VS willen kernwapens de wereld uit, maar gewone wapens niet
Thalif Deen
16 augustus 2009
De belofte van de Amerikaanse president Obama om kernwapens in de wereld te verminderen, krijgt overweldigende steun van vredesactivisten over de hele wereld. Maar tegelijk zwijgt hij in alle talen over conventionele wapens, waarvan de Amerikaanse export dit jaar opnieuw gestegen is.
“Tot nog toe heeft de regering-Obama weinig aandacht geschonken aan het Amerikaanse beleid rond wapenverkoop”, zegt Natalie J. Goldring van het Centre for Peace and Security Studies aan de Georgetown University. Ze wijst erop dat de verkoop van grote Amerikaanse wapensystemen zoals gevechtsvliegtuigen, raketten, oorlogsbodems en tanks blijven stijgen.
Recordverkoop
De VS voorspellen nooit geziene verkopen in 2009. Het Pentagon schat dat er voor meer dan veertig miljard dollar wapens verkocht zal zijn tegen het einde van dit jaar, vergeleken met 36,4 miljard in 2008. De wapens gaan voor het grootste deel naar Amerikaanse bondgenoten zoals Egypte, Israël, Pakistan, Turkije, Zuid-Korea en Thailand.
“Dat is goed nieuws voor wapenleveranciers, die al lang proberen om een mogelijke vermindering van het militaire budget in de VS te pareren met een stijging van de export”, zegt Goldring. “Maar het is slecht nieuws voor wie hoopte dat de regering-Obama de export van wapens zou herzien.”
Siemon Wezeman, onderzoeker aan het Arms Transfer Programme aan het gezaghebbende Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), zegt dat de data van het Pentagon enigszins onduidelijk zijn. Het is immers niet zonneklaar of de 40 miljard dollar verwijzen naar echte verkopen of naar bestellingen of mogelijke verkopen in 2009. Toch is hij er ook van overtuigd dat de export duidelijk stijgt.
Geen concurrentie
Daarvoor zijn verschillende oorzaken, zegt hij. “De belangrijkste is waarschijnlijk dat er nu minder producenten zijn van geavanceerd wapentuig dan tien tot twintig jaar geleden, daardoor hebben kopers minder keuze”. De VS is volgens Wezeman de mest geavanceerde producent met een brede waaier aan producten.
Een goed voorbeeld is de Joint Strike Fighter (JSF), waarvoor er eigenlijk geen alternatief bestaat. Door dat gebrek aan concurrentie is het JSF-programma de grootste exportdeal in de geschiedenis van de VS. Enkel het JSF-programma kan de Amerikaanse export al op een erg hoog niveau houden voor de komende twintig jaar, zegt Wezeman. Bovendien hebben veel bondgenoten van de VS aangekondigd dat ze grote bestellingen zullen doen, boren de VS een nieuwe markt aan in India en zijn er grote wapenleveringen aan Irak en Afghanistan.
Trage start
Volgens Goldring begon de regering-Obama aan een trage start wat de goedkeuring van wapenverkopen betreft. Tijdens de eerste vijf maanden werden er maar acht mogelijke verkopen goedgekeurd. Maar dat tempo liep al snel op. In juli alleen al werden er nog acht grote verkopen goedgekeurd, en in de eerste week van augustus nog eens tien.
“Uit publieke verklaringen blijkt dat de regering-Obama de wapenverkopen ziet als een manier om vriendschap te uiten en bilaterale relaties te versterken”, zegt Goldring. Regeringsfunctionarissen voeren ook al jaren aan dat de verkopen landen helpen om in hun eigen verdediging te voorzien. Maar vaak is het effect averechts, zegt ze, omdat ze de dreiging net kunnen verhogen. Ze kunnen een wapenwedloop starten, regionale spanningen vergroten en de menselijke kost bij conflicten verhogen.
President Obama lijkt de destabiliserende effecten van ongebreidelde verkoop van kleine wapens te begrijpen omdat hij er al verschillende keren over gesproken heeft in toespraken. Hij wil enkele wetten uit het Bush-tijdperk daaromtrent terugschroeven. “Onze nationale veiligheid zou gediend zijn met en uitbreiding van die inspanningen naar alle conventionele wapens”, besluit Goldring.