek ten opzichte van de Indiërs, die volgens Pakistan niet zo tuk zijn op snelle vorderingen in onderhandelingen over het betwiste grensgebied Kasjmir.
De oorspronkelijke harde woorden uit Pakistan kwamen vlak nadat Washington bekend maakte dat het van Pakistan een belangrijke niet-NATO bondgenoot maakte. De reactie in India was vrij gematigd, hoewel eerdere vredesonderhandelingen tussen India en Pakistan drie jaar geleden precies om dat Pakistaanse standpunt afsprongen. Maar veel waarnemers in New Delhi concludeerden wel dat Musharraf zich blijkbaar zo sterk voelde dat hij op het punt stond alle onderhandelingen met India af te blazen.
Zo ver staat het dus niet. De Pakistaans-Indische onderhandelingen gaan verder, en de sfeer is goed, ook geholpen door wat ‘cricketdiplomatie’. Een belangrijk glijmiddel voor vredesonderhandelingen is ook dat de Indiase regeringspartijen, en hun leider de BJP voorop, in de aanloop naar de Indiase verkiezingen in april en mei campagne voeren met het idee van vrede met buurland Pakistan. De vraag daarbij is natuurlijk of de door de BJP aangevoerde coalitie de verkiezingen ook zal winnen. Pakistan gokt blijkbaar alvast van wel.
Blijft dat Kasjmir niet eenvoudig op te lossen valt. Het grensdispuut heeft aanleiding gegeven tot verdieping van het aloude wantrouwen en tot nucleaire rivaliteit - die in 2002 nog leidde tot immense militaire spanning en ongeziene mobilisatie tussen beide staten. Diezelfde nucleaire rivaliteit staat nu een oplossing van de kwestie Kasjmir in de weg.