Taliban rukken opnieuw op in Kunduz (en de rest van het land)

Hevige gevechten hielden de hele nacht aan in zes districten. De cruciale hoofdweg die Kunduz met de provincie Takhar verbindt, werd afgesloten. Bewapende helikopters bombardeerden Talibandoelwitten in de districten rondom Kunduz. Het is niet duidelijk of het Amerikaanse leger ter hulp kwam.

Volgens een politiecommandant in het Khan Abad district verloor de lokale politie gisterenavond vier controleposten aan de Taliban. Dertig politieleden zouden daarbij gevangen zijn genomen. In een paniekreactie stuurde minister van Defensie Stanikzai extra Afghaanse legercommando’s naar Rustaq Abad, een plaats op één kilometer van de vlieghaven. De gevechten in de stad werden zaterdagochtend gestaakt, aldus de bewoners, maar de frontlijn bevindt zich nog steeds op amper twee kilometer van het huis van de gouverneur. In vier districten houdt het geweld aan, en de kans is groot dat de Taliban de stad opnieuw zullen aanvallen.

Volgens lokale veiligheidsdiensten kwamen minstens tachtig Talibanstrijders om het leven. Hoeveel burgers of Afghaanse strijdkrachten het leven lieten, is nog niet bekend.

[Update op zaterdagavond 16 april:]

• Deze avond vinden opnieuw zware gevechten plaats tussen Afghaanse veiligheidsdiensten en de Taliban, op twee kilometer van Kunduz stad, in de buurten van Charkh Aab en Khan Abad.
• Een nieuwe lading Afghaanse Special Forces is intussen in het district van Khan Abad aangekomen. Twee van de vier ingangen naar de stad - Khan Abad en Imam Sahib -  zijn in handen van de Taliban. Eén bron meldt dat  de lokale politie in het district Chahar Dara, in het zuidwesten van Kunduz, haar posten verlaat omdat ze niet worden bijgestaan door het Afghaanse leger of omdat ze zonder munitie zit. Dat koncen we echter niet vanuit een andere brond bevestigd krijgen.
• Beelden die intussen door de Taliban werden vrijgegeven, tonen zwaar geweergeschut en brandende legertanks.

[Update zondagavond 17 april:]

• Volgens het Ministerie van Binnenlandse zaken werden al zeker 44 Talibanstrijders gedood, 61 raakten gewond. 
• Volgens dr. Saad Mukhtar, de directeur van het Departement voor Volksgezondheid in Kunduz, vielen er de voorbije drie dagen zes doden onder burgers en Afghaanse veiligheidsdiensten. 148 zouden gewond zijn geraakt. 
• Voor de derde dag op rij vinden hevige gevechten plaats in de districten Charkh Aab and Khan Abad, op 2 km van de stad en vlakbij de vlieghaven. Afghaanse gevechtsvliegtuigen vliegen over de stad, maar vuren nog niet.

Kunduz omsingeld

Hoe is het mogelijk dat de Taliban voor een tweede maal in een half jaar tijd Kunduz laten daveren?

De Afghaanse veiligheidsdiensten slaagden er eerst en vooral niet in de Taliban op veilige afstand terug te dringen nadat ze de provincie in september drie dagen bezetten. Zo konden ze zich strategisch voorbereiden op een boogscheut van Kunduz stad.

Bovendien is de provincie omsingeld door Talibanbolwerken. In de provincie Baghlan, net ten zuiden van Kunduz, heroverden Afghaanse veiligheidsdiensten vorige maand na een 50-dagen-lange strijd het strategische district Dand-e-Ghori, nadat het voor negen maanden door Taliban werd gecontroleerd.

In de belangrijke provincies Helmand, Bamyan, en Uruzgan worden de Taliban steeds sterker. Maar ook vele kleine provincies kampen met veiligheidsproblemen.

Kafka in Wardak

Wanneer de gevechten rond Kunduz oplaaiden, bracht ik een bezoek aan de politie-basis van de provincie Wardak. Een kleine, maar strategisch belangrijke provincie op een half uur rijden van Kaboel. Van hieruit vertrekken verschillende hoofdwegen, en het is in deze regio dat de Taliban hun aanslagen op Kaboel plannen – aanslagen die tijdens dit lente-offensief enkel zullen toenemen.

De eerste dag van het offensief werd in heel Wardak hevig gevochten. Maar ook de maanden daarvoor ging de veiligheidssituatie er op achteruit. ‘Dat is niet zozeer de verdienste van de Taliban’, vertelt de 26-jarige vice-politiecommandant Kolonel Abdali me. ‘Maar is vooral te wijten aan interne problemen bij de politie’. Iedereen klaagt over de politie-commandant Andarabi, die amper één dag op de week naar de basis in Wardak komt. Hij betaalde acht van de twintig lokale politieleden, die een belangrijke controlepost bewaken tussen Kabul en Wardak, zes maanden lang niet uit. En de eenheid heeft een constant tekort aan ammunitie.

‘Met goed leiderschap zouden deze wekelijkse aanvallen vermeden kunnen worden’, zucht Abdali

Drie dagen geleden werden dertig van Abdali’s mannen omsingeld door Taliban. Gelukkig kreeg de politie op tijd de overhand en vielen er geen doden. Een maand eerder ving de vice-commandant zelf een kogel in het been op. ‘Met goed leiderschap zouden deze wekelijkse aanvallen vermeden kunnen worden’, zucht Abdali, die het gevoel heeft de provincie alleen te runnen. Zowel de gouverneur als de vice-gouverneur namen recent ontslag.

Wardak’s problemen zijn illustratief voor het hele land. Op de wekelijkse vergadering van politie-commandanten klaagt de nieuwe minister voor Binnenlandse Zaken Taj Mohammed dat vele politie-commandanten liegen over de veiligheidssituatie in hun provincie. ‘Ze zijn bang zwakheden te tonen en hun post te verliezen. Maar hoe kan ik nieuwe ammunitie of legertanks sturen, als bijna geen enkele commandant ons het afgelopen half jaar een rapport bezorgde?’

De Afghaanse twee-sterren legergeneraal Razok, die er 34 jaar dienst op heeft zitten, vat de algemene frustratie bij de Afghaanse veiligheidsdiensten als volgt samen: ‘Het probleem ligt bij de leidinggevenden binnen de regering, het leger en de politie. Er is geen coördinatie. Leiders blijven op hun post zitten omwille van eigenbelang, niet omdat ze de beste man op de beste plaats zijn’.

Verzwakte regering

De kritiek op de Afghaanse regering van nationale eenheid blijft aanzwellen. Vorige week bracht Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken John Kerry een verrassingsbezoek aan Kaboel om de politieke gemoederen te bedaren. Achttien maanden na de verkiezingen zijn president Ghani en zijn rivaal CEO Abdullah Abdullah - die nu het leiderschap delen - er nog steeds niet in geslaagd hun meningsverschillen bij te leggen. Verdeeldheid is groter dan ooit. Verschillende hooggeplaatsten binnen de regering, veiligheids- en inlichtingendiensten traden inmiddels af. En de minister van Defensie is nog steeds ad interim.

De politieke impasse is een belangrijke reden waarom de Taliban aan sterkte blijft winnen. Afghaanse strijdkrachten deserteren regelmatig, en Afghaanse veiligheidsdiensten komen mankracht te kort. Politieke tegenstanders, zoals voormalig president Hamid Karzai, profiteren dan weer van het mismanagement, en krijgen een steeds grotere achterban. Zolang de politieke verdeeldheid aanhoudt in Afghanistan, zal de Taliban hun stevige grip op het land niet lossen.