Schalieolie doet conflict met inheemse Argentijnen opflakkeren

Het conflict flakkert weer op in het zuiden van Argentinië, in de regio Patagonië. Daar bevindt zich het gas- en olieveld Vaca Muerta. Zo’n 2500 tot 3000 meter diep in het gesteente zitten de rijke gas- en olievoorraden verborgen.

Volgens staatsoliebedrijf YPF gaat het om de op een na grootste gasvoorraad in de wereld, na China. Als het gaat om schalieolie, neemt Argentinië – na Rusland, de Verenigde Staten en China – een vierde plaats in, met een geschatte 27 miljard vaten.

Baas over boven- en onderkant

In deze zone wonen 22 Mapuche-gemeenschappen. Ze zeggen dat ze niet geraadpleegd zijn over de ontginning in hun voorouderlijk gebied.

“Wij zijn baas over de oppervlakte, over de bovenkant, de mapu, de aarde. Maar ook over de onderkant, dat is geen holte, daar bevindt zich een ander volk “, zegt Albino Campo, leider van de Mapuche-gemeenschap Campo Maripe.

Waar de Mapuche vroeger hun kuddes weidden, daar winnen YPF en het Amerikaanse Chevron nu olie. “Ze hebben er ongeveer 160 bronnen geopend. Als dat er straks 500 worden, hebben we geen plaats meer voor onze dieren”. zegt Campo. Door de passage van de vele vrachtwagens zijn lawaai en stof nu vaak al niet te harden, zegt hij.

Erkenning

YPF zegt dat het over de grond onderhandelde met het provinciebestuur omdat dat de eigenaar is van deze grond. Maar “we proberen de best mogelijk relatie te hebben” met de bewoners, zegt Federico Calífano, pr-verantwoordelijke voor YPF in de regio.

De inwoners haalden ondertussen een eerste slag thuis. Na een reeks manifestaties, waarbij ze zich onder meer aan boortorens vastketenden, erkende het provinciebestuur hen officieel als gemeenschap.

Daardoor “negeert de overheid niet langer de Mapuche-identiteit en zullen ze moeten gehoord worden voor alles wat hun gebied aanbelangt”, zegt Micaela Gomiz van het Mensenrechtenobservatorium voor Inheemse Volken van Patagonië (ODHIP).

1 miljoen inheemse Argentijnen

“Alvorens gebied in concessie te geven moet de staat bij de gemeenschap nagaan of die zo’n verandering wil aanvaarden”, zegt Jorge Nahuel, woordvoerder van Confederatie van Mapuche in Neuquén, de provincie waar het conflict zich voordoet. Bovendien “moet het bedrijf toestaan dat we in het beheer van de natuurlijke hulpbronnen participeren. De komst van de olie-industrie heeft die rechten volledig geschonden.”

In Argentinië, een land van 42 miljoen inwoners, wonen bijna 1 miljoen mensen die zichzelf inheems noemen, vooral Mapuche.

Schalieolie zit, net zoals schaliegas, gevangen in gesteente, schalie. Om olie en gas eruit te krijgen moet het gesteente ondergronds gescheurd worden, het zogenaamde frakken. Daarbij worden water, zand en chemicaliën in de bodem gepompt.

De techniek is wereldwijd aan een steile opmars bezig – in de VS is frakken al goed voor 20 procent van de gasproductie – maar is ook erg controversieel. Steeds meer studies duiden op de nadelen, zoals grondwatervervuiling en risico op aardbevingen.