VS én VN krijgen binnenkort misschien vrouw aan het roer

‘De belangrijkste kandidaten voor de VN en de presidentsverkiezingen in de VS zijn vrouwen’, constateert plaatsvervangend VN-secretaris-generaal Jan Eliasson. Als deze vrouwen daadwerkelijk gekozen worden, betekent dat volgens hem “een mijlpaal” op het gebied van vrouwen- en genderbeleid.

Gevraagd naar deze mogelijke historische mijlpaal, zegt Lakshmi Puri, plaatsvervangend directeur bij VN-Vrouwen, dat het de eerste keer zou zijn sinds het bestaan van zowel de VN als de VS dat er een vrouw aan het hoofd komt. Het heeft volgens haar een sterke symbolische waarde als de leider van de VS, tevens de opperbevelhebber van het machtigste land ter wereld en de grootste economie en democratie ter wereld, en het land dat zich wereldwijd consistent manifesteert als voorvechter van gendergelijkheid, een vrouw is.

‘Voor de Verenigde Naties geldt dat ook. De VN treden op als vredestichter en bewaker van de mensenrechten, inclusief die van vrouwen en meisjes, en als leider op het gebied van duurzame ontwikkeling, klimaatactie en humanitaire hulp.’

Puri zegt dat niet alleen de Amerikaanse regering en het volk, maar ook de patriarchale politieke systemen elders in de wereld dan zullen moeten omgaan met een vrouwelijke leider. Ze verwacht dat een vrouw aan het hoofd van de Verenigde Naties bovendien veel positieve energie zal opleveren binnen het VN-systeem en daarbuiten, als het gaat om de vrouwenagenda en de vertegenwoordiging van vrouwen.

Hillary Clinton

Onder de genomineerden voor de aanstaande presidentsverkiezingen in de VS in november bevinden zich twee vrouwelijke kandidaten. Het gaat om de voormalige minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton namens de Democraten, en Carly Fiorina, voormalig ceo van Hewlett Packard, voor de Republikeinen. Alom wordt gespeculeerd dat Clinton de nominatie voor de Democraten zal binnenhalen.

Bij de Verenigde Naties wordt een intensieve campagne gevoerd om een vrouw aan het hoofd te krijgen. Op de kandidatenlijst staan Michelle Bachelet, de huidige president van Chili en voormalig directeur van VN-Vrouwen; Irina Bokova uit Bulgarije, de algemeen directeur van de Unesco; Helen Clark, de voormalige premier van Nieuw-Zeeland en momenteel bestuurder bij het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) en Kristalina Georgieva uit Bulgarije, de vicevoorzitter bij de Europese Commissie.

‘Er zijn veel gekwalificeerde vrouwen die in aanmerking kunnen komen voor deze positie.’

De twee Bulgaarse kandidaten zullen naar verwachting de meeste kans maken, omdat volgens geografische rotatiesysteem de post van secretaris-generaal naar een Oost-Europeaan moet gaan. Andere potentiële kandidaten zijn president Ellen Johnson Sirleaf van Liberia, Christine Lagarde, hoofd van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en Alicia Bárcena Ibarra uit Mexico. Bárcena is directeur van de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied (Cepal). Maar het zou ook kunnen dat de nieuwe secretaris-generaal niet op deze lijst voorkomt.

Secretaris-generaal Ban Ki-moon, die eind december vertrekt, heeft herhaaldelijk gezegd dat het hoog tijd is voor een vrouwelijke secretaris-generaal. Yasmeen Hassan, directeur van Equality Now in New York, acht het zeer realistisch dat een vrouw het nieuwe hoofd van de VN wordt. ‘Er zijn veel gekwalificeerde vrouwen die in aanmerking kunnen komen voor deze positie. En het selectieproces is transparanter geworden, iets waarvoor wij en partnerorganisaties gestreden hebben.’

Ze zegt dat een vrouw aan het hoofd van de VN een grote bijdrage kan leveren aan wereldwijde vrede en veiligheid, en invloed kan uitoefenen op gedrag en sociale normen ten aanzien van meisjes en vrouwen wereldwijd. “Dit helpt bij het doorbreken van glazen plafonds, terwijl meisjes kunnen zien dat er geen beperkingen zijn als het gaat om hun ambities.”

Sceptisch

Mavic Cabrera-Balleza, internationaal coördinator bij het Global Network of Women Peacebuilders, is sceptischer. ‘We moeten feiten van beweringen scheiden’, zegt ze. Secretaris-generaal Ban Ki-moon beweert een ongekend aantal vrouwen te hebben benoemd bij de VN. Maar op het hoogste niveau, blijkt uit een onderzoek Karin Landgren, verbonden aan het Center on International Cooperation, is 92 procent man. ‘Ik blijf bij het oude adagium: zien is geloven’, zegt Cabrera-Balleza.

Mavic Cabrera-Balleza noemt het “triest” dat een vrouwelijke president in de VS gezien wordt als iets nieuws.

Ze noemt het ook “triest” dat een vrouwelijke president in de VS gezien wordt als iets nieuws. In veel landen, zegt ze, wordt de noodzaak van participatie van vrouwen in de besluitvorming al lange tijd erkend en niet als iets nieuws gezien.

Resolutie 2122 van de VN-Veiligheidsraad benadrukt het belang van vrouwelijk leiderschap, participatie in besluitvorming en bescherming van vrouwenrechten als essentiële elementen van internationale vrede en veiligheid. ‘Ik wil benadrukken dat dit tot het hart van elke beschaafde samenleving en democratie behoort. Het zijn vereisten voor duurzame ontwikkeling en vereisten voor succesvolle humanitaire operaties.’

Het gaat er volgens haar niet om “een vrouw” aan het hoofd van de VN te krijgen, maar “de juiste vrouw.” ‘Dat moet iemand zijn die de conventionele definitie van macht en autoriteit kan uitdagen. Iemand die niet onafhankelijk is van grote campagnefinanciers, politieke partijen of permanente leden van de Veiligheidsraad. En iemand die sterk verbonden is met het maatschappelijk middenveld en het volk.’