VS zet recordaantal Salvadoranen het land uit

Julio César Cordero trok zonder papieren naar Houston maar werd in Acayucán, in het zuidoosten van Mexico, opgepakt. ‘Ik wil mijn zoon een betere toekomst geven’, zegt hij wanneer hij in de Salvadoraanse hoofdstad van de bus stapt, die hem heeft teruggebracht. ‘Waarschijnlijk probeer ik het volgend jaar opnieuw.’

In de VS leven naar schatting 2,5 miljoen Salvadoranen, de meesten zonder geldige documenten. Aanvankelijk trokken ze daarnaartoe om aan de burgeroorlog (1980-1992) te ontsnappen. Nu proberen ze vooral aan de armoede te ontkomen.

150 per dag

Elke dag worden zo’n 150 Salvadoranen teruggestuurd. Ofwel zijn ze de VS uitgezet, ofwel zijn ze onderweg onderschept. De VS sturen hen met het vliegtuig terug, minstens twee vluchten per dag. Mexico legt dagelijks drie bussen in om de Salvadoranen terug te brengen.

De migratiediensten verwachten dat we 2014 afsluiten met 50.000 uitgezette Salvadoranen.

De eerste elf maanden van dit jaar kwamen in El Salvador al 47.943 uitgezette Salvadoranen aan, een stijging met 43 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De migratiediensten verwachten dat we 2014 afsluiten met 50.000 uitgezette Salvadoranen.

Vaak gaat het om Salvadoranen die al geïntegreerd waren in de VS. In El Salvador komen ze terug in een land waar ze geen vrienden of contacten meer hebben.

Geen lening

Opvang is er niet. ‘We willen alleen wat hulp om aan werk te geraken, een eigen zaak op te starten of een krediet te krijgen’, zegt Antonio. Van 2005 tot 2010 woonde hij in het Amerikaanse San Francisco, waar hij als bejaardenverzorger en kok werkte. Hij keerde terug toen zijn moeder ziek werd. Toen hij in 2012 probeerde terug te keren naar de VS, werd hij aan de Mexicaans-Amerikaanse grens opgepakt.

‘Terugkeren is moeilijk’, zegt hij. ‘Ik kwam hier aan zonder één cent en met een berg schulden.’ Een lening krijgt hij nergens.

‘De banken denken dat geld dat ze een uitgezette Salvadoraan lenen, alleen dient om een nieuwe reis te maken’, zegt César Ríos, directeur van het Salvadoraans Instituut van de Migrant (Insami).

Een ander groot probleem is dat uitgezette Salvadoranen geen documenten kunnen voorleggen die hun werkervaring in de VS bewijzen.

Criminelen

Vaak denken Salvadoranen dat de meeste uitgezette landgenoten in de VS bij criminele activiteiten of organisaties betrokken waren. Daarom bedekken sommigen het gelaat wanneer ze van de bus stappen die hen heeft teruggebracht.

‘Het is niet meteen een warm onthaal, ze worden ontvangen alsof ze criminelen zijn.’

Wie met het vliegtuig terugkeert, heeft het nog slechter getroffen. Op de luchthaven van San Salvador wacht een zwaar bewapend politiecordon hen op. ‘Het is niet meteen een warm onthaal, ze worden ontvangen alsof ze criminelen zijn’, zegt onderzoeker Karla Salas van het Instituut voor Mensenrechten van de Centraal-Amerikaanse Universiteit José Simeón Cañas (Idhuca).

Volgens een studie die ze vorig jaar publiceerde, is tegen 70 procent van de uitgezette Salvadoranen geen enkele strafklacht geformuleerd in de VS. Bij de overige 30 procent ging het onder meer om Salvadoranen die fysiek geweld tegen personen had gebruikt, of onder invloed van drugs of alcohol waren geweest, zegt de Directie-Generaal voor Migratie en Vreemdelingenzaken (DGME).

Beterschap

De Salvadoraanse migratiediensten erkennen dat de opvang van uitgezette landgenoten beter kan. Ze zeggen dat er beterschap op komst is.

‘Het is de bedoeling om de ontvangst van landgenoten humaner te maken’, zegt DGME-woordvoerder Mauricio Silva. Publieke en private organisaties moeten samenwerken in opvang- en integratieprogramma’s, zegt hij.

De Amerikaanse president Barack Obama kondigde op 20 november aan dat de uitzettingen zich op de delinquenten zouden concentreren. Maar César Ríos verwacht niet dat het aantal uitzettingen zal dalen. ‘Wie denkt dat de uitzettingen zullen stoppen, vergist zich. Ze zullen aanhouden, en nog toenemen in aantal.’

In El Salvador, een land met 6,2 miljoen inwoners, is 6 procent werkloos en werkt 65 procent van de actieve bevolking in de informele economie.