Vertrouwen in EU stijgt volgens recente Eurobarometer
Thomas Peeters
01 augustus 2014
Europeanen hebben volgens de recente Eurobarometer meer vertrouwen in de EU. Dit onder andere door de Europese verkiezingen en het nieuwe Spitzenkandidatensysteem, waarbij de Commissievoorzitter meer rechtstreeks wordt verkozen. De Europese Commissie ziet in deze opiniepeiling een bevestiging dat ze de juiste weg is ingeslagen, de Leuvense politicoloog Steven Van Hecke nuanceert.
Onderzoeksbureaus voerden de enquête uit in de 28 lidstaten van de EU en 5 kandidaat-lidstaten, namelijk Turkije (en Turks Cyprus), Macedonië, IJsland, Montengro en Servië. In totaal werden 32.689 Europeanen ondervraagd tussen 31 mei en 14 juni.
Het algemeen beeld dat Europeanen hebben van de Europese Unie verbetert lichtjes. Ruim één op de drie ondervraagden staat positief tegenover de EU. Dat is een verbetering van 3 procent ten opzichte van de vorige Eurobarometer, afgenomen in november 2013. Daar staan één op de vier EU-inwoners tegenover die een negatief beeld hebben van de EU. Dat is een daling van 4 procent.
De Europese Commissie stelt dat de recente verkiezingen en het systeem van de kandidaat-Commissievoorzitters (de zogenaamde Spitzenkandidaten), ervoor zorgden dat Europeanen meer het gevoel kregen dat hun stem telt. Ten opzichte van de vorige peiling gelooft 42 procent van de kiezers dat hun stem telt. Dat is een stijging van maar liefst 14 procent. Niettemin denkt nog steeds 52 procent van de Europeanen dat zijn of haar stem niet of niet voldoende meetelt.
Het algemeen vertrouwen in de EU-instellingen stagneert op 31 procent, terwijl het vertrouwen in de nationale parlementen en de nationale regeringen met enkele procentpunten stijgt. Europeanen zijn ook meer optimistisch over de toekomst van de EU dan een half jaar geleden. Volgens de Eurobarometer zijn er 56 procent optimisten tegenover 38 procent pessimisten.
It’s the economy
Ook stijgt het optimisme van de Europeanen over de toekomstige economische situatie in de EU met 31 procent. Toch blijft pessimisme de bovenhand houden. Meer dan de helft van de ondervraagden ziet de economische toekomst nog altijd veeleer negatief tegemoet.
De antwoorden omtrent de economische situatie verschillen echter van land tot land. Grieken en Duitsers hebben een ander aanvoelen van de economische realiteit in de Europese Unie. Gevraagd naar hun eigen nationale economische situatie, schatten slechts vier procent van de Grieken, Spanjaarden en Portugezen de situatie in als goed. Helemaal anders is de situatie bij de Duitsers, Denen en Zweden: meer dan tachtig procent vindt dat hun land economisch gezien goed bezig was.
Daarnaast geloven meer en meer Europeanen dat de economische crisis op de arbeidsmarkt zijn piek heeft bereikt en we dus het ergste achter de rug hebben. Ook hier verschillen de meningen van land tot land. De Fransen, Cyprioten en Portugezen zien de toekomst zwart in, terwijl de Denen en de Nederlanders aanvoelen de crisistunnel enigszins te hebben verlaten.
Tuk op goed nieuws
Steven Van Hecke, politicoloog aan de KU Leuven, heeft echter enkele bedenkingen bij de optimistische teneur die de Commissie communiceert aan de hand van deze Eurobarometer: ‘De Europese Commissie is nu eenmaal tuk op goed nieuws en is maar al te blij om te kunnen uitpakken met zelfs bescheiden positieve resultaten. Anderzijds, welke politicus of beleidsmaker is niet blij met goed nieuws? Ook de Vlaamse of de federale regering voert van tijd tot tijd een goednieuwsshow op.’
Van Hecke beaamt wel dat de Europese verkiezingen meer leefden in Europa dan voorheen. Dit onder andere door het systeem van de Spitzenkandidaten. De economische crisis die Europa in de ban houdt, heeft hier echter ook een invloed op. Volgens de professor had deze aandachtwinst enigszins een positief gevolg.
‘Niettemin is het te kort door de bocht om de versterkte aandacht van kiezers voor de EU gelijk te stellen met een positievere houding ten aanzien van de Europese Unie. Vooral de anti-EU-partijen hebben immers gescoord de afgelopen verkiezingen.’
‘De Europese verkiezingen leefden meer als tevoren, onder andere door het systeem van de Spitzenkandidaten. Ik weet echter niet of mensen daardoor positiever tegenover de EU staan’
‘Het systeem van de Spitzenkandidaten heeft zijn meerwaarde getoond, zij het veel significanter in landen die een Spitzenkandidaat leverden zoals onder andere Duitsland.’
Het systeem van de Spitzenkandidaten zorgde voor verhoogde aandacht in bepaalde landen. Volgens Van Hecke echter ‘hield het de anti-stemmer niet tegen. Integendeel, zij werden misschien wel aangemoedigd in hun negativisme voor de EU door de (volgens hen zwakke, nvdr) Spitzenkandidaten. Italië vaardigde geen Spitzenkandidaat af, maar premier Matteo Renzi steunde volop de kandidatuur van de Sociaaldemocraat Martin Schultz, waardoor de EU-campagne in Italië zichtbaarheid kreeg. In landen waar de nationale politici geen moeite deden om kiezers warm te krijgen voor de verkiezingen, zoals bijvoorbeeld in Slovakije, bleef de opkomst dan ook zeer laag, zoals bij de vorige verkiezingen.’
‘Dat Europeanen de economische situatie ietwat rooskleuriger inzien, verbaast me niet per se. We komen immers uit een heel donkere periode. Veel slechter kon het niet. Om dit licht gestegen optimisme echter als een grote verwezenlijking te beschouwen, is overdreven.’
Immigratie en Buitenlands beleid
In de toekomst zal de EU zich volgens de ondervraagden meer moeten bezighouden met immigratie en de invloed die Europa heeft in de wereld. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het belang van immigratie in de afgelopen verkiezingscampagne. Veel Eurosceptische partijen zoals het Franse Front National, de Nederlandse PVV en het Britse UKIP hameren immers op dit thema.
Daarnaast waren Oekraïne en de Europese houding ten aanzien van het conflict zeker een onderwerp in de Europese media en de Europese verkiezingscampagne. Het leefde weliswaar minder dan nu, na de aanval op vlucht MH17, maar kan toch een verklaring zijn waarom de gepolste Europeanen de invloed van de EU in de wereld als een toekomstige uitdaging zien.