‘Mens en natuur leven daar al eeuwen samen’
Tipje van de sluier: Amazonewoud onthult 10.000 sporen van vroegere beschavingen
IPS
10 oktober 2023
In het Amazonewoud liggen duizenden restanten van vroegere beschavingen. Dat blijkt uit een internationaal onderzoek dat 3D-scans inzette vanuit vliegtuigen. Die legden verborgen sporen van bewoning bloot die tevens aantonen dat sommige delen van het bos minder oud zijn dan aanvankelijk gedacht.
Het ondoordringbare Amazonewoud herbergt mogelijk veel meer sporen van menselijke aanwezigheid dan gedacht. Een nieuw onderzoek combineerde scangegevens met archeologische data en statistische methoden en daaruit blijkt dat er al zeker 10.000 sporen van menselijke aanwezigheid verborgen liggen uit de tijd vóór de komst van Columbus.
Het onderzoek gebeurde onder leiding van Braziliaanse wetenschappers en is gepubliceerd in Science. De conclusie luidt dat sommige delen van het Amazonewoud misschien niet zo ongerept zijn als velen denken.
Laserscans
Het onderzoeksteam bestudeerde de bodem van het Amazonewoud vanuit vliegtuigen. Om door het dichte bladerdak te kunnen kijken, gebruikte men laserscanners die zeer gedetailleerde 3D-scans van het grondoppervlak kunnen maken. De scantechnologie, genaamd LIDAR, filtert het bladerdek uit het beeld, en maakt heuvels, geulen en geogliefen (tekeningen op de bodem) zichtbaar die duiden op de restanten van vroegere samenlevingen.
Op basis van alle tot nu toe gevonden geogliefen voorspellen de onderzoekers dat er nog veel meer van deze structuren te vinden moeten zijn.
Op basis van alle tot nu toe gevonden geogliefen voorspellen de onderzoekers dat er nog veel meer van deze structuren te vinden moeten zijn.
De kennis over het Amazonewoud is door de vondsten flink opgeschud, stellen de onderzoekers. Tot nu toe vermoedden veel wetenschappers immers dat het woud eeuwenlang onaangetast is gebleven, maar de geogliefen wijzen erop dat het woud al bewoond was, nog voor de Europeanen op het continent aankwamen.
Gedomesticeerde bomen
De LIDAR-scans onthulden naast de geogliefen ook een dichte verspreiding van gedomesticeerde bomen: veelvuldig voorkomende boomsoorten in de nabijheid van bewoning.
‘Er is een overlap te zien tussen de plekken waar de geogliefen zijn gevonden en waar gedomesticeerde soorten staan’, zegt bioloog Hans Ter Steege. Het gaat daarbij om bomen zoals paranoot- of cacaobomen, soorten die nuttig zijn voor menselijke samenlevingen. In sommige gebieden komen deze bomen zo veelvuldig voor, dat ze wel door mensen aangeplant moeten zijn.
Onderzoek naar de geogliefen is niet alleen wetenschappelijk interessant, maar kan ook op maatschappelijk vlak gevolgen hebben. Met de resultaten van dergelijk onderzoek kunnen inheemse bewoners van het Amazonewoud aantonen bij de Braziliaanse overheid dat zij al lang het bos bewonen en daarom hun landrechten moeten behouden.
Maar ook boomonderzoekers zoals Ter Steege smullen van de resultaten uit dit onderzoek. ‘Door de vondst van geogliefen weten we nu dat bepaalde delen van het bos misschien helemaal niet zo oud zijn als we eerst dachten. Mens en natuur leven daar al eeuwen samen’, zegt hij.