'VN moeten grotere rol spelen bij internationale belastingafspraken'

Met de drie Leaks-onthullingen heeft ICIJ het thema van “eerlijke fiscaliteit” in volle financiële en economische crisis bovenaan de internationale agenda geplaatst. Hoewel de blootgelegde praktijken al jaren gekend waren, zorgden de artikels voor bijkomende publieke druk op overheden. Heel wat landen zijn sowieso op zoek naar nieuwe inkomsten om de staatskas te spijzen.

Offshore Leaks, gepubliceerd in april 2013, hekelde de rol van de Britse Maagdeneilanden, Singapore, de Cookeilanden en andere belastingparadijzen. LuxLeaks onthulde in november 2014 de confidentiële belastingafspraken die 378 bedrijven in Luxemburg hadden afgesloten, waardoor ze hun wereldwijde belastingbijdragen flink konden reduceren. En met SwissLeaks legde ICIJ in februari 2015 de Zwitserse bankrekeningen van meer dan 100.000 HSBC-klanten bloot.

Voor hun ‘graafwerk’ kregen Lars Bové (De Tijd), Alain Lallemand (Le Soir) en Kristof Clerix (MO*) tijdens de hoorzitting op 31 maart felicitaties van de parlementsleden, die bij de onderzoeksjournalisten peilden naar tekorten in de bestaande wetgeving rond fiscale fraude.

‘Ontwikkelingslanden meest benadeeld’

MO*journalist Kristof Clerix benadrukte in de kamercommissie de maatschappelijke rol van onderzoeksjournalistiek en riep de aanwezige politici op om het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek te ondersteunen.

Hij pleitte er ook voor om in het debat over internationale fiscaliteit de standpunten van ngo’s onder de loep te nemen – organisaties zoals de Global Alliance for Tax Justice, het Tax Justice Network of de Vlaamse Noord-Zuidkoepel 11.11.11. Clerix: ‘Het zijn immers uitgerekend de ontwikkelingslanden die het meest benadeeld worden door belastingontwijking en –ontduiking.’

Legitimiteit

‘Het werk dat de OESO levert op het vlak van internationale fiscaliteit is belangrijk en goed.’

De Leaks-onderzoeken betekenden ook een boost voor het BEPS-project waarin de OESO, de club van de 34 rijkste economieën, tot nieuwe internationale afspraken over fiscaliteit wil komen. BEPS staat voor Base Erosion and Profit Shifting. Het gaat om vijftien maatregelen – onder meer over transparantie – die tegen eind 2015 op papier moeten staan.

‘Het werk dat de OESO levert op het vlak van internationale fiscaliteit is belangrijk en goed’, aldus Clerix. ‘Toch wijzen ngo’s erop dat de OESO niet dezelfde legitimiteit geniet als de Verenigde Naties – die alle landen van de wereld vertegenwoordigen, niet enkel de 34 rijkste.

De ngo’s pleiten dan ook voor het opzetten van een intergouvernementeel fiscaal orgaan in de schoot van de Verenigde Naties.’

Momenteel bestaat er binnen de VN al een Expertencomité over Internationale Samenwerking in Belastingzaken, een onderdeel van de Economische en Sociale Raad (ECOSOC) van de VN. Het comité is opgericht in 1968 en telt 25 experten die eens per jaar samenkomen in Genève om te overleggen over internationale fiscaliteit.

Internationale samenwerking over belastingen

‘VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon zal op 22 april 2015 aan ECOSOC een rapport voorleggen over hoe het werk van dat VN-expertencomité rond belastingen versterkt kan worden’, zei Clerix. ‘Een van de pistes die in het rapport van Ban Ki-Moon worden aangestipt, is om het expertencomité om te vormen tot een intergouvernementeel orgaan.’

Onder leiding van de G77 hebben meer dan 130 landen alvast gevraagd om internationale samenwerking over belastingen als punt toe te voegen aan de agenda van de Conferentie voor de Financiering van Ontwikkeling. Die VN-top vindt in juli plaats in Addis Abeba. 

Laurens Bammens is student journalistiek aan de Hogeschool PXL.