Beijing voldeed in 2021 voor het eerst aan eigen normen voor luchtkwaliteit

Negen jaar nadat de giftige smog in de Chinese hoofdstad wijdverbreid protest uitlokte, zien milieuactivisten in Beijing ‘buitengewone vooruitgang’ in de strijd tegen luchtvervuiling.

De Chinese autoriteiten hebben op dinsdag aangekondigd dat ze in 2021 hun luchtkwaliteitsdoelstellingen voor het eerst hadden behaald. Dat is bijna een decennium eerder dan waarnemers hadden verwacht. Beijing nam hiervoor maatregelen om het gebruik van steenkool voor zware industrie en huisverwarming te beteugelen.

Volgens de officiële verklaring is het aandeel van de schadelijke deeltjes PM2.5 in de lucht met 63 procent gedaald tot 33 microgram. Dat zijn fijne inhaleerbare deeltjes, met een diameter van maximaal 2,5 micrometer. Die zijn gevaarlijk omdat ze diep in de luchtwegen kunnen belanden.

Die gegevens komen overeen met de metingen van de Amerikaanse ambassade in Beijing en de voortgang die het VN-Milieuprogramma gerapporteerd heeft. Hoewel de verbetering enorm is, gaat het nog steeds om meer dan het dubbele van de door de Wereldgezondheidsorganisatie aanbevolen limiet van 15 microgram.

Sporten met maskers

David Vance Wagner was de Amerikaanse klimaatgezant in China onder Barack Obama. Hij twitterde: ‘Ongelooflijk… Buitengewone vooruitgang die 10 jaar geleden bijna ondenkbaar was.’

‘In 2013 - toen de bijzonder ernstige luchtvervuiling tot protesten leidde - dachten we dat de huidige cijfers pas mogelijk zouden zijn tegen 2030.’

Ook de Oost-Azië-expert van Greenpeace, Li Shuo, is verrast door de snelheid van het herstel: ‘In 2013 - toen de bijzonder ernstige luchtvervuiling tot protesten leidde - dachten we dat de huidige cijfers pas mogelijk zouden zijn tegen 2030.’

Beijing probeerde de luchtverontreiniging al tegen te gaan in de aanloop naar de Olympische Zomerspelen van 2008. Maar het kwam pas hoog op de politieke agenda te staan in de winter van 2012/2013, toen het PM2.5-niveau piekte op 993 microgram per kubieke meter.

Er verschenen toen berichten in de media van kinderen die onder glazen koepels moesten spelen, en internationale bedrijven die maskers uitdeelden aan hun buitenlands personeel. De wereld keek toe toen professionele golfers tijdens een elitetornooi, dat uitgezonden werd op internationale televisie, hun maskers aanhielden tijdens het spel.

‘Er was een uitbarsting van publieke bezorgdheid en woede. Het was naar Chinese normen een gouden periode voor uitlatingen op sociale media (nadien werd de censuur sterk opgedreven, red.) en het was gewoon alomtegenwoordig. Het was op dat moment gespreksonderwerp nummer één’, zegt Lauri Myllyvirta, directeur van het Centrum voor Onderzoek naar Energie en Schone Lucht.

Hij voegt eraan toe dat de druk op de overheid des te groter was omdat de elite van Beijing, waaronder de beleidsmakers en hun gezinnen zelf, ook geraakt werden door de luchtverontreiniging.

Steenkool beteugelen

Amerikaanse “Twitterdiplomatie” speelde ook een rol. De ambassade installeerde luchtkwaliteitsmeters en ze publiceerden regelmatig de PM2.5-niveau’s. Concentraties die door de Chinese overheid werden bestempeld als ‘matig vervuild’ kregen van het Amerikaanse milieuagentschap EPA steevast het label ‘gevaarlijk’, vertelt Myllyvirta.

‘Die discrepantie - meer nog dan de harde cijfers - toonde aan dat de Chinese regering het probleem probeerde weg te moffelen en het niet serieus nam,’ voegt hij eraan toe.

Als reactie op de kritiek hebben de lokale autoriteiten van Beijing de uitstoot van steenkool teruggedrongen. Het beleid om over te schakelen van steenkool naar gas werd uitgebreid, en samen met naburige provincies werden emissienormen vastgesteld voor kolencentrales en zware industrieën zoals staal en cement.

‘De meeste steden hebben het voorbije decennium vooruitgang geboekt, maar Beijing is zonder twijfel een van de snelsten.’

Koolintensieve industrieën werden financieel beloond voor het verminderen van hun uitstoot. Veel bedrijven installeerden zogeheten “scrubbers”, machines die schadelijke deeltjes uitfilteren voordat ze in de atmosfeer terechtkomen.

Particulieren kregen subsidies om hun kolengestookte verbrandingsketels - waarmee veel huizen nog werden verwarmd in de winter - te vervangen door gasketels.

‘In de winter van 2017/2018 was kolengestookte verwarming zo goed als uitgefaseerd’, aldus Myllyvirta.

Schrijnende toestand in andere steden

Volgens Myllyvirta toont het voorbeeld van Beijing aan dat luchtvervuiling aanpakken ‘doenbaar’ is en vanuit een economische perspectief heel logisch is. Het pad van elk land om de luchtvervuiling te verminderen, zal volgens hem echter verschillen. De systemen van besluitvorming en oorzaken van vervuiling kunnen namelijk sterk variëren.

Volgens Li heeft het voorbeeld van Beijing al navolging gekregen binnen China. ‘De meeste steden hebben het voorbije decennium vooruitgang geboekt, maar Beijing is zonder twijfel een van de snelsten,’ aldus de Oost-Azië-expert van Greenpeace. ‘De toestand in steden zoals Hebei, Henan, Shanxi, Shandong en Sichuan is echter nog steeds schrijnend’, voegt hij eraan toe.

Myllyvirta verwacht dat de luchtvervuilingsniveaus in Beijing zullen blijven dalen. De volgende stap is volgens hem dat de autoriteiten de absolute hoeveelheid kolen en olie die verbrand worden moeten verminderen, zowel op lokaal als op nationaal niveau.

Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner Climate Home News