‘Een lik verf is nog geen fietspad’

Het aantal fietsers in Brussel stijgt elk jaar, maar de wegen blijven vaak onveilig. De fietsenbelangengroep Velodossier kaart de problemen aan bij het bredere publiek en bij het Brusselse bestuur door op hun website beelden te verzamelen die de Brusselse fietsers insturen en die te delen op de sociale media. Velodossier ijvert zo voor de aanleg van veiligere – en dus liefst verhoogde – fietspaden.

‘Een laag verf op de baan is vaak maar een veredeld fietspad’, zegt Kwinten Lambrecht van Velodossier. ‘Het verhindert niet dat de auto’s erop gaan staan. Het zorgt ook soms alleen maar voor meer conflicten tussen fietsers en autobestuurders.’

‘Een laag verf op de baan is vaak maar een veredeld fietspad.’

Via hun website verzamelen ze beeldmateriaal van de onveilige fietspaden en verkeerssituaties in Brussel. ‘Een (bewegend) beeld zegt meer dan een zoveelste brief naar een burgemeester of minister’, zegt Velodossier op hun website.

De fietsers in Brussel kunnen zelf foto’s en video’s insturen. Velodossier beschikt ook over een GoPro-camera, die ze uitlenen aan wie wil. De fietsers kunnen die dan aan hun fiets of fietshelm bevestigen om te filmen terwijl ze rijden.

Tot nu toe staan er al 276 beelden online van over heel Brussel. Meer dan 100 mensen hebben al materiaal ingestuurd. Velodossier verspreidt die ook verder via twitter en facebook, waar de meest opvallende filmpjes druk bekeken en gedeeld worden. Zo komen de problemen onder de aandacht… ook bij het Brusselse bestuur.

‘De video’s of foto’s die we delen op sociale media leggen vaak op een ludieke manier de vinger op de wonde’, zegt Lambrecht. ‘Het is ook pijnlijk voor de beleidsmakers dat iedereen tot in het buitenland die erbarmelijke infrastructuur kan zien.’

Geen politieke kleur

‘We willen via de website vooral aantonen waar de moeilijke plekken zich bevinden’, zegt Lambrecht. ‘Zo komt de infrastructuur op de agenda van de doorsnee burger te staan, niet alleen bij de milieubewuste mensen. Het is de bedoeling dat de fiets nemen een evidente keuze wordt, in plaats van een avontuur.’

‘Het maakt niet uit of je nu geel, blauw, rood of groen bent, zolang je maar op een fiets kruipt.’

De website wil dat de fietsers daarbij zelf aan het woord komen.

‘Onze pagina is enorm gegroeid dankzij het engagement van de fietsers’, aldus Lambrecht. ‘Dat toont eigenlijk toch dat veel mensen popelen om de fiets te nemen. Iedereen die iets stuurt, zit dan ook met hetzelfde ei in de broek, namelijk dat ze niet veilig genoeg kunnen fietsen in Brussel.’

Velodossier schaart zich daarbij niet achter een specifieke politieke partij.

‘Onze kracht is net dat we een burgerpressiegroep zijn, zonder politieke kleur’, zegt Lambrecht. ‘Dat maakt ons sterk. Het maakt niet uit of je nu geel, blauw, rood of groen bent, zolang je maar op een fiets kruipt.’

Dat braamt ook oprichter Joost Vandenbroele. ‘Het is belangrijk dat iedereen zich kan herkennen in Velodossier’, zegt hij.

Het aantal fietsers in Brussel steeg dan ook sterk de laatste vijftien jaar. In 2015 telde het fietsobservatorium zo’n 22.000 fietsers in Brussel, 5000 meer dan vijf jaar geleden.

Naar de rechter

De vele foto’s en filmpjes op hun site maken de Brusselse inwoners niet alleen bewust van het probleem, maar zullen vooral dienen als bewijsmateriaal. Velodossier wil namelijk met hun digitaal dossier naar de rechter stappen om veiligere fietspaden af te dwingen. Een fietser in het Franse Valence kon de stad via de rechtbank verplichten om een fietspad aan te leggen. Dat inspireerde Velodossier om hetzelfde te ondernemen.

Vooral Joost Vandenbroele houdt zich bezig met juridisch dossier. Hij werkt samen met juridische experten en advocaten en hoopt voor de verkiezingen van 2018 het dossier in de rechtbank te kunnen voorleggen.

Positieve stem

‘We willen niet gewoon tegen de schenen schoppen, maar tonen wat er kan, wat er mogelijk is’, zegt Vandenbroele. ‘We willen dan ook vooral de mensen wakker schudden en een positieve stem zijn in het debat. Sommige mensen zeggen dat we Brussel een slecht imago geven, maar we tonen net dat er veel fietsers zijn.’

‘We willen ook wel een positieve stem laten horen. Als er iets ten goede verandert, delen we dat ook’, zegt Lambrecht.

Velodossier draagt mee bij aan die veranderingen, vindt Vandenbroele. ‘We hebben zeker al impact. We zien toch dat er al eens dingen worden aangepast nadat we er een foto van plaatsen. Er zijn ook al concrete plannen gemaakt en aanvragen ingediend om de kleine ring veiliger te maken voor fietsers. Ik denk dat we wel meewegen op de beslissingen.’

‘We hebben dus al dingen bereikt, maar we zijn er nog niet’, aldus Vandenbroele. We zijn ook maar een groep van vier vrijwilligers. Het zal niet voor morgen zijn, maar de fietspaden, ze gaan er komen.’

#WakeUpEls

Dat zegt ook Els Ampe (Open VLD). Volgens haar zal er drie miljoen euro worden geïnvesteerd in verhoogde fietspaden. De aanleg is gepland in 2017. Ze werkt ook aan een plan voor de verkeersveiligheid, volgens de woordvoerder van het kabinet, Miriam Roemers. ‘Sinds 2015 is er al 15 km fietspad bijgekomen, en 400 fietsrekken’, zegt Roemers. ‘We werken er dus echt wel aan, we luisteren wel.’

Lambrecht blijft voorzichtig. Voor hem zijn de beloftes vooral ‘aankondigingspolitiek’. ‘We zullen zien of het er van komt’, zegt hij. ‘We houden de hoop erin, maar het moet niet te lang meer duren.’

Ampe kan het niet altijd even goed appreciëren als Velodossier haar met de vinger wijst, volgens de Brusselse nieuwswebsite Bruzz. Zo reageerde ze verbolgen op de berichten die onder de noemer #WakeUpEls geplaatst en gedeeld werden op Twittter.

Het kabinet van Ampe vindt bovendien dat de ‘verkeersovertredingen’ op de foto’s van Velodossier de bevoegdheid van de politie blijven.

Fietsbrigade

Alle lof voor de fietsbrigade van de politie in Brussel, zegt Lambrecht. ‘We hebben veel respect voor hen. Ze staan open voor debat en luisteren echt naar de fietsers. Ze zijn zelf actief op het terrein, en snappen dus waar het over gaat.’

‘De fietsbrigade is zelf actief op het terrein, en snapt dus waar het over gaat.’

Vandenbroele benadrukt eveneens dat Velodossier de politie eerder als een vriend ziet. ‘We bekritiseren de politie niet, we willen niet polariseren. We concentreren ons op de infrastructuur.’

De fietsbrigade zelf vindt Velodossier behoorlijk nuttig, want met hun beelden kunnen ook zij zien waar de pijnpunten zich bevinden in het verkeer. ‘We kennen heel wat van die gevaarlijke plaatsen al, maar zo kunnen we het nog beter opvolgen’, zegt David Stevens van de fietsbrigade. ‘Hoe meer ogen op de fietspaden, hoe beter. De website biedt een schat aan informatie, omdat ze zo direct en expliciet zijn. We gebruiken hun beelden ook tijdens onze briefings.’

‘Hoe meer ogen op de fietspaden, hoe beter.’

‘Velodossier maakte ons er bovendien op attent dat er na acht uur ’s avonds nog heel wat problemen zijn’, zegt Stevens. ‘We zullen dus ’s avonds ook moeten uitrukken, maar onze middelen zijn beperkt.’

Ook de fietsbrigade erkent het belang van verhoogde of afgescheiden fietspaden. ‘Dat is echt de toekomst voor de fietsers, dat geeft vrijheid’, aldus Stevens. ‘Die geverfde strepen zijn minder duur en sneller aangelegd, maar de weg blijft gevaarlijk voor de fietsers. Ze zijn beter dan niets, maar de fietsers worden er nog vaak aan de kant gedrukt. De fietsers moeten nog altijd hun plaats krijgen op de weg. Er is nog werk aan de winkel’, besluit Stevens.

Werkt repressie?

‘De politie kan enorm veel geld ophalen met de boetes’, weet Kwinten Lambrecht. ‘Er staan zo’n 1000 tot 1500 auto’s per maand foutief op de fietspaden alleen al.’

Afgelopen jaar schreef de fietsbrigade al bijna 6000 boetes uit voor auto’s die op de geschilderde fietspaden geparkeerd stonden. ‘Als we ergens veel gaan controleren, daalt het aantal overtredingen meteen’, zegt Stevens. ‘Dan zien we meteen verandering, maar we moeten er wel dagelijks aan werken.’